1. Didie ke se nnyịn inen̄erede iyom okpụhọde ye se nnyịn ikpamade ndinyene?

ATA ediwak n̄kpọ ẹdu oro ikpamade ndinyene, edi n̄kpọ ifan̄ kpọt ke inen̄ede iyom man idu uwem. Edi etie nte ediwak owo ifiọkke ke se nnyịn inen̄erede iyom okpụhọde ye se nnyịn ikpamade ndinyene. N̄kpọ emi nnyịn inen̄erede iyom edi n̄kpọ emi anade inyene man ikeme ndidu uwem, utọ nte udia, ọfọn̄, ye ebietidụn̄. Edi odu ata ediwak n̄kpọ eken emi edide m̀mê imenyene mmọ m̀mê inyeneke, isụk idodu uwem.

2. Nso ke ediwak owo ẹsima ndinyene?

² Se mme owo ẹmade ndinyene etiene ebiet emi mmọ ẹdụn̄de. Ediwak owo oro ẹdụn̄de ke mme idụt oro owo mînen̄ekede inyene n̄kpọ ẹkpema ndidep fon, moto-saikle, m̀mê isọn̄. Edi mbon oro ẹdụn̄de ke mme idụt oro mme owo ẹnen̄erede ẹnyene okụk ẹsima ndinyene ikpọ ufọk, ọfọn̄ m̀mê moto oro enen̄erede ọsọn̄ urua. Edi inamke n̄kpọ m̀mê idụn̄ ke m̀mọ̀n̄, m̀mê imenyene n̄kpọ m̀mê inyeneke, edieke nnyịn  mîkpemeke, imekeme ndiyom ndidep ata ediwak n̄kpọ oro nnyịn mîyomke m̀mê oro ubọk nnyịn mîsịmke.

3. Ẹsisan̄a didie ẹdiọn̄ọ owo emi amade inyene?

³ Owo emi amade inyene esisịn idem anam se ededi emi enye ekemede man enyene n̄kpọ utu ke ndisịn idem nnam n̄kpọ Abasi. Enye isikereke n̄kpọ en̄wen ikan inyene, isinyụn̄ iyụhọke ye se enye enyenede. Idem mbon emi mînen̄ekede inyene okụk m̀mê oro mîsidepke mme n̄kpọ oro ẹsọn̄de urua, ẹkeme ndima inyene n̄ko. Uma-inyene ekeme ndinam owo okûbem iso oyom Obio Ubọn̄ Abasi.—Heb. 13:5.

4. Didie ke Satan esida “se idọn̄de enyịn” atap nnyịn?

⁴ Satan oyom nnyịn inịm ke edieke nnyịn mînyeneke kpukpru n̄kpọ oro ẹsion̄ode ẹdi, ke uwem idinemke nnyịn. Satan enen̄ede ọfiọk ndida “se idọn̄de enyịn,” oro edi, se nnyịn ikụtde ntap nnyịn. (1 John 2:15-17; Gen. 3:6; N̄ke 27:20) Ẹsion̄o ata ediwak n̄kpọ ẹdi, ndusụk nti, ndusụk ndiọi. Ndien ẹsinam etie nte ke nnyịn mînyeneke ndusụk n̄kpọ emi ke imọn̄ ikpa. Ndi akanam emedep n̄kpọ emi mûnen̄ekede uyom ke ntak emi ekeyede fi m̀mê ke ntak emi okokụtde ke TV? Ndi ama edikụt ke okposụk okokop inem uwem idem edieke mûkpudepke n̄kpọ oro? Mme utọ n̄kpọ emi ẹkeme ndinam uwem efek nnyịn. Mmọ ẹkeme ndinam ọsọn̄ nnyịn ndikpep Bible, nditịm idem nnọ mbono esop, ndidụk mbono esop, ndinyụn̄ n̄wọrọ an̄wautom kpukpru ini. Ti ke apostle John ama odụri nnyịn utọn̄ ete ke “ererimbot ke ebebe efep ye mme udọn̄ esie.”

5. Nso isitịbe inọ mbon oro ẹsịnde ibuot ẹsịn itọn̄ ẹyom ediwak inyene?

⁵ Satan oyom nnyịn idụk ufụn inọ Inyene utu ke Jehovah. (Matt. 6:24) Mbon oro ẹsịnde ibuot ẹsịn itọn̄ ẹyom ediwak inyene isiyụhọke ye se mmọ ẹnyenede, isinyụn̄ ikopke inemesịt. Mmọ ẹsiduọ ẹdụk idomo ẹnyụn̄ ẹsịn idem ke ediwak mfịna. Se ikam idiọkde ikan edi ke emi ekeme ndinam mmọ ibuọtke idem aba Jehovah inyụn̄ ikereke iban̄a Obio Ubọn̄ esie. (1 Tim. 6:9, 10; Edi. 3:17) Se Jesus eketịn̄de ke uwụtn̄kpọ asuan n̄kpasịp esitịbe ọnọ utọ mbon emi. Enye ọkọdọhọ ete: “Mmọ efen ẹsụk ẹdu emi ẹsuande ke otu n̄kukịm; mmọ emi ẹdi mbon oro ẹkopde ikọ emi, edi .  . . udọn̄ edinyene mme n̄kpọ eken ẹbụmede ẹdụk ẹnyụn̄ ẹbaba ikọ oro, ndien enye in̄wụmke mfri.”—Mark 4:14, 18, 19.

6. Nso ke mbụk Baruch ekpep nnyịn?

⁶ N̄kọ emeti se iketịbede inọ Baruch, ewetn̄wed Jeremiah? Ke ini ekekperede ini emi ẹkeyomde ndisobo Jerusalem, Baruch ama ọtọn̄ọ ‘ndiyom ikpọ n̄kpọ,’ kpa mme n̄kpọ emi mîdinyeneke ufọn inọ enye ibịghi. Enye akpakakam oyom se Jehovah ọkọn̄wọn̄ọde ndinọ enye. Jehovah ọkọdọhọ enye ete: “Ami nyọnọ fi ukpọn̄ fo.” (Jer. 45:1-5) Jehovah ikaduakke ndinyan̄a inyene owo ndomokiet ke obio oro enye okoyomde ndisobo. (Jer. 20:5) Nnyịn imenen̄ede ikpere utịt ererimbot emi. Ntre, idịghe ini edi emi ndisịn ibuot nsịn itọn̄ nyom ndinyene kpukpru n̄kpọ. Ikpanaha nnyịn ikere ke Jehovah ayanyan̄a inyene nnyịn ndomokiet ke ini akwa ukụt, inamke n̄kpọ m̀mê inyene oro ọsọn̄ urua didie. Mme owo kpọt ke Jehovah edinyan̄a ini oro.—N̄ke 11:4; Matt. 24:21, 22; Luke 12:15.

7. Nso ke idineme idahaemi, ndien ntak?

 ⁷ Jesus ama ekpep nnyịn nte ikemede ndinyene mme akpan n̄kpọ oro ikpadade idu uwem edi isụk inam n̄kpọ Abasi, imaha inyene, inyụn̄ itịmekede esịt ikaha. Enye eketịn̄ n̄kpọ emi ke ini enye ọkọkwọrọde ikọ ke obot. (Matt. 6:19-21) Ẹyak ikot inyụn̄ ineme se enye eketịn̄de ke Matthew 6:25-34. Se idinemede emi ayanam ikụt ke ana ‘ika iso iyom obio ubọn̄ Abasi,’ utu ke inyene.—Luke 12:31.

8, 9. (a) Ntak emi mîkpanaha itịmede esịt iban̄a se idade idu uwem? (b) Nso ke Jesus ọkọdiọn̄ọ aban̄a nnyịn ye se iyomde?

⁸ Kot Matthew 6:25. Jesus ama ọdọhọ mbon emi enye ọkọkwọrọde ikọ ọnọ ete “ẹtre nditịmede esịt mban̄a uwem” mmọ. Mmọ ẹketịmede esịt ẹban̄a n̄kpọ emi mîkpakanaha mmọ ẹtịmede esịt ẹban̄a. Ntre Jesus ama ọdọhọ mmọ ẹtre nditịmede esịt. Enyene ntak emi enye ọkọdọhọde mmọ ntre. Nditịmede esịt n̄kaha mban̄a n̄kpọ ekededi, ọkpọkọm edi n̄kpọ emi nnyịn inen̄erede iyom, ekeme ndinam nnyịn ifre iban̄a n̄kpọ Abasi. Jesus ikoyomke mbet esie ẹka iso ẹtịmede esịt, oro akanam enye etịn̄ ikọ emi utịm ikanan̄ efen ke ini enye ọkọkwọrọde ikọ ke obot.—Matt. 6:27, 28, 31, 34.

⁹ Ntak emi Jesus ọkọdọhọde nnyịn ikûtịmede esịt iban̄a se ididiade, idin̄wọn̄de, m̀mê se idisịnede? Ndi emi idịghe ndusụk n̄kpọ oro inen̄erede iyom ke uwem? Ndi esịt iditịmekede nnyịn edieke nnyịn mînyeneke mme n̄kpọ emi? Esịt eyetịmede nnyịn, Jesus ama onyụn̄ ọdiọn̄ọ ke eyetịmede. Enye ama ọdiọn̄ọ se nnyịn isiyomde man ida idu uwem kpukpru usen. Enye ama ọdiọn̄ọ n̄ko ke nnyịn ididu uwem ke “ndiọkeyo emi ọsọn̄de ndiyọ” ke “mme akpatre usen” emi. (2 Tim. 3:1) Ndusụk n̄kpọ oro ẹnamde uwem ọsọn̄ ye nnyịn ẹdi unana utom, nsọn̄ọn̄kpọ, ye unana udia. Kpa ye oro, Jesus ama ọdiọn̄ọ ke ‘uwem akan udia, ikpọkidem onyụn̄ akan edisịnen̄kpọ.’

10. Ke ini Jesus ekekpepde mme owo ndibọn̄ akam, enye ọkọdọhọ ke nso idi akpan n̄kpọ oro ikpeben̄ede?

¹⁰ Mbemiso Jesus ọkọdọhọde mbon oro enye ọkọkwọrọde ikọ ọnọ ẹtre nditịmede esịt, enye ama ekpep mmọ nte ẹkpeben̄ede Jehovah se mmọ ẹyomde. Enye ọkọdọhọ ke mmọ ẹkeme ndidọhọ ẹte: “Nọ nnyịn udia eke ekemde nnyịn ke usen mfịn.” (Matt. 6:11) Isan̄ en̄wen, enye ama ọdọhọ ke mmọ ẹkeme ndidọhọ n̄ko ete: “Nọ nnyịn udia usen eke ekemde ye se iyomde ke usen mfịn.” (Luke 11:3) Ikọ Jesus ikọwọrọke ke udia usen ke ikpesikere iban̄a kpukpru ini. Ke akam oro Jesus ekekpepde mbet esie, enye ama owụt ke Obio Ubọn̄ Abasi edi ata akpan n̄kpọ oro ikpọbọn̄de akam iben̄e. (Matt. 6:10; Luke 11:2) Ekem Jesus ama ọdọhọ mmọ ke Jehovah enyene odudu ndinọ mmọ se mmọ ẹyomde, ntre ke ufọn idụhe mmọ nditịmede esịt.

11, 12. Nte Jehovah esede aban̄a mme inuen ekpep nnyịn nso? (Se akpa ndise ibuotikọ emi.)

¹¹ Kot Matthew 6:26. Ọfọn ‘itịm ise mme inuen enyọn̄.’ Kpa ye oro mmọ ẹkpride, mmọ ẹsidia ediwak mfri, ẹta n̄kpasịp, utụn̄, ye ediwak n̄kpọ eken. Mmọ ẹsidia udia ẹkan owo, edi mmọ inyeneke in̄wan̄. Jehovah esinọ mmọ kpukpru se mmọ ẹyomde. (Ps. 147:9) Edi Jehovah isitan̄ke udia ididọn̄ mmọ ke inua! Kpa ye oro udia mmọ odude barasuene, mmọ ẹsisan̄a ẹyom udia mmọ.

¹² Jesus ama ọdiọn̄ọ ke idụhe se ikpanamde Ete imọ ọnọ mme inuen udia edi inọhọ mme owo se ẹdade ẹdu uwem. ^[1] (1 Pet. 5:6, 7) Jehovah idimenke udia  idisịn nnyịn ke inua, edi enye ọyọdiọn̄ in̄wan̄ nnyịn m̀mê utom oro inamde man inyene se idade ise iban̄a idem nnyịn kpukpru usen. Edieke afanikọn̄ esịmde nnyịn, enye ekeme ndinam mbon en̄wen ẹbuana se mmọ ẹnyenede ye nnyịn. Okposụkedi emi Jesus mîkọdọhọke ke Jehovah esinọ mme inuen ufọk, Jehovah esinọ mme inuen ifiọk ye mme n̄kpọ oro mmọ ẹsidade ẹbọp efọk mmọ. Kpasụk ntre, Jehovah ayan̄wam nnyịn inyene ebiet emi idụn̄de.

13. Nso iwụt ke nnyịn imọsọn̄ urua ikan mme inuen?

¹³ Jesus ama obụp mbon oro enye ọkọkwọrọde ikọ ọnọ ete: “Nte mbufo isọn̄ke urua ikan [mme inuen enyọn̄]?” Jesus ama ọdiọn̄ọ ke ibịghike imọ imọn̄ ikpa ke ibuot mme owo. (Men Luke 12:6, 7 domo.) Christ akakpa ọnọ mme owo, ikakpaha inọ mme inuen m̀mê unam ekededi. Enye akakpa ọnọ nnyịn man ikeme ndidu uwem ke nsinsi.—Matt. 20:28.

14. Nso ke owo oro esitịmerede esịt mîdikemeke ndinam tutu amama?

¹⁴ Kot Matthew 6:27. Ntak emi Jesus ọkọdọhọde ke owo emi etịmerede esịt ikemeke ndidian cubit kiet ke isua uwem esie? Sia nditịmede esịt n̄kaha mban̄a se ikpadade idu uwem ke usen ke usen idinamke nnyịn idu uwem ibịghi ikan nte ikpodude. Utu ke oro, nditịmede esịt n̄kaha akam ekeme ndinam nnyịn isọp ikpa.

15, 16. (a) Nte Jehovah esede aban̄a ekpon̄idịm ekpep nnyịn nso? (Se akpa ndise ibuotikọ emi.) (b) Nso mbụme ke ikpobụp idem nnyịn, ndien ntak-a?

¹⁵ Kot Matthew 6:28-30. Anie mîkpamaha ndisịne ediye ọfọn̄ n̄ka ukwọrọikọ,  mbono esop, m̀mê mbono? Kpa ye oro, ndi akpana ‘itịmede esịt iban̄a se idisịnede’? Isan̄ enye emi, Jesus etịn̄ aban̄a n̄kpọ en̄wen emi Jehovah okobotde, oro edi, “ekpon̄idịm.” Imekeme ndikpep ediwak n̄kpọ nto “ekpon̄idịm.” Flawa emi edi ke uduot ke uduot, esinyụn̄ eye etieti. Enye isidọkke ọfọn̄, isinyụn̄ ikịmke ọfọn̄ isịne. Edi iwakke flawa emi eyede ntem! Flawa emi eye tutu Jesus ọdọhọ ke “Solomon ke ofụri ubọn̄ esie ikesịneke n̄kpọ” emi eyede nte flawa emi.

¹⁶ Se ikọ Jesus ọwọrọde edi emi: “Edieke Abasi esịnede mbiet ke ikọt n̄kpọ ntem . . . , adan̄a didie akan oro ke enye edisịne mbufo n̄kpọ, mbufo mbon ekpri mbuọtidem?” Abasi iditreke-tre ndinọ nnyịn se isịnede! Edi mme mbet Jesus ikenen̄ekede inyene mbuọtidem. (Matt. 8:26; 14:31; 16:8; 17:20) Akana mmọ ẹnen̄ede ẹbuọt idem ye Jehovah. Nso kaban̄a nnyịn mfịn? Ndi nnyịn imenen̄ede ibuọt idem ye Jehovah inyụn̄ inịm ke enye ọyọnọ nnyịn se idade idu uwem?

17. Nso ikeme ndinam nnyịn ikpọn̄ Jehovah?

¹⁷ Kot Matthew 6:31, 32. Ikpanaha ikpebe mbon ererimbot emi mîsibuọtke idem ye Jehovah emi esisede aban̄a mbon emi ẹnịmde n̄kpọ Obio Ubọn̄ akpa ke uwem mmọ. Ndisịn ibuot nsịn itọn̄ nyom kpukpru “mme n̄kpọ emi mme idụt ẹsịnde idem ẹyom” ekeme ndinam nnyịn ikpọn̄ Jehovah. Edi, edieke inịmde n̄kpọ Obio Ubọn̄ akpa ke uwem nnyịn, imenen̄ede idiọn̄ọ ke Jehovah idisịnke nnyịn baba eti n̄kpọ kiet. Sia nnyịn iten̄ede Jehovah, edieke inyenede se idiade, ye se isịnede, ye itie udakibuot, iyoyụhọ ye mme n̄kpọ emi.—1 Tim. 6:6-8.

18. Nso ke Jehovah ọdiọn̄ọ aban̄a nnyịn kiet kiet, ndien nso ke enye edinam ọnọ nnyịn?

¹⁸ Kot Matthew 6:33. Ana nnyịn mbet Jesus Christ ida Obio Ubọn̄ Abasi nte akpa n̄kpọ ke uwem nnyịn. Edieke inamde emi, Jesus ọkọdọhọ ke “ẹyedian kpukpru n̄kpọ emi ẹnọ” nnyịn. Ntak emi enye ọkọdọhọde ntre? Enye ọkọdọhọ ke Matthew 6:32 ete: “Ete mbufo eke heaven ọfiọk ke mbufo ẹmeyom kpukpru n̄kpọ emi,” oro edi, mme n̄kpọ oro isidade idu uwem. Jehovah ọdiọn̄ọ ke nnyịn imoyom udia, ọfọn̄, ye ebietidụn̄, idem mbemiso nnyịn iyomde mme n̄kpọ emi. (Phil. 4:19) Enye ọdiọn̄ọ ọfọn̄ nnyịn oro oyomde nditaha, udia oro nnyịn iyomde, ye ebietidụn̄ oro edikemde nnyịn ye ubon nnyịn. Jehovah oyokụt ete ke nnyịn imenyene se inen̄erede iyom.

19. Ntak emi nnyịn mîkpetịmekede esịt iban̄a ini iso?

¹⁹ Kot Matthew 6:34. Jesus ọdọhọ ọyọhọ utịm ikaba ete ‘ikûtịmede esịt.’ Enye oyom ikere iban̄a se iyomde ke usen, ikûtịmede esịt iban̄a n̄kpọn̄, sia imenen̄ede inịm ke Jehovah ayan̄wam nnyịn. Edieke itịmerede esịt ikaha iban̄a ini iso, emi ekeme ndinam ibuọt idem ke idem nnyịn utu ke ndibuọt idem ye Jehovah. Utọ n̄kpọ emi ekeme ndidian̄ade nnyịn n̄kpọn̄ Jehovah.—N̄ke 3:5, 6; Phil. 4:6, 7.

20. (a) Nso ke afo ekeme ndibiere ndinam nnọ Jehovah? (b) Nso ke akpanam man odu mmemmem uwem?

²⁰ Edi ata ubiatini ndisịn ibuot nsịn itọn̄ nyom inyene utu ke ndisịn idem nnam n̄kpọ Abasi. Oyom ida n̄kpọ Jehovah nte akpa n̄kpọ ke uwem nnyịn. Ke uwụtn̄kpọ, ndi emekeme ndika n̄kan̄wam esop emi ẹnen̄erede ẹyom mme ọkwọrọikọ? Ndi emekeme ndinam utom usiakusụn̄? Edieke edide asiakusụn̄, ndi emekeme ndisịn n̄wed n̄ka Ufọkn̄wed Mme Ọkwọrọ Obio Ubọn̄? Ndi emekeme ndisika ke ini ke ini n̄kan̄wam ke Bethel m̀mê ke itie ukabade n̄wed emi mîdụhe ke n̄kọk itieutom? Ndi emekeme ndin̄wam Itieutom Emi Esede Aban̄a Ubọpn̄kpọ ke N̄kann̄kụk nnyụn̄ ntiene mbọp Ufọkmbono Obio Ubọn̄? Tie kere nte okpodude mmemmem uwem man ekeme ndinen̄ede nsịn idem nnam n̄kpọ Obio Ubọn̄. Ekebe emi “ Nte Ekemede Ndidu Mmemmem Uwem” etịn̄ nte akpanamde emi. Bọn̄ akam nọ Jehovah an̄wam fi ebiere se edinamde.

21. Nso idin̄wam fi enen̄ede ekpere Jehovah?

²¹ N̄kọ omokụt do ke enen̄ede ọfọn nte Jesus ekekpepde nnyịn ibem iso iyom Obio Ubọn̄ Abasi utu ke inyene. Edieke inamde emi, nnyịn iditịmekede esịt ikaha iban̄a se inen̄erede iyom. Nnyịn iyenen̄ede ikpere Jehovah edieke ibuọtde idem ye enye mînyụn̄ isịnke ibuot isịn itọn̄ iyom ndinyene kpukpru n̄kpọ emi ererimbot ẹsion̄ode ẹdi, ọkpọkọm imenyene okụk ndidep mmọ. Ndidu mmemmem uwem idahaemi ayan̄wam nnyịn ‘isọn̄ọ imụm ata uwem ikama.’—1 Tim. 6:19.