Mmọ Ẹma Ẹka Ẹkenam N̄kpọ Abasi—Ke Albania ye Kosovo
Gwen emi otode England etịn̄ nte etiede enye ke idem ndidu ke ebiet emi ẹyomde-yom mme ọkwọrọikọ ke Albania. a Enye ọdọhọ ete: “N̄kekereke ke n̄kpekeme ndinam ofụri se nnamde emi nnọ Jehovah.”
Gwen esịne ke otu ediwak Mme Ntiense Jehovah emi ẹwọrọde ẹkedụn̄ ke Albania ẹtiene ẹn̄wam “ndiye n̄kpọ emi ẹtode kpukpru mme idụt” ẹdinam n̄kpọ Abasi. (Haggai 2:7) Nso ikanam ọdọn̄ mmọ ndiwọrọ n̄ka Albania? Nso ke mmọ ẹkenam man ẹkeme ndikodu do? Nso ye nso inam esịt enem mmọ, emi an̄wamde mmọ ẹka iso ẹdu do kpa ye mme mfịna emi ẹsịmde mmọ?
Nsio Nsio Owo, Edi Ẹduak Ukem N̄kpọ
Kpukpru mme ọkwọrọikọ oro ẹka Albania sia mmọ ẹma Jehovah ẹnyụn̄ ẹyom ndin̄wam mbon en̄wen ẹdiọn̄ọ enye.
Mbemiso mmọ ẹdahade, mmọ ẹma ẹnam se idin̄wamde mmọ ẹnam n̄kpọ Abasi ẹkan nte ẹkesinamde, ndien oro ama an̄wam mmọ ẹkan mme mfịna emi mmọ ẹkenyenede ke idụt emi mmọ ẹkekade ndinam n̄kpọ Abasi. Gwen ọdọhọ ete: “Akpa n̄kpọ emi n̄kanamde ekedi ndikodu ye otu emi ẹsemde Albanian ke obio nnyịn. Ekem mma n̄ka Albania n̄kodụk akamba mbono. Nte ini akakade, mma mfiak n̄kodu do ke ọfiọn̄ ifan̄ man nnen̄ede ndiọn̄ọ usem idụt oro.”
N̄wan kiet emi ekerede Manuela ama aka obio en̄wen ke Italy emi enye otode akan̄wam ekpri esop kiet do ini enye ekedide isua 23. Enye ọdọhọ ete: “Mma n̄kodu do isua inan̄. Ekem mma n̄kop ke ẹnen̄ede ẹyom mme ọkwọrọikọ ke Albania. Ntre mma n̄ka do n̄kasiak usụn̄ ke ọfiọn̄ ifan̄.”
Federica ekedi isua itiaba kpọt ini enye okopde nte ẹtịn̄de n̄kpọ ẹban̄a Albania ke akamba mbono. Enye ọdọhọ ete: “Brọda oro eketịn̄de ikọ oro ama ọdọhọ ke mme ọkwọrọikọ ke Albania ke ẹkpep ediwak owo Bible, ke mbon oro ẹmade Ikọ Abasi ke ẹdụk mbono esop. Mma ndọhọ ete ye eka mi ke nyom ndika Albania. Ama akpa mmọ idem. Edi ete mi ama ọdọhọ nsịn ke akam, ke edieke Jehovah enyịmede ke nyaka. Ọfiọn̄ ifan̄ ekebe, ẹma ẹkot ubon nnyịn idi Albania idikwọrọ ikọ!” Ediwak isua ebe tọn̄ọ mmọ ẹkewọrọ ẹka Albania, Federica onyụn̄ ọdọ ebe idahaemi. Enye ye Orges ebe esie ke ẹnam utom ofụri ini ẹnọ Abasi ke Albania.
Gianpiero ama ọkpọn̄ utom ke ama ekesịm isua ukpọn̄ utom, ekem enye ye Gloria an̄wan esie ẹma ẹkedu ke Albania ẹkwọrọ ikọ. Enye ọdọhọ ete: “Ikọbọk nditọ nnyịn irenowo ition ke Italy. Ita ẹma ẹkedu idụt emi ẹyomde-yom mme ọkwọrọikọ. Ini ikokotde ibuotikọ emi ‘Ndi Emekeme Ndiyere Ikot Macedonia?’ ke Enyọn̄-Ukpeme kiet, ama ọdọn̄ nnyịn ndika idụt en̄wen n̄kọkwọrọ ikọ. Ima itie ineme nte idisidade okụk ukpọn̄ utom mi ise iban̄a idem ke Albania.”
Mmọ Ẹma Ẹnen̄ede Ẹtịm Idem Mbemiso Ẹwọrọde Ẹka
Mbon emi ẹsikade ebiet emi ẹyomde-yom mme ọkwọrọikọ ẹsinen̄ede ẹtịm idem mbemiso ẹkade, ndien mmọ ẹsinam se idin̄wamde mmọ ẹkeme ndikodu do. (Luke 14:28) N̄kpọ kiet emi mmọ ẹsinamde edi ndinyene se ẹdade ẹse ẹban̄a idem. Ini Gwen emi iketịn̄de iban̄a okosụk odude ke England, akpa n̄kpọ emi enye akanamde ekedi ndikodụn̄ ye eyeneka esie an̄wan man ekeme ndifam okụk nnịm. Sophia ye Christopher emi ẹtode England n̄ko ẹdọhọ ẹte: “Ima inyam moto nnyịn ye ndusụk n̄kpọ ufọk nnyịn. Ikoyom ndikodu ke Albania ekpededi isua kiet.” Edi mmọ ẹma ẹkam ẹdu do ẹbe isua kiet.
Ndusụk mme ọkwọrọikọ ẹsidu ke Albania ọfiọn̄ ifan̄, ekem ẹnyọn̄ idụt mmọ ẹken̄wana okụk, ẹfiak ẹdika Albania. Se Eliseo ye Miriam ẹkesinamde edi oro. Eliseo ọdọhọ ete: “Obio mme Miriam ke Italy edi ebiet emi mme owo ẹsitode nsio nsio idụt ẹdise, ndien emi esinam ẹkeme ndikụt utom nnam ke ọfiọn̄ ifan̄. Ima isika do ke ndaeyo ikodu ọfiọn̄ ita inam utom, ekem imen okụk emi ikan̄wanade do idi Albania idida in̄wam idem ke ọfiọn̄ usụkkiet. Se ikanamde edi oro ke ofụri isua ition.”
Se In̄wamde Mmọ Ẹkan Mme Mfịna
Ana mbon emi ẹdude ke ebiet emi ẹyomde-yom mme ọkwọrọikọ ẹmehe uwem do, ndien nte nditọete emi ẹdude do ẹsinamde n̄kpọ ye item emi ẹsinọde mmọ ẹsin̄wam mmọ. Sophia emi iketịn̄de iban̄a ọdọhọ ete: “Ufọk esibịt etieti ke ini etuep ke Albania akan nte esibịtde ke edem nnyịn. Ndisịne n̄kpọ nte nditọete iban ke n̄kan̄ emi ẹsịnede.” Grzegorz ye Sona an̄wan esie ẹketo Poland ẹdi ndin̄wam n̄kwọrọ ikọ ke ediye obio kiet emi ekerede Prizren ke Kosovo. b Grzegorz ọdọhọ ete: “Nditọete ke idụt emi ẹsụhọde idem, ẹfọn ido, ẹsinyụn̄ ẹnyene ime! Mmọ ke ẹkpep nnyịn usem idụt emi ye ediwak n̄kpọ en̄wen. Ke uwụtn̄kpọ, mmọ ẹsiteme nnyịn ebiet emi ẹnyamde n̄kpọ emem urua, ye nte ikpedepde n̄kpọ ke urua.”
Ntak Idatesịt Mmọ Awak
Mbon emi ẹkade ebiet emi ẹyomde-yom mme ọkwọrọikọ ẹkpenen̄ede ẹdian idem ye nditọete do ẹnyụn̄ ẹdiọn̄ọ n̄kpọ ẹban̄a mmọ, oro eyenen̄ede an̄wam mmọ. Sona ọdọhọ ete: “Mmokụt nte ima emi Jehovah amade mme owo ekemede ndinam mmọ ẹkpụhọde. Ndikụt nte nditọete ẹtrede ndinịm se mmọ ẹkesinịmde ẹnyụn̄ ẹkpụhọrede ke ntak emi mmọ ẹdidiọn̄ọde Jehovah anam nnen̄ede mbuọt idem ye Jehovah. Itiehe nnyịn nte owo iyomke nnyịn ke esop emi, imonyụn̄ ikụt nte ikemede ndin̄wam. Nditọete emi idianade kiet inam n̄kpọ Abasi ẹdidi ufan nnyịn.” (Mark 10:29, 30) Gloria ọdọhọ ete: “Mmọdiọn̄ọ ediwak nditọete iban emi mbon emi ẹsuade Mme Ntiense Jehovah ke obio emi ẹkekọbọde n̄kpa n̄kpa. Ima emi mmọ ẹmade Jehovah enen̄ede ọsọn̄ọ mi idem.”
Mbon emi ẹwọrọde ẹka ebiet emi ẹyomde-yom mme ọkwọrọikọ ẹsinyene ifet ndikpep ediwak n̄kpọ emi ẹdide ekpedi mmọ ẹkedu ke ufọk, mmọ ikpekpepke. Ke uwụtn̄kpọ, mmọ ẹkụt ke mmimọ ndinen̄ede nsịn idem nnam n̄kpọ nnọ Jehovah ke ebiet emi kpukpru n̄kpọ mîdịghe we-we-we anam mmimọ inen̄ede ikop inemesịt. Stefano ọdọhọ ete: “Ke idụt nnyịn, n̄kesikwọrọ ikọ nnọ mme owo ke n̄kpọ utịn̄ikọ emi ẹdiande ke esa ufọk mmọ, ndien n̄kesitịn̄ ikọ ifan̄ kpọt. Mbon Albania ẹma ndineme nneme mbịghi, akpan akpan ekpedi ke ẹneme, ke ẹn̄wọn̄ kọfi. Sia ndide ata owo o-bụt, akpa akpa ekesitie nte bụt ọmọn̄ owot mi, n̄kesinyụn̄ ndiọn̄ọke se n̄kpetịn̄de. Edi nte ini akade, n̄kedinen̄ede n̄kere se idin̄wamde mme owo, ndien idahaemi esinenem mi ndineme nneme ye mmọ. Ukwọrọikọ enem mi idahaemi akan akpa.”
Leah ye William ebe esie ẹma ẹto United States ẹka Albania. Leah ọdọhọ ete: “Nnyịn ndidu mi n̄kwọrọ ikọ ekpep nnyịn obufa uwem, nnyịn inyụn̄ idaha n̄kpọ aba nte ikesidade. Imenen̄ede ikpep nte ikemede ndikama owo esen, ndikpono mme owo, ye ndidi ata ufan! Imekpep mbufa usụn̄ ukwọrọikọ, ndida Bible n̄kọk ibuot ye owo, ye ndineme nneme.” William ọdọhọ ete: “Ediwak owo emi ẹkade Albania ẹsima ndiye esụk esie. Enyene ebiet emi mme obot ẹdude ke Albania, esinyụn̄ enem mi ndikasan̄a do. Edi mbon Albania ẹnam nnen̄ede mma idụt emi! Ikọ Abasi nnyịn inen̄ekede imụm isọn̄ ke ediwak n̄kpri obio emi isikwọrọde ikọ. Ekpri emi mmọ ẹkopde edi n̄kukụre se ẹsikwọrọde ẹnọ mmọ ini ẹkade san̄asan̄a ukwọrọikọ do. Ndusụk ini emi ikade do, isikwọrọ ikọ inọ ubon ifan̄ kpọt tọn̄ọ usenubọk tutu eyo okụt.”
Se isinemde mbon emi ẹkade ebiet emi ẹyomde-yom mme ọkwọrọikọ ikan ẹsidi mmọ ndikụt nte mbon emi mmọ ẹkwọrọde eti mbụk ẹnọ ẹnamde n̄kpọ Abasi. (1 Thessalonica 2:19, 20) Laura emi akakade Albania ini enye ekedide ekpri n̄kaiferi mîkonyụn̄ idọhọ ebe kan̄a ọdọhọ ete: “Mma ndu ke Fier n̄kwọrọ ikọ, edi n̄kodụhe do mbịghi. Ke ufan̄ isua iba ye ubak kpọt, ẹma ẹn̄wam owo 120 ẹdot ndikwọrọ ikọ nnọ mbon en̄wen! Ami n̄kekpep Bible ye owo 16 ke otu oro!” Sista Sandra ọdọhọ ete: “Mma n̄kwọrọ ikọ nnọ mma kiet ke urua, ekem enye ama akabade edi Ntiense Jehovah. Nte ini akakade enye ama ọnyọn̄ obio mmọ. Akpatre ini emi n̄ketịn̄de ikọ ye enye, enye ọkọdọhọ ke imọ ke ikpep owo 15 Bible!”
Jehovah Ọdiọn̄ Mmọ Nte Mmọ Mîkpaha Mba
Ndusụk mbon emi ẹkekade ebiet emi ẹyomde-yom mme ọkwọrọikọ ke Albania ẹsụk ẹdodu do, ndien utom Abasi ke enenem mmọ. Esikpa mmọ idem ndikụt nte mbon emi mmọ ẹkekwọrọde ikọ ẹnọ ata ediwak isua ke edem ẹnamde n̄kpọ Abasi. (Ecclesiastes 11:6) Christopher emi iketịn̄de iban̄a ọdọhọ ete: “N̄kaka n̄kpọ usen kiet n̄kokụt ete kiet emi n̄kesikpepde Bible ini ndide Albania obufa obufa. Ama enem mi tutu ndikop enye etịn̄de kpukpru se ikenemede ini n̄kesikpepde enye Bible. Enye ye n̄wan esie ẹma ẹna baptism, mmọ ẹdidi Mme Ntiense Jehovah.” Federica emi iketịn̄de iban̄a ọdọhọ ete: “Ke esop kiet, sista kiet ama edibụp mi m̀mê ke nteti imọ. Enye ama ọdọhọ mi ke mma n̄kwọrọ ikọ nnọ imọ isua usụkkiet ke edem. Ekpri ini ke mma n̄kọkpọn̄ obio oro, enye ama ọtọn̄ọ ndikpep Bible, ekem ana baptism. N̄kesikere ke ikọduọn̄ọ inụn̄ ke nsia ebiọn̄ akpa isua ifan̄ emi ikwọrọde ikọ ke Albania, edi ikedịghe ntre!”
Enen̄ede enem nditọete nnyịn irenowo ye iban emi ẹkewọrọde ẹka Albania m̀mê Kosovo nte Jehovah ọdiọn̄de utom mmọ, onyụn̄ anamde uwem enem mmọ. Ke Eliseo ama okodu ke Albania ediwak isua, enye ọdọhọ ete: “Imesikere ke imada ikpat iba edieke inyenede mme n̄kpọ emi ererimbot ekerede ke owo ama enyene ke enye ada ikpat iba ke isọn̄. Edi edi ata abian̄a. Se Jehovah ekpepde nnyịn esikam anam uwem owo enyene ibuot, owo onyụn̄ ada ikpat iba ke isọn̄. Ami ndidu ke ebiet emi ẹyomde-yom mme ọkwọrọikọ isiyakke mfre oro. Mmokụt ke mmenyene ufọn, ke ẹnyụn̄ ẹma mi. Ata ufan ẹyọyọhọ mi idem, ndien se nduakde ndinam nnọ Abasi ke mmọ n̄ko ẹduak.” Sandra esịn kpa ke uyo oro ete: “Ini n̄kọwọrọde n̄ka ebiet emi ẹyomde-yom mme ọkwọrọikọ, n̄kada ke Jehovah ayak mi ndi isụn̄utom. Ebighi ọkọdọn̄ mi ndidi isụn̄utom. Akanam ntuaha n̄kpọfiọk nte n̄kọwọrọde ndi Albania. Idụhe se nnamde kan̄a yak enem mi ntem.”
a Okpoyom ndidiọn̄ọ mbụk ukwọrọikọ nnyịn ke Albania, se N̄wedisua Mme Ntiense Jehovah Eke 2010 (Ikọmbakara).
b Kosovo odu ekpere edere edere Albania. Ediwak owo do ẹsem Albanian, edi eke mmọ okpụhọde esisịt. Mme Ntiense Jehovah ẹto Albania, United States, ye nsio nsio idụt ke Europe ẹkekwọrọ eti mbụk ẹnọ mbon emi ẹsemde Albanian ke Kosovo. Ke 2020, mme ọkwọrọikọ 256 ẹkedu ke Kosovo, esop itiaita ye otu ita ẹdu, ndien mbon emi mîkemke kan̄a se ẹkotde otu ẹdi iba.