Ciden Pol tun b’a lɔn ko faratiba be Sutana ka mɔgɔ lafilikow la. Nka, a kerecɛnɲɔgɔnw bɛɛ tun t’o kala ma. Ɲɛyirali fɛ, Korɛnti kafo kɔnɔ, mɔgɔ dɔw tun lanin b’u yɛrɛ la kojugu. U tun b’a miiri ko olu ka limaniya tɛ se ka nagasi sabu a barika ka bon kosɔbɛ (1 Kor. 10:12). O lo kama, ciden Pol y’u lasɔmi ko: “Nga ne be siran ko aw hakili kana ɲagami, k’aw yɔrɔ jaɲa Krista ka kɔnɔgwɛ la, i n’a fɔ saa ye Awa namara n’a ka cekuya ye cogo min na.”—2 Kor. 11:3.

Pol ka kuma b’a yira ko i man kan ka la i yɛrɛ la kojugu. Walisa lafilikumaw kana i hakili ɲagami, i ka ɲi k’a faamu ko faratiba b’u la ani i k’i yɛrɛ tanga u ma.

Mɔgɔ lafilikumaw be fɔ walisa ka mɔgɔ nɛgɛ, k’a miiricogo wala a ka kokɛcogo yɛlɛma. Gafe dɔ b’a fɔ ko, mɔgɔ lafilikumaw ye “kuma bɛnbaliw, kuma juguw ani kuma tilenbaliw” lo ye. Mɔgɔw b’o kumaw weele ko “ngalon kumaw, nanbara kumaw ani kuma minw be mɔgɔ ka miiriya yɛlɛma.”—Propaganda and Persuasion.

Faratiba be mɔgɔ lafilikumaw na sabu u be mɔgɔ ka miiriya nagasi dɔɔni dɔɔni a ɲina ma. A be komi gazi dɔ lo min tɛ ye ɲɛɛ na, a kasa tɛ mɛn ani a be se ka mɔgɔ faga. Vance Packard ye adamadenw ka kolajɛbaga dɔ ye. Ale ko: “Mɔgɔ lafilikumaw be nɔɔ jugu to an ka kokɛcogow kan cogo min na, an yɛrɛ tɛ se ka miiri o la.” Lɔnnikɛla wɛrɛ y’a fɔ k’o kumaw y’a to mɔgɔ dɔw ye kɛwale juguw ni koo bɛnbaliw kɛ. O mɔgɔw yɛrɛ y’a ɲini ka siya dɔw halaki pewu. U ye marifakɛlɛw kɛ ani ka mɔgɔw tɔɔrɔ u ka siya wala u ka diinan kosɔn.—Easily Led—A History of Propaganda.

Ni mɔgɔw be se k’an lafili, yala see tɛ Sutana ye ka tɛmɛ olu kan wa? Sutana be adamadenw ka kokɛcogow lajɛra kabi u dantuma. Bibulu ko “diɲɛ kɔnɔ fɛɛn tɔw bɛɛ be Sutana sago kɔrɔ.” A be se ka tɛmɛ o fɛɛnw fɛ k’a ka ngalon kumaw jɛnsɛn (1 Zan 5:19; Zan 8:44). Sutana sera ka adamadenw fanba “hakili dibi,” fɔɔ a be weele sisan ko “diɲɛ ɲagamibaga.” (2 Kor. 4:4; Yir. 12:9). An be se ka mun lo kɛ walisa a kana se k’an lafili?

Yezu ko fɛɛrɛ nɔgɔman dɔ be se k’an dɛmɛ walisa Sutana kana se k’an lafili. A ko: “Aw bena tiɲɛ lɔn, o tiɲɛ le bena aw kɛ hɔrɔnw ye.” (Zan 8:31, 32). Kɛlɛ la, sɔrɔdasi ka ɲi k’a lɔn a be se ka kunnafoni sɔbɛw sɔrɔ yɔrɔ min na. Mun na do? Sabu a juguw be se ka ngalonw jɛnsɛn walisa k’a lafili. O cogo kelen na, an mako be kunnafoni sɔbɛw la walisa ka Sutana ka lafilikow kɛlɛ. Jehova y’o kunnafoniw di an ma Bibulu kɔnɔ.—2 Tim. 3:16, 17.

Sutana min ye mɔgɔ lafilibaga ŋana ye, ale b’o kala ma. O kama, a be tɛmɛ nin duniɲa kɔnɔfɛnw fɛ ka mɔgɔw bali ka Bibulu kalan ani k’a sɛgɛsɛgɛ. An kana ben o jaan kɔnɔ! (Efɛz. 6:11). Nka, an ka banba ka tiɲɛn kalanw bɛɛ “faamu.” (Efɛz. 3:18). O tɛ ɲɛ jijali kɔ. An k’an hakili to sɛbɛrikɛla Noam Chomsky ka kuma nunu na: “Mɔgɔ si tɛna tiɲɛn don i kuun na. Ele yɛrɛ lo ka ɲi ka banba k’o kɛ.” O kama, “a ɲini k’o tiɲɛn faamu” i kɛtɔ ka “Ala ka kuma sɛgɛsɛgɛ” loon o loon.—Kɛw. 17:11.

A to i hakili la ko an be kuma minw mɛn, Sutana t’a fɛ an ka miiri koɲuman u kan ani ka tiɲɛn lɔn u koo la. Mun na do? A fɔra sɛbɛ dɔ kɔnɔ ko: “N’u be mɔgɔw bali ka miiri koɲuman, mɔgɔ lafilikumaw ka teli ka see sɔrɔ u kan.” (Media and Society in the Twentieth Century). O kama, i be min mɛn, kana la o la i kunfɛ n’i ma jatiminɛ kɛ (Talenw 14:15). Ala ye see di i ma ka miiri ani ka jatiminɛ kɛ. Baara kɛ n’o ye walisa k’i ka limaniya sabati.—Talenw 2:10-15; Ɔrɔm. 12:1, 2.

Lafilikumaw ye nɔɔ to sɔrɔdasi minw kan, siranya b’olu minɛ ani u t’u sɔbɛ don ka kɛlɛ kɛ. Lafilikumaw yɛrɛ be se k’u bila ɲɔgɔn na ani k’a to u b’u mabɔ kɛlɛden tɔɔw la. Alemaɲi ka zenerali dɔ y’a fɔ ko lafilikumaw lo y’a to fana Alemaɲi ma see sɔrɔ duniɲa ka kɛlɛba fɔlɔ la. A ko lafilikumaw tun ye mɔgɔw fari faga pewu, fɔɔ u tun tɛ se ka foyi kɛ. Bi, Sutana be tɛmɛ o fɛɛrɛ kelen lo fɛ ka kerecɛnw faran faran. Ɲɛyirali fɛ, a b’a ɲini ka sɔsɔlikow lawuli balimaw ni ɲɔgɔn cɛ. A b’a kɛ fana dɔw b’a miiri ko Jehova ka ɔriganisasiyɔn ye tilenbaliyako wala koo jugu dɔ kɛ u la. O kama, u b’u mabɔ o ɔriganisasiyɔn na.

Kana a to Sutana k’i lafili! Ala ka Kuma ka ladiliw sira tagama. Ɲɛyirali fɛ, walisa bɛɛn ka to an ni an balimaw cɛ, Bibulu b’an jija ko an ka “yafa ɲɔgɔn ma tuma bɛɛ.” A b’an jija fana ko an ka teliya ka bɛnbaliyakow ɲɛnabɔ (Kɔlɔs. 3:13, 14; Mat. 5:23, 24). Bibulu be kangari la an ye ko an kana an mabɔ kafo la (Talenw 18:1). Yala i labɛnnin lo ka ɲɛ walisa Sutana ka lafilikow kana see sɔrɔ i kan wa? I yɛrɛ ɲininga ko: “Kɔsa la, n’ ye mun lo kɛ tuma min na n’ balima dɔ ye n’ hakɛ ta? Ne ye koow kɛ cogo min na, o diyara Jehova lo ye wala o diyara Sutana lo ye?”—Gal. 5:16-26; Efɛz. 2:2, 3.

Sɔrɔdasi min tɛ kantigiya kɛ a ɲɛminɛbaga ye, a tɛ se ka kɛlɛ kɛ koɲuman. O kama, juguw be tɛmɛ lafilikumaw fɛ k’a to sɔrɔdasiw be tigɛ u ɲɛminɛbagaw la. Ni ɲɛminɛbagaw ye fili dɔ kɛ, u juguw be tɛmɛ o fɛ k’a fɔ sɔrɔdasiw ye ko: “Aw man ɲi ka la u la!” wala “aw kana a to u be bɔnɛ lase aw ma!” Sutana fana b’o ɲɔgɔn lo kɛ. Jehova ye mɔgɔ minw sigi an kun na, Sutana b’a seko bɛɛ kɛ walisa an ka tigɛ u la.

I be se k’i yɛrɛ tanga o ma cogo di? Banba k’i yɛrɛ masiri Jehova ka jɛnkulu la. Jehova ye minw sigi an kun na, i k’u dɛmɛ ani ka kantigiya kɛ u ye, u ka dafabaliya bɛɛ na ta (1 Tes. 5:12, 13). Minw be murutili kalanw kɛ, olu ni mɔgɔ lafilibaga wɛrɛw be se k’a ɲini k’an kunnatiɲɛ. Hali n’a be komi u ka kuma ye tiɲɛn ye, an kana a to u k’an “hakili ɲagami.” (2 Tes. 2:2; Titi 1:10). Pol ye Timote ladi ko a kalanna koo minw na, a k’olu minɛ ka ɲɛ ani ko a y’o koow kalan mɔgɔ min fɛ, a b’o tigi lɔn. E fana ka Pol ka ladiliw sira tagama (2 Tim. 3:14, 15). A saan kɛmɛ ɲɔgɔn ye nin ye, Jehova ye jɔncɛ kantigiman sigi walisa a k’an kalan tiɲɛn koo la. Dalilu caaman b’a yira ko an be se ka la o jɔncɛ la.—Mat. 24:45-47; Eburuw 13:7, 17.

A to i hakili la ko Sutana t’a ka lafilikow bɛɛ kɛ dogo la. Tuma dɔw la, a b’a ɲini ka siranya bila an na. Tariki gafe dɔ b’a fɔ ko: “Kabi galen, u tun be mɔgɔw lafili o cogo le la.” (Easily Led—A History of Propaganda). Profesɛri Philip M. Taylor be Angletɛri. Ale y’a sɛbɛ ko Asirikaw tun be tɛmɛ “siranyakow ani lafilikumaw fɛ” walisa ka u fanga digi u juguw kan. Sutana fana be tɛmɛ adamaden ɲɛsiran, tɔɔrɔ ni saya ɲɛsiran fɛ ani siranyako wɛrɛw fɛ k’a fanga digi i kan. A b’o kɛ walisa i ka Jehova batoli dabila.—Ezayi 8:12; Zer. 42:11; Eburuw 2:15.

Kana a to Sutana ka siranyakow k’i hakili ɲagami ani k’i ka kantigiya tiɲɛ. Yezu ko: “Mɔgɔ minw be mɔgɔ faga n’u te se ka dɔ wɛrɛ kɛ a la o kɔ, aw kana siran olu ɲa.” (Luka 12:4). La a la ko Jehova ye layidu minw ta, a bena u bɛɛ dafa. A ko a bena a janto i la ani ka “sebagaya kabakoman” di i ma. A ko fana a bena i dɛmɛ walisa Sutana ka lafilikow kana see sɔrɔ i kan.—2 Kor. 4:7-9; 1 Piyɛri 3:14.

Tiɲɛn lo ko tuma dɔw la, i be se ka siran wala i fari be se ka faga. Nka, Jehova ye jijali kuma minw fɔ Zozuwe ye, i hakili to olu la. A ko: “Kana siran, i jaa kana tigɛ, bari ne Masaba i ka Ala le bena to i fɛ i taayɔrɔw bɛɛ la.” (Zozuwe 1:9). Ni koo dɔ b’i hakili ɲagami, sin k’i haminankow bɛɛ fɔ Jehova ye delili la. I be se ka la a la ko ‘Ala ka hɛrɛ . . . bena i tanga hamikojugu ma.’ O la, i bena fanga sɔrɔ walisa Sutana ka lafilikow kana see sɔrɔ i kan.—Filip. 4:6, 7, 13.

Asirikaw ka ciraden Rabsake ye lafilikuma minw fɔ walisa ka siranya bila Ala ka mɔgɔw la, i hakili b’o la wa? A tun b’a fɛ u k’a miiri ko mɔgɔ si tɛ se k’u kisi ka bɔ Asirikaw bolo, hali Jehova yɛrɛ. A y’a fɔ ni kaanba ye ko: “Masaba le sɔnna, ne ka wili aw ka jamana nin kama k’a halaki.” Jehova ye mun lo fɔ Ezekiyasi ye o koo la? A ko: “A kan’a jaa tigɛ o kosɔn, Asiri masacɛ ka kɛlɛɲamɔgɔw ye minw fɔ k’ale Masaba dɔgɔya.” (2 Mas. 18:22-25; 19:6). O kɔ, Jehova y’a ka mɛlɛkɛ dɔ ci, a nana Asirikaw ka sɔrɔdasi 185 000 faga suu kelen na!—2 Mas. 19:35.

Yala i delila ka videwo dɔ filɛ ani i y’a ye k’u be mɔgɔ dɔ lafilila, nka a tigi t’o kala ma wa? Kɔni i tun t’a fɛ k’a fɔ ko: “Kana la u la. U be ngalon lo tigɛra!” O kɔ, miiri k’a filɛ ko mɛlɛkɛw b’a fɔra ele yɛrɛ ye ko: “Kana a to Sutana k’i lafili n’a ka nanbara kumaw ye!”

Kana Sutana ka mɔgɔ lafilikumaw lamɛn (Talenw 26:24, 25). Mɛnni kɛ Jehova fɛ ani i jigi la a kan i ka koow bɛɛ la (Talenw 3:5-7). A b’i kanu ani a b’a fɔ i ye ko: “N deen, kɛ hakilitigi ye, o bena ne nisɔndiya.” (Talenw 27:11). N’i y’o kɛ, lafilikumaw tɛna i hakili ɲagami.