Kontrerman avek tradisyon Nwel, Labib pa servi sa lekspresyon sa trwa savan oubyen trwa lerwa pour dekrir sa bann zonm ki ti vizit Zezi apre son nesans. (Matye 2:1) O kontrer, ekriven Levanzil Matye ti servi sa mo Grek ma’goi pour dekrir sa bann zonm. I paret ki sa mo pe refer avek bann eksper dan astrolozi ek lezot pratik ki enplik bann demon. a Plizyer tradiksyon Labib i apel zot “astrolog” oubyen “magi.” b

•  Konbyen zonm “savan” i ti annan?

•  Eski sa “bann savan” ti bann lerwa?

•  Ki mannyer sa “bann savan” ti apele?

•  Kan ki sa “bann savan” ti vizit Zezi?

•  Eski Bondye ki ti fer sa “bann savan” swiv sa “zetwal” ziska Betleenm?

 Konbyen zonm “savan” i ti annan?

 Labib pa dir, me tradisyon i varye. Dapre Encyclopedia Britannica, “bann tradisyon sorti dan rezyon Les i dir ki i ti annan 12 zot. Me tradisyon sorti dan rezyon Was i dir i ti annan trwa, tre probab akoz sa trwa kado ki zot ti prezant sa zanfan: ‘Lor, lansan blan ek lamir.’ (Matye 2:11)”

 Eski sa “bann savan” ti bann lerwa?

 Menm si dan bann tradisyon Nwel, sa bann viziter i ganny dekrir dan sa fason, i napa okenn landrwa dan Labib kot zot ganny apele lerwa. Dapre Encyclopedia Britannica, sa tit ti ganny azoute plizyer syek pli tar dapre en tradisyon pour “fer zistwar pli enteresan.”

 Ki mannyer sa “bann savan” ti apele?

 Labib pa mansyonn non sa bann astrolog. Dapre The International Standard Bible Encyclopedia, “sa bann non ki dimoun i donnen (par egzanp, Gaspar, Melchior ek Balthasar) i zis bann lezann.”

 Kan ki sa “bann savan” ti vizit Zezi?

 I posib ki sa bann astrolog ti vizit Zezi plizyer mwan apre ki i ti’n ne. Sa i fer sans akoz Lerwa Erod ti anvi touy Zezi, alor i ti donn lord pour touy tou pti garson ki ti annan de-z-an oubyen mwens. I ti deside pour touy bann pti garson sa laz akoz lenformasyon ki i ti’n gannyen avek sa bann astrolog.​—Matye 2:16.

 Sa bann astrolog pa ti vizit Zezi sa zour swar ki i ti ne. Labib i dir: “Zot ti antre dan lakaz e zot ti vwar sa pti garson avek son manman Mari.” (Matye 2:11) Sa i montre ki fanmir Zezi ti pe viv dan en lakaz e ki li Zezi ti nepli en pti baba tann dan loz.​—Lik 2:16.

 Eski Bondye ti fer sa “bann savan” swiv sa “zetwal” ziska Betleenm?

 Serten dimoun i krwar ki se Bondye ki ti anvoy sa zetwal pour gid sa bann astrolog ziska kot Zezi. Vwar akoz sa i pa vre.

•   En keksoz ki ti paret en zetwal ti diriz bann astrolog premyerman Zerizalenm. Labib i dir: “Bann astrolog sorti dan Les ti vin Zerizalenm e zot ti demande: ‘Lerwa bann Zwif ki’n ne, kote i ete? Parski nou ti vwar son zetwal kan nou ti dan Les e nou’n vin onor li.’”​—Matye 2:1, 2.

•   I ti Lerwa Erod, pa sa “zetwal,” ki ti diriz sa bann astrolog Betleenm. Ler Erod ti tande ki i ti annan en “Lerwa bann Zwif,” i ti rod lenformasyon kote Kris ki ti sipoze vini ti pou ne, akoz sa ti pou koz en problenm pour li konman lerwa. (Matye 2:3-6) Ler i ti aprann ki i ti pou ne Betleenm, i ti dir sa bann astrolog pour al laba, rod sa zanfan e apre vin raport avek li.

   Se la apre ki sa bann astrolog ti al Betleenm. Labib i dir: “Apre ki lerwa ti’n koz avek zot, zot ti ale e la sa zetwal ki zot ti’n vwar kan zot ti dan Les ti al par devan zot ziska kot sa pti garson ti ete.”​—Matye 2:9.

•   Laparisyon sa “zetwal” ti konmans bann levennman ki ti met lavi Zezi an danze e ki fer ki bann zanfan inosan ti ganny touye. Ler sa bann astrolog ti kit Betleenm, Bondye ti averti zot pour pa retourn kot Erod.​—Matye 2:12.

 Ki mannyer Erod ti reakte? Labib i dir: “Ler Erod ti vwar ki bann astrolog ti’n anbet li, i ti pran en gran lakoler e i ti anvoy dimoun pour touy tou garson de-z-an e mwens, Betleenm ek dan tou son bann distrik, dapre sa ki bann astrolog ti’n dir li konsernan kan sa zetwal ti’n aparet.” (Matye 2:16) Bondye pa pou fer en tel atrosite.​—Zob 34:10.