Eski ou ti konnen?

Ozordi ler nou koz lo sa maladi ki apel lalep, eski i sa menm kalite lalep ki Labib i koz lo la?

Ozordi sa mo “lalep” kan i ganny servi dan domenn medikal, i vedir en bakteri ki koz lenfeksyon dan imen. Sa bakteri (Mycobactetium leprae) ti ganny dekouver pour premye fwa par dokter Gerhard Hansen an 1873. Bann serser in dekouver ki sa bakteri i kapab kontinyen viv an deor lekor en dimoun, tel parey atraver lerim, ziska nef zour. Zot in osi dekouver ki si nou reste pros avek dimoun ki ganny lalep, i annan plis sans ki nou atrap sa maladi e ki bann lenz ki’n kontaminen i en fason pour transmet lenfeksyon. Dapre Lorganizasyon Mondyal Pour Lasante, i annan plis ki 220,000 ka ki’n ganny raporte an 2007 kot dimoun in ganny afekte avek lalep.

San okenn dout, dan letan ki Labib ti pe ganny ekrir, i ti annan dimoun ki ti ganny afekte avek lalep an Izrael, e dapre Lalwa Moiz en dimoun avek lalep ti pou bezwen ganny met an karantenn. (Levitik 13:4, 5) Parkont, sa mo Ebre tsa·raʹʽath ki’n ganny tradwir konman “lalep” i pa refer zis avek sa maladi dan domenn medikal. Tsa·raʹʽath ti osi afekte lenz ek lakaz. Sa kalite lalep dan sa konteks, ti osi kapab egziste dan bann lenz ki’n fer avek lalenn oubyen linenn ouswa nenport keksoz ki’n fer avek kwir. Dan serten ka, sa lalep ti pou kapab sorti apre ki zot in lav sa lenz, me si sa kouler “ver zonn oubyen en pe rouz” pa oule sorti, sa lenz oubyen sa keksoz ki’n fer avek kwir ti bezwen ganny brile. (Levitik 13:47-52) Dan bann lakaz, lalep ti pou evidan lo en miray si sa miray ti ganny en kouler “ver zonn oubyen en pe rouz.” Bann ros ek mortar ki’n afekte ti ganny tire e zete, lwen avek landrwa kot dimoun i reste. Si sa lalep ti aparet ankor, zot ti kraz sa batiman e zet sa bann materyo. (Levitik 14:33-45) Serten dimoun i dir ki sa kalite lalep dan bann lenz ek lakaz, i petet sanmenm sa ki ozordi nou dir mwazi. Me selman nou pa asire si sa i vre.

Akoz predikasyon ki Pol ti fer dan lavil Efez ti kree dezord parmi bann lorfev?

Bann lorfev dan lavil Efez ti ganny bokou larzan akoz zot ti fer “bann pti model tanp Artemis [annarzan].” Artemis ti en bondye ki ti ganny konsidere konman protekter bann Efezyen, i ti en bondye lasas, fertilite ek nesans. (Akt 9:24) Son bann adorater ti dir ki son stati ti’n sorti anler “dan lesyel” e tonm ater, e zot ti gard li dan tanp Artemis dan lavil Efez. (Akt 19:35) Sa tanp ti enn parmi sa set keksoz ki dimoun sa lepok ti konsider konman sitan merveye. Tou le-z-an pandan mwan Mars ek Avril, bann pelren an gran nonm ti al bann festival pour onor Artemis. Lefet ki i ti annan en kantite viziter, sa ti fer ki i ti annan en gran demann pour bann lobze ladorasyon ki ti ganny servi konman proteksyon, souvenir, lofrann pour bondye Artemis ouswa pour bann pelren servi dan zot ladorasyon an fanmir ler zot retourn kot zot. Bann lekritir ki’n ganny dekouver dan lavil Efez, i koz lo fabrikasyon bann stati bondye Artemis ki ti ganny fer annor e annarzan. Lezot lekritir ki ti ganny dekouver i koz klerman lo sa lasosyasyon bann travayer ki ti fer bann lobze avek larzan.

Zapot Pol ti eksplike ki sa bann stati ki’n ganny fer avek lanmen “pa bondye.” (Akt 19:26) An rezilta, bann lorfev ti vwar ki sa ki zapot Pol ti pe dir, ti ava kapab anpes zot ganny zot dipen. Alors, zot ti ralye dimoun pour fer en rayot pour proteste kont travay predikasyon ki zapot Pol ti pe fer. Parol ki en lorfev ki ti apel Demetriis ti dir, i fer nou konpran lenkyetid ki ti egziste parmi bann lorfev. I ti dir: “Tousala i riske fer ditor nou metye, e osi fer Tanp nou gran bondye Artemis perdi tou son repitasyon e detri gran lenportans sa bondye ki tou dimoun dan Lazi ek later antye i adore.”—Akt 19:27.