Sanglit si Jehova nga Diyos * ang Maglalalang sa tanang butang ug labing gamhanan, siyay gibasol sa daghang tawo sa tanang nahitabo sa kalibotan, apil ang tanang pagkadaotan. Apan, tagda kon unsay giingon sa Bibliya bahin sa matuod nga Diyos:

•  “Si Jehova matarong sa tanan niyang mga paagi.”—Salmo 145:17.

•  “Ang tanan niyang [Diyos] dalan hustisya. Usa ka Diyos sa pagkamatinumanon, nga kaniya walay inhustisya; matarong ug matul-id siya.”—Deuteronomio 32:4.

•  “Si Jehova malumo kaayo sa pagmahal ug maluluy-on.”—Santiago 5:11.

Dili Diyos ang hinungdan sa pagkadaotan. Apan siya ba magsulsol sa uban nga mohimog ngil-ad nga mga buhat? Dili gayod. “Sa dihang pagasulayon,” matod sa Bibliya, “dili siya angay moingon: ‘Ako gisulayan sa Diyos.’” Ngano? Tungod kay “ang Diyos dili masulayan sa daotang mga butang ni siya mosulay kang bisan kinsa.” (Santiago 1:13) Ang Diyos dili mosulay, o motental, pinaagi sa pagsulsol kang bisan kinsa sa paghimog daotan, ni ipahinabo niya ang daotang mga butang. Nan, kinsa o unsay hinungdan sa dihang mahitabo kana?

Gipakita sa Bibliya ang usa ka hinungdan kon nganong mag-antos ang tawo: “Ang panahon ug ang wala damhang panghitabo modangat kanilang tanan.” (Ecclesiastes 9:11) Dihang dunay wala damhang panghitabo o aksidente, ang usa mahimong mabiktima kon siya anaa sa lugar ug panahon nga nahitabo kana. Duolag 2,000 ka tuig kanhi, si Jesu-Kristo naghisgot ug trahedya diin 18 ka tawo ang namatay kay natumpagan sa torre. (Lucas 13:1-5) Sila namatay dili tungod sa ilang paagi sa pagkinabuhi; naatol lang nga sila anaa sa ilalom sa torre dihang kini natumpag. Niadtong Enero 2010, ang Haiti gitay-og ug kusog nga linog ug matod sa ilang gobyerno, kapig 300,000 ang namatay. Ang maong linog mikalas ug kinabuhi nga way gipili. Ang mga sakit usab motakboy kang bisan kinsa ug bisan kanus-a.

Ang pipila tingali mangutana: ‘Dili ba diay mapugngan sa Diyos ang maong mga trahedya? Dili ba niya mapanalipdan ang maayong mga tawo sa kalamidad?’ Aron mahimo kana sa Diyos, kinahanglang nasayod na siya daan sa moabotay nga katalagman. Bisag may katakos ang Diyos nga abanteng sayron ang umaabot, kinahanglan natong tagdon kini: Gamiton ba sa Diyos ang iyang gahom sa tanang panahon aron masayran daan ang mga panghitabo?—Isaias 42:9.

Ang Bibliya nag-ingon: ‘Ang Diyos anaa sa kalangitan; ang tanang butang nga gikahimut-an niyang buhaton iyang gibuhat.’ (Salmo 115:3) Buhaton ni Jehova kon unsa ray gikinahanglan—dili ang  tanang butang nga kaya niyang himoon. Mao usab sa mga butang nga gusto niyang masayran daan. Pananglitan, dihang migrabe ang pagkadaotan sa karaang siyudad sa Sodoma ug Gomora, gisultian sa Diyos ang patriarkang si Abraham: ‘Ako manaog aron akong makita kon sila milihok ba gayod sumala sa gituaw nga miabot kanako, ug kon wala, kini akong masayran.’ (Genesis 18:20, 21) Dihay panahon nga wala sayra daan ni Jehova kon unsa na ka daotan ang maong mga siyudad. Karon sab, makapili si Jehova nga dili abanteng sayron ang tanang butang. (Genesis 22:12) Kini wala magpasabot nga siya masayop o may kahuyangan. Sanglit “hingpit ang iyang kalihokan,” gamiton lang sa Diyos ang iyang katakos nga masayran daan ang umaabot kon nahiuyon kini sa iyang katuyoan. Dili gayod niya pugson ang mga tawo nga himoon ang usa ka butang. * (Deuteronomio 32:4) Nan, unsay atong ikahinapos? Mao kini: Sayron lang sa Diyos ang umaabot kon gikinahanglan.

Ang pagkadaotan maoy tungod usab sa mga tawo. Matikdi ang giingon sa Bibliya kon sa unsang paagi ang usa makasala. “Ang matag usa masulayan pinaagi sa pagkaganoy ug pagkahaylo sa iyang kaugalingong tinguha. Unya ang tinguha, sa dihang kini makapanamkon na, manganak ug sala; unya, ang sala, sa dihang kini mahingpit na, manganak ug kamatayon.” (Santiago 1:14, 15) Kon ang usa magpadaog sa iyang sayop nga mga tinguha o gusto, kana moresultag kadaot. (Roma 7:21-23) Gipakita sa kasaysayan nga ang mga tawo nakahimog ngilngig nga mga buhat maong dunay grabeng pag-antos. Dugang pa, ang daotang mga tawo makaimpluwensiya sa uban maong magpadayon ang pagkadaotan.—Proverbio 1:10-16.

Angay bang mangilabot ang Diyos ug pugngan ang mga tawo sa paghimog daotan? Tagda kon giunsa paghimo ang tawo. Giingon sa Bibliya nga gihimo sa Diyos ang tawo sumala sa larawan sa Diyos. Mao nga ang tawo makasundog sa mga hiyas sa Diyos. (Genesis 1:26) Ang mga tawo gihatagan sa Diyos ug kagawasan sa pagpili. Sila makapili kon ilang higugmaon ang Diyos ug magmaunongon kaniya pinaagi sa pagbuhat kon unsay matarong sa iyang panan-aw. (Deuteronomio 30:19, 20) Kon pugson sa Diyos ang mga tawo sa pagsunod niya, dili ba mawalay pulos ang iyang gihatag nga kagawasan sa pagpili? Kon mao, sama tag mga robot nga giprograma na daan ang buhaton! Ingon sab niana kon ang kapalaran, o Kismet, maoy modiktar sa atong buhaton ug sa tanang mahitabo kanato. Maayo gani kay gihatagan tag dignidad sa Diyos nga makadesisyon sa atong kinabuhi. Apan wala kini magpasabot nga padayon natong antoson ang resulta sa kasaypanan sa uban.

Kon ang pangutana sa hapin niining magasina imong isukna sa usa ka Hindu o Buddhist, tingali kini ang iyang itubag: “Nag-antos ang maayong mga tawo tungod sa balaod sa Karma. Kanay resulta sa ilang kanhing kinabuhi.” *

Aron masayran kon tinuod ba ang Karma, atong susihon ang giingon sa Bibliya bahin sa kamatayon. Sa tanaman sa Eden diin nagsugod ang tawo, ang Maglalalang miingon sa unang tawo nga si Adan: “Gikan sa tanang kahoy sa tanaman makakaon ka hangtod sa pagkatagbaw. Apan kon bahin sa kahoy sa kahibalo sa maayo ug sa daotan dili ka gayod mokaon gikan niini, kay sa adlaw nga mokaon ka gikan niini mamatay ka gayod.” (Genesis 2:16, 17) Kon wala pa makasala si Adan, mabuhi unta siya sa walay kataposan. Ang kamatayon mao ang silot sa pagsupak sa sugo sa Diyos. Dayon dihang midaghan ang tawo, mikaylap ang kamatayon. (Roma 5:12) Busa ‘ang bayad sa sala mao ang kamatayon.’ (Roma 6:23) Ang Bibliya nag-ingon usab: “Siya nga namatay nahigawas na gikan sa iyang sala.” (Roma 6:7) Sa laing pagkasulti, inigkamatay sa tawo nakabayad na siya sa tanan niyang sala.

Para sa minilyong tawo, Karma ang hinungdan sa pag-antos sa katawhan. Sagad, madawat ra nila kon sila ug ang uban mag-antos. Apan kini nga ideya nagtudlo nga dili na gyod mapugngang mahitabo ang daotang mga butang. Nagtuo sila nga mahigawas lang ang usa gikan sa mga siklo sa pagkahimugso pag-usab kon maayo ang iyang binuhatan ug magbaton siyag linaing kahibalo bahin sa Hindu. Siyempre kini nga mga ideya wala itudlo sa Bibliya. *

Dili tawo ang pangunang hinungdan sa pagkadaotan. Si Satanas nga Yawa, nga kaniadto matinumanong anghel sa Diyos, “wala mobarog nga lig-on diha sa kamatuoran” ug nagdalag sala dinhi sa kalibotan. (Juan 8:44) Gisugdan niya ang rebelyon sa tanaman sa Eden. (Genesis 3:1-5) Gitawag siya ni Jesu-Kristo nga “usa nga daotan” ug “ang magmamando niining kalibotana.” (Mateo 6:13; Juan 14:30) Kadaghanang tawo nagsunod kang Satanas pinaagi sa pagpamati sa iyang paghulhog nga isalikway ang sukdanan ni Jehova. (1 Juan 2:15, 16) “Ang tibuok kalibotan nailalom sa gahom sa usa nga daotan,” matod sa 1 Juan 5:19. Duna pay ubang anghel nga nahimong daotan ug misunod kang Satanas. Gipakita sa Bibliya nga si Satanas ug ang mga demonyo “nagpahisalaag sa tibuok gipuy-ang yuta,” nga nagpahinabog ‘kaalaotan sa yuta.’ (Pinadayag 12:9, 12) Busa ang pangunang mabasol sa pagkadaotan mao gyod si Satanas nga Yawa.

Tin-aw nga dili Diyos ang hinungdan sa daotang mga butang nga mahitabo sa tawo. Dili gikan niya ang pag-antos. Sa kasukwahi, siya nagsaad nga iyang wagtangon ang pagkadaotan. Hisgotan kini sa sunod nga artikulo.