“Sa dihang ang daotan magamando, ang katawhan manghupaw,” matod sa Bibliya.—Proverbio 29:2.

Gipakita sa kasaysayan nga daghan kaayong diktador ang mabangisong nagmando, nga nagpahinabog dili-matukib nga pag-antos sa ilang ginsakpan. Siyempre, dili tanang magmamando ang ingon niana. Ang uban tingali maayog tinguha alang sa ilang isigkatawo. Apan, dihang naa na sila sa gahom, sagad maamgohan nila nga ang ilang mga paningkamot dili mosaler tungod sa pag-awayay ug pag-ilogay sa puwesto. O ila tingaling gamiton ang ilang gahom alang sa kaugalingong bentaha, nga nagpahinabog kadaot sa katawhan. “Ang kasaysayan maoy talaan sa mga paningkamot nga napakyas, sa mga pangandoy nga wala makab-ot,” matod sa kanhing Secretary of State sa U.S., si Henry Kissinger.

Ang Bibliya nag-ingon usab: “Dili iya sa tawo nga nagalakaw bisan ang pagtultol sa iyang lakang.” (Jeremias 10:23) Ang dili-hingpit nga mga tawo kulag kaalam ug katakos sa pagkahibalo daan sa umaabot maong dili sila magmalamposon sa pagdumala sa ilang mga kalihokan. Kon ang mga tawo dili makahimo sa pagtultol sa ilang lakang, unsaon man nila pagtultol sa lakang sa usa ka nasod? Makita ba nimo kon nganong ang tawhanong mga magmamando walay katakos sa pagtapos sa pag-antos? Sa pagkatinuod, ang dili-maayong panggobyerno, o pagmando, maoy sagad nga hinungdan sa pag-antos!

“Pinaagi niini ang tanan makaila nga kamo akong mga tinun-an, kon kamo adunay gugma sa inyong taliwala,” miingon si Jesus.—Juan 13:35.

Ang mga lider sa matag tinuohan ug denominasyon nagwali bahin sa gugma ug panaghiusa. Apan ang tinuod, sila napakyas sa pagsilsil diha sa ilang mga sumusunod sa gugma nga makawagtang sa pagpihig. Inay motabang sa pag-ugmad ug gugma, ang relihiyon sagad nakaamot sa pagkabahinbahin, diskriminasyon, ug pag-awayay sa mga tawo ug sa mga nasod. Sa konklusyon sa iyang librong Christianity and the World Religions, ang teologong si Hans Küng misulat: “Ang kinangilngigan, kinabangisang politikal nga mga panagbangi mao kadtong giimpluwensiyahan, gipaluyohan, ug giuyonan sa relihiyon.”

 Dugang pa, gikonsentir sa mga klero sa daghang relihiyon ang pagpakigsekso una ug gawas sa kaminyoon ug ang homoseksuwalidad. Tungod niini mikaylap ang sakit, aborsiyon, wala-kinahanglanang pagmabdos, ug bungkag nga mga kaminyoon ug pamilya, nga miresulta sa dili-matukib nga kasakit ug kagul-anan.

“Ang matag usa masulayan pinaagi sa pagkaganoy ug pagkahaylo sa iyang kaugalingong tinguha. Unya ang tinguha, sa dihang kini makapanamkon na, manganak ug sala.”—Santiago 1:14, 15.

Tungod sa napanunod nga pagkadili-hingpit, kitang tanan makasala ug masayop ug kinahanglang makigbisog batok sa tinguha nga ‘mobuhat sa mga butang nga gipangandoy sa unod.’ (Efeso 2:3) Ang sayop nga tinguha ilabinang lisod isalikway kon may kahigayonan sa pagbuhat niana. Kon magpadaog kita sa sayop nga tinguha, moresulta kini sa kadaot.

Ang awtor nga si P. D. Mehta misulat: “Kadaghanan sa pag-antos maoy tungod sa atong sayop nga pangibog, dili-mapugngang tinguha sa paglipaylipay, pagpatuyang sa kaugalingon, kahakog, ug ambisyon.” Ang tanang matang sa kailibgon ug adiksiyon—alkohol, droga, sugal, pakigsekso, ug uban pa—nakadaot sa daghang “tinamod nga mga tawo” ug nakapahinabog pag-antos sa ilang pamilya, mga higala, ug sa uban. Kay dili man hingpit ang tawo, angayng mouyon kita sa giingon sa Bibliya: “Kita nahibalo nga ang tibuok kalalangan duyog nga nagpadayon sa pag-agulo ug anaa sa kasakitan hangtod karon.”—Roma 8:22.

Ang Bibliya nagbutyag nga si Satanas “ang diyos niini nga sistema sa mga butang” ug miduyog kaniya ang gamhanan ug daotang mga espiritu nga gitawag ug mga demonyo.—2 Corinto 4:4; Pinadayag 12:9.

Sama kang Satanas, ang mga demonyo aktibong nagkontrolar ug nagpahisalaag sa mga tawo. Giila kini ni apostol Pablo dihang siya miingon: “Kita adunay pakigdumog, dili batok sa dugo ug unod, kondili batok sa mga kagamhanan, batok sa mga awtoridad, batok sa mga magmamando sa kalibotan niini nga kangitngit, batok sa daotang mga puwersa nga espirituhanon sa langitnong mga dapit.”—Efeso 6:12.

Ang mga demonyo malipay sa pagsakit sa mga tawo, apan dili kana ang ilang pangunang tumong. Tinguha nila nga ipahilayo ang mga tawo gikan sa Labing Hataas nga Diyos, si Jehova. (Salmo 83:18) Ang astrolohiya, mahika, pamarang, ug panag-an maoy pipila lang sa gigamit sa mga demonyo sa paglimbong ug pagkontrolar sa mga tawo. Kanay hinungdan nga si Jehova nagpasidaan kanato batok sa maong mga kapeligrohan ug nagtaganag panalipod sa tanang mosukol sa Yawa ug sa mga demonyo.—Santiago 4:7.

Mga 2,000 ka tuig kanhi, ang Bibliya nagtagna: “Hibaloi kini, nga sa kataposang mga adlaw moabot ang makuyaw nga mga panahong lisod sagubangon.”

Sa pagpunting kon nganong mahimong makuyaw ang panahon, kini nagpadayon: “Kay ang mga tawo unya magmahigugmaon sa ilang kaugalingon, magmahigugmaon sa salapi, mapagawalon, mapahitas-on, . . . walay kinaiyanhong pagbati, dili-ikasabot, mga tigbutangbutang, walay pagpugong-sa-kaugalingon, mabangis, walay gugma sa pagkamaayo, mga mabudhion, gahig ulo, nangburot sa garbo, mga mahigugmaon sa kalipayan inay nga mga mahigugmaon sa Diyos.” Busa, ang pangunang hinungdan sa tanang pag-antos karon mao nga kita nagkinabuhi na sa “kataposang mga adlaw.”—2 Timoteo 3:1-4.

Base sa atong nahisgotan, dili ba tin-aw kon nganong ang mga tawo dili makahimo sa pagtapos sa pag-antos, bisan pag maayo ang ilang tinguha? Nan, asa kita modangop alang sa tabang? Kinahanglang modangop kita sa atong Maglalalang, kinsa nagsaad sa “pagbungkag sa mga buhat sa Yawa” ug sa mga sumusunod niini. (1 Juan 3:8) Ang sunod nga artikulo maghisgot kon unsay buhaton sa Diyos sa pagtapos sa tanang hinungdan sa pag-antos.