NIADTONG Abril 2006, ang mga mantalaan sa tibuok kalibotan may makapakurat nga balita bahin sa usa ka grupo sa mga eskolar nga nagluwat ngadto sa publiko sa bag-ong nadiskobrehan nga karaang sinulat, ang “Ebanghelyo ni Judas.” Kini nga mga artikulo nag-ingon nga gibati sa mga eskolar nga ang maong ebanghelyo bug-os makapausab sa atong panglantaw kang Judas, ang tinun-ang nagbudhi kang Jesus. Sumala sa maong mga pangangkon, si Judas usa ka bayani, ang apostol nga labing nakasabot kang Jesus, nga nagtugyan kang Jesus sa kamatayon sumala sa hangyo niini.

Tinuod ba kini nga sinulat? Ug kon tinuod man, nagbutyag ba gayod kini sa natagong impormasyon bahin kang Judas, Jesu-Kristo, o sa unang mga Kristohanon? Angay ba kining mag-apektar sa atong pagsabot sa Kristiyanidad?

Wala mahibaloi kon diin madiskobrehi o kinsay nakadiskobre sa “Ebanghelyo ni Judas.” Basta mitungha na lang kini sa ulahing bahin sa katuigan sa 1970 o sa sayong bahin sa katuigan sa 1980 diha sa baligyaanag karaang butang. Lagmit nadiskobrehan kini sa Ehipto niadtong 1978 diha sa usa ka abandonadong lubnganan, tingali sa langob. Usa kini sa upat ka sinulat nga anaa sa usa ka codex (matang sa karaang basahon) nga gisulat sa Coptic (pinulongang gikan sa karaang Ehipto).

Ang panit-ug-hapin nga codex napreserbar sulod sa kasiglohan tungod sa uga nga klima sa Ehipto. Apan sa dihang kini gikuha na, kini nagsugod dayog ka daot. Ang maong codex gitanyag ngadto sa pipila ka eskolar niadtong 1983; apan mahal kaayo ang presyo niini, maong wala kini mahalin. Kay napasagdan ug walay maayong butanganan, misamot kinig ka daot. Sa tuig 2000, kini gipalit sa usa ka Swiss nga tigbaligyag karaang butang. Unya iya kining gientrigo sa usa ka grupo sa mga eksperto gikan sa lainlaing nasod nga gipaluyohan sa Maecenas Foundation for Ancient Art ug sa National Geographic Society. Sila maoy gisangonan sa makuting trabaho sa pagpasig-uli sa codex, nga ang pipila ka bahin niana nagisi-gisi na. Sila usab ang magtino kon unsa na kini ka dugay ug sila ang maghubad niini.

 Ang pagpetsa pinaagig Carbon-14 nagpakita nga ang codex lagmit nasulat sa ikatulo o ikaupat nga siglo C.E. Apan, gibanabana sa mga eskolar nga kining Coptic nga sinulat sa “Ebanghelyo ni Judas” gihubad gikan sa orihinal nga Gregong sinulat nga mas karaan pa. Kanus-a man kana ug unsay kahimtang sa dihang gisulat ang “Ebanghelyo ni Judas”?

Ang unang paghisgot bahin sa “Ebanghelyo ni Judas” makita diha sa mga sinulat ni Irenaeus, usa ka nag-angkong Kristohanon nga awtor sa ulahing bahin sa ikaduhang siglo C.E. Sa basahong Against Heresies, si Irenaeus misulat mahitungod sa usa sa mga grupo kansang pagtulon-an iyang gisupak: “Sila nag-ingon nga si Judas nga traydor nahibalo pag-ayo niining mga butanga, ug kay siya lang ang nahibalo sa kamatuoran, siya maoy nagtuman sa misteryo sa pagbudhi. Tungod kaniya ang tanang butang, yutan-on ug langitnon, nagubot. Sila nagpatunghag tumotumong sugilanon, nga ilang gitawag ug Ebanghelyo ni Judas.”

Ang tuyo gyod ni Irenaeus mao ang pagpanghimakak sa lainlaing pagtulon-an sa Gnostic nga mga Kristohanon, kinsa nag-angkon nga nakabatog linaing kahibalo. Dihay daghang grupo sa mga Gnostic, ug ang matag grupo may kaugalingong interpretasyon sa ilang gihunahuna nga maoy kamatuoran. Ang mga Gnostic nagpalambo sa ilang pagtulon-an base sa ilang mga sinulat, nga mikaylap sa ikaduhang siglo C.E.

Ang maong Gnostic nga mga sinulat sagad mangangkon nga ang prominenteng mga apostoles ni Jesus wala makasabot sa iyang mensahe ug nga dihay tinagong pagtulon-an nga gibutyag ni Jesus ug pinili lang ang nakasabot niana. * Ang pipila sa maong mga Gnostic nagtuo nga ang kalibotan samag bilanggoan. Busa ang “maglalalang nga diyos” sa Hebreohanong Kasulatan sa pagkatinuod maoy ubos nga diyos, kon itandi sa ubang diyos nga ilang gituohan. Ang usa nga may tinuod nga “kahibalo” makasabot niini nga “tinago” ug magtinguhang mahigawas gikan sa pisikal nga lawas.

Ang “Ebanghelyo ni Judas” gibase sa maong pagtulon-an. Kini ang introduksiyon niana: “Ang tinagong pahayag nga gisulti ni Jesus kang Judas Iskariote, sulod sa walo ka adlaw, nga natapos tulo ka adlaw sa wala pa niya sauloga ang Paskuwa.”

Mao ba kini ang codex nga gihisgotan ni Irenaeus, nga gituohang dugay na kaayong nawala? Si Marvin Meyer, membro sa unang grupo nga nag-analisar ug naghubad niini nga codex, nag-ingon nga “ang mubong paghubit [ni Irenaeus] mohaom sa presenteng Coptic nga sinulat nga gitawag ug Ebanghelyo ni Judas.”

Sa “Ebanghelyo ni Judas,” si Jesus mabiaybiayong magkatawa sa dihang madayag ang kakulag kahibalo sa iyang mga tinun-an. Apan sa 12 ka apostoles, si Judas lang ang nakasabot sa tinuod nga pagkatawo ni Jesus. Busa, sekretong gibutyag ni Jesus kaniya “ang mga misteryo sa gingharian.”

Ang unang grupo sa mga eskolar nga naghubad niini nga ebanghelyo naimpluwensiyahan sa paghubit ni Irenaeus niana. Sa ilang hubad, si Judas giisip ni Jesus ingong bugtong tinun-an nga makasabot sa mga misteryo ug “makaabot” sa “gingharian.” Ang nahisalaag nga mga apostoles makakitag kapuli ni Judas, apan si Judas mahimong “ikatreseng espiritu” nga makadawat ug mas maayong ganti kay sa ubang tinun-an kay gitabangan niya si Jesus nga makalingkawas sa unodnong lawas niini.

Ang mga awtor sa himalitang mga basahon,  sama kang Bart Ehrman ug Elaine Pagels, nga prominenteng mga eskolar usab sa unang Kristiyanidad ug Gnosticismo, nagpatik dayon sa ilang analisis ug komentaryo sa “Ebanghelyo ni Judas” nga susama gyod sa hubad nga gihimo sa unang grupo. Apan wala madugay human niana, ang ubang eskolar, sama kang April DeConick ug Birger Pearson nagpakitag kabalaka. Sila nag-ingon nga gidalidali sa National Geographic Society ang pagpatik nianang karaang sinulat aron makuha ang atensiyon sa media. Dugang pa, wala sunda sa grupo sa maghuhubad ang naandang proseso sa pag-analisar niana, kay gipapirma silag kasabotan nga dili kana ibutyag.

Sa ilang panukiduki, si DeConick ug Pearson mihinapos nga sayop ang paghubad sa unang mga eskolar sa pipila ka hinungdanong bahin sa nagisi-gisi nga codex. Sumala sa hubad ni DeConick, gitawag ni Jesus si Judas nga “Ikatreseng Demonyo,” dili “ikatreseng espiritu.” * Dugang pa, tin-awng giingnan ni Jesus si Judas nga dili kini makasaka sa “gingharian.” Imbes hatagag mas maayong ganti kay sa ubang apostoles, giingnan ni Jesus si Judas nga daotan ang dangatan niini kay siyay nagtugyan kang Jesus aron patyon. Sa panglantaw ni DeConick, ang mga magsusulat sa “Ebanghelyo ni Judas” nagbugalbugal sa tanang apostoles. Si DeConick ug Pearson mihinapos nga niini nga “Ebanghelyo ni Judas,” si Judas dili bayani.

Giisip man nila si Judas niini nga ebanghelyo ingong bayani o demonyo, walay usa sa mga eskolar nga nag-analisar niini ang nag-ingon nga tukma ang impormasyon niini. Si Bart Ehrman misaysay: “Kini nga Ebanghelyo dili sinulat ni Judas, o usa ka Ebanghelyo nga nag-angkong sinulat ni [Judas]. . . . Kini nga Ebanghelyo wala isulat sa panahon ni Judas ni sa usa ka tawo nga nakaila gayod kaniya . . . Busa, kini nga basahon dili makahatag natog dugang impormasyon bahin sa aktuwal nga nahitabo sa panahon ni Jesus.”

Ang “Ebanghelyo ni Judas” maoy Gnostic nga sinulat tingali sa ikaduhang siglo C.E., nga orihinal nga gisulat sa Grego. Ang mga eskolar wala makaseguro kon kining bag-ong nadiskobrehan nga “Ebanghelyo ni Judas” susama ba sa gihisgotan ni Irenaeus. Apan ang “Ebanghelyo ni Judas” dayag nga nagpamatuod nga dihay panahon nga ang “Kristiyanidad” nasagolag bakak nga mga doktrina ug nabahinbahin ngadto sa mga sekta. Inay ipanghimakak ang Kasulatan, ang “Ebanghelyo ni Judas” nagpamatuod sa pasidaan sa mga apostoles, sama nianang kang Pablo nga narekord sa Buhat 20:29, 30: “Ako nahibalo nga sa akong pagbiya . . . gikan sa inyong taliwala may mga tawo nga motungha ug magsultig tinuis nga mga butang aron ipahilayo ang mga tinun-an ngadto kanila.”