Nahibalo Ka Ba?
Mikalagiw ba ang mga Kristohanon gikan sa Judea sa wala pa malaglag ang Jerusalem sa 70 C.E.?
“Inigkakita ninyo nga malibotan ang Jerusalem sa nagkampong kasundalohan, nan hibaloi nga haduol na ang paglaglag kaniya. Nan silang anaa sa Judea pakalagiwa ngadto sa kabukiran, ug kadtong anaa sa iyang taliwala pabiyaa.” (Lucas 21:20, 21) Si Jesus naghatag niana nga sugo sa iyang mga tinun-an maylabot sa kalaglagan nga modangat sa Jerusalem. May pamatuod ba nga misunod sila sa pasidaan ni Jesus?
Pipila ka dekada human sa kamatayon ni Jesus, ang Romanong kasundalohan nga gipangulohan ni Cestius Gallus misulong sa Palestina aron pukgoon ang pagrebelde. Gipamatud-an kini sa Hudiyong historyano nga si Josephus, nga buhi niadtong panahona. Ang kasundalohan sa Roma milikos sa Jerusalem ug daw mailog na nila kini. Sa kalit lang, si Gallus nagsugo nga mangatras sila. Sumala sa historyano sa simbahan nga si Eusebius, gipahimuslan sa mga Kristohanon sa Judea ang kahigayonan nga mokalagiw sa Pella, usa ka siyudad sa bukirong rehiyon sa Decapolis.
Pipila ka tuig sa ulahi, sa 70 C.E., laing Romanong kasundalohan, nga gipangulohan ni Heneral Tito, ang mibalik ug milikos sa Hudiyohanong kaulohan. Niining higayona gilaglag sa mga sundalo ang siyudad, nga wala himoa ni Gallus ug gihimo kining awaaw. Gatosan ka libo ang natanggong sa Jerusalem ug nangamatay.
Kinsa ang “mga anak nga lalaki sa mga manalagna”?
Ang mga asoy sa Bibliya bahin ni manalagnang Samuel, Elias, ug Eliseo naghisgot sa mga lalaking gitawag ug “mga anak nga lalaki sa mga manalagna.” Pananglitan, sa dihang gitudlo ni Eliseo si Jehu ingong hari sa Israel, iyang gipadala ang “usa sa mga anak nga lalaki sa mga manalagna” aron dihogan kini.—2 Hari 9:1-4.
Ang mga eskolar nagtuo nga ang maong termino nagtumong sa usa ka tunghaan sa pagtudlo o nagbuligay nga kapunongan sa mga manalagna inay sa literal nga mga anak sa mga manalagna. Sumala sa Journal of Biblical Literature, ang mga membro niini lagmit maoy mga indibiduwal nga “nag-alagad kang Yahweh [Jehova] ilalom sa usa ka manalagna kinsa maoy . . . ilang espirituwal nga amahan.” (2 Hari 2:12) Sa pagkatinuod, ang asoy bahin sa pagdihog kang Jehu nagtawag sa pinadala ni Eliseo ingong “tig-alagad sa manalagna.”—2 Hari 9:4.
Mopatim-aw nga ang “mga anak nga lalaki sa mga manalagna” simple rag kinabuhi. Ang usa sa maong grupo sa panahon ni Eliseo gihisgotan nga nagtukod ug ilang puy-anan ug naggamit ug hinulam nga atsa. (2 Hari 6:1-5) Ang pipila kanila minyo kay dihay gihisgotan nga usa ka balo “sa mga anak nga lalaki sa mga manalagna.” (2 Hari 4:1) Dayag nga gipabilhan sa matinumanong mga Israelitas ang mga anak nga lalaki sa mga manalagna, ug sa usa ka panghitabo nga narekord, sila nagtagana niinig pagkaon.—2 Hari 4:38, 42.