Angay ba Nimong Tumanon ang Senemanang Igpapahulay?
Angay ba Nimong Tumanon ang Senemanang Igpapahulay?
SA ULAHING bahin sa katuigang 1980, ang gagmayng grupo sa mga Metodista misulong sa Suva, ang kaulohang siyudad sa Fiji. Ang mga lalaki, babaye, ug mga bata—nga tanan desente ug sinina—mihimog 70 ka barikada diha sa dalan. Ilang napahunong ang tanang biyahe sa sakyanan ingon man ang lokal ug internasyonal nga mga biyahe sa ayroplano. Nganong ilang gihimo kini? Gipangayo nila nga ang tibuok nasod mobalik sa estriktong pagsunod sa Igpapahulay.
Sa Israel, ang tanang tag-as nga bilding nga gitukod sukad sa 2001 kinahanglang adunay labing menos usa ka elevator nga awtomatikong mohunong sa matag andana. Unsay katuyoan niini? Aron ang debotadong mga Hudiyo, nga nagtuman sa Igpapahulay gikan sa Biyernes sa gabii hangtod sa Sabado sa gabii, dili na kinahanglang mopindot sa buton sa elevator kay giisip nila kini nga “trabaho.”
Sa Tonga, nga usa ka nasod sa Habagatang Pasipiko nga gimandoan ug usa ka hari, ang tanang tawo gidid-an sa pagtrabaho sa adlawng Dominggo. Walay biyahe sa ayroplano ug sa barko. Ang tanang kontrata nga pirmahan nianang adlawa dili isipon nga legal. Ang konstitusyon sa Tonga nagbaod nga ang Dominggo himoong “balaan” sa tanan, bisan unsa pay ilang relihiyon. Ngano? Aron maseguro nga ang tibuok nasod makatuman sa Igpapahulay.
Ang maong mga pananglitan nagpakita nga daghang tawo ang nagtuo nga ang Diyos nagsugo kanila sa pagtuman sa senemanang Igpapahulay. Gani, ang uban moingon nga ang pagtuman niini mao ang labing hinungdanon, ug nagtuo nga nalangkit niini ang atong kaluwasan. Ang uban nagtuo nga ang labing hinungdanong sugo sa Diyos mao ang pagtuman sa Igpapahulay. Unsa ang Igpapahulay? Ug gisugo ba sa Bibliya ang mga Kristohanon sa pagtuman sa Igpapahulay matag semana?
Unsa ang Igpapahulay?
Ang pulong “Igpapahulay” naggikan sa Hebreohanong pulong nga nagkahulogang “pagpahulay o paghunong.” Bisan tuod ang asoy sa Genesis nag-ingon nga sa ikapitong adlaw si Jehova nga Diyos mipahulay sa iyang paglalang, sa panahon lamang ni Moises nga ang katawhan sa Diyos gisugo sa pagtuman sa 24-oras nga adlaw sa pagpahulay, o Igpapahulay. (Genesis 2:2) Human mobiya ang mga Israelitas sa Ehipto niadtong 1513 B.C.E., sila gitagan-an ni Jehova ug mana didto sa kamingawan sa milagrosong paagi. Maylabot sa pagpamunit ug mana, sila gisugo: “Unom ka adlaw kamo mamunit niini, apan sa ikapito ka adlaw maoy usa ka igpapahulay. Nianang adlawa walay motungha.” (Exodo 16:26) Dayon kita giingnan nga “gihimo sa katawhan ang igpapahulay sa ikapito ka adlaw,” gikan sa pagsalop sa adlawng Biyernes hangtod sa pagsalop sa adlawng Sabado.—Exodo 16:30.
Wala madugay human ihatag ang maong sugo, si Jehova naghatag ug balaod maylabot sa pagtuman sa Igpapahulay, ug gilakip kini sa Napulo ka Sugo nga iyang gihatag kang Moises. (Exodo 19:1) Ang bahin nianang ikaupat nga sugo nag-ingon: “Nga maghinumdom sa adlawng igpapahulay nga magtamod niini nga sagrado, magtrabaho ka ug magbuhat sa tanan mo nga buluhaton sa unom ka adlaw. Apan ang ikapito ka adlaw usa ka igpapahulay alang kang Jehova nga imong Diyos.” (Exodo 20:8-10) Busa ang pagtuman sa Igpapahulay nahimong hinungdanong bahin sa kinabuhi sa mga Israelitas.—Deuteronomio 5:12.
Nagtuman ba si Jesus ug Senemanang Igpapahulay?
Oo, si Jesus nagtuman niana. Maylabot kaniya, ang Bibliya nag-ingon: “Sa dihang ang kinutoban sa panahon miabot, ang Diyos nagpadala sa iyang Anak, nga gipanganak sa usa ka babaye ug nailalom sa balaod.” (Galacia 4:4) Si Jesus natawo nga usa ka Israelitas mao nga siya nailalom sa Balaod, nga naglakip sa balaod sa Igpapahulay. Ang pakigsaad sa Balaod natapos lamang human mamatay si Jesus. (Colosas 2:13, 14) Ang pagkakat-on kon kanus-a kini nahitabo makatabang nga atong masabtan ang hunahuna sa Diyos bahin niini.—Tan-awa ang tsart sa panid 15.
Tinuod, si Jesus miingon: “Ayaw ninyo hunahunaa nga ako mianhi aron sa pagbungkag sa Balaod o sa mga Manalagna. Ako mianhi, dili sa pagbungkag, kondili sa pagtuman.” (Mateo 5:17) Apan unsay kahulogan sa pamulong nga “sa pagtuman”? Agig pag-ilustrar: Ang usa ka kontraktor magtuman sa kontrata sa pagtukod ug bilding, dili pinaagi sa paglapas sa kontrata kondili sa paghuman sa bilding. Apan kon human na kini ug aprobado na sa kliyente, ang kontrata natuman na ug ang kontraktor wala nay obligasyon niini. Sa susama, wala lapasa ni Jesus ang Balaod; hinunoa, bug-os niya kining gituman. Sa dihang natuman na, ang “kontrata” sa Balaod dili na kinahanglang tumanon pa sa katawhan sa Diyos.
Kinahanglan ba Kining Tumanon sa mga Kristohanon?
Sanglit natuman na ni Kristo ang Balaod, kinahanglan pa bang tumanon sa mga Kristohanon ang senemanang Igpapahulay? Ubos sa paggiya sa Diyos, si apostol Pablo mitubag: “Busa ayaw tugoti nga adunay maghukom kaninyo bahin sa pagkaon ug sa pag-inom o bahin sa usa ka pangilin o sa pagsaulog sa bag-ong bulan o sa usa ka igpapahulay; kay kanang mga butanga maoy landong sa mga butang nga moabot, apan ang katinuoran iya ni Kristo.”—Colosas 2:16, 17.
Kining mga pulonga nagpakita nga adunay kausaban sa mga kinahanglanon sa Diyos sa iyang mga alagad. Ngano? Tungod kay ang mga Kristohanon nailalom na sa bag-ong balaod, ang “balaod ni Kristo.” (Galacia 6:2) Ang karaang pakigsaad sa Balaod nga gihatag sa Israel pinaagi kang Moises natapos sa dihang kini natuman sa pagkamatay ni Jesus. (Roma 10:4; Efeso 2:15) Natapos ba usab ang sugo maylabot sa Igpapahulay? Oo. Human moingon nga “kita gipagawas na gikan sa Balaod,” si Pablo mihisgot sa usa sa Napulo ka Sugo. (Roma 7:6, 7) Busa ang Napulo ka Sugo—lakip na ang balaod sa Igpapahulay—maoy bahin sa Balaod nga natapos. Tungod niini, ang mga magsisimba sa Diyos dili na obligado sa pagtuman sa senemanang Igpapahulay.
Ang kausaban sa pagsimba—gikan sa Israelinhong pamaagi ngadto sa Kristohanong pamaagi—ikailustrar niining paagiha: Ang usa ka nasod lagmit magbag-o sa konstitusyon niini. Sa dihang ikaimplementar na ang bag-ong konstitusyon, ang mga tawo dili na obligado sa pagtuman sa daang konstitusyon. Bisan pag ang pipila ka balaod sa bag-ong konstitusyon parehas ra sa daan, ang uban tingali lahi. Busa kinahanglang tun-an pag-ayo sa usa ka tawo ang bag-ong konstitusyon aron matino kon unsang mga balaora ang kinahanglang tumanon. Dugang pa, angayng sayron sa usa ka maayong lungsoranon kon kanus-a gipatuman ang bag-ong konstitusyon.
Sa samang paagi, si Jehova nga Diyos naghatag ug kapin sa 600 ka balaod, lakip na ang 10 ka dagkong sugo, alang sa nasod sa Israel. Kini naglakip sa mga balaod bahin sa moral, paghalad, panglawas, ug sa pagtuman sa Igpapahulay. Apan, si Jesus miingon nga ang iyang dinihogang mga sumusunod mahimong usa ka bag-ong “nasod.” (Mateo 21:43) Sukad sa 33 C.E., kini nga nasod adunay bag-ong “konstitusyon,” nga gipasukad sa duha ka pangunang balaod—ang paghigugma sa Diyos ug paghigugma sa isigkatawo. (Mateo 22:36-40) Bisan tuod ang “balaod ni Kristo” naglakip ug mga sugo nga susama sa mga sugo diha sa Balaod nga gihatag ngadto sa Israel, dili kita angayng matingala nga ang pipila ka balaod lahi kaayo ug ang uban wala na ipatuman. Ang balaod bahin sa senemanang Igpapahulay nalakip niadtong wala na ipatuman.
Gibag-o ba sa Diyos ang Iyang mga Sukdanan?
Kining kausaban gikan sa Balaod ni Moises ngadto sa balaod ni Kristo nagpasabot ba nga ang Diyos nagbag-o sa iyang mga sukdanan? Wala. Maingon nga ang ginikanan magpasibo sa mga balaod nga iyang ihatag sa iyang mga anak depende sa ilang pangedaron ug sirkumstansiya, si Jehova nagpasibo sa mga balaod nga iyang gipatuman sa iyang katawhan. Gipatin-aw kana ni apostol Pablo niining paagiha: “Sa wala pa moabot ang pagtuo, kita gibantayan ilalom sa balaod, gitugyan nga tingob ngadto sa pagkabinilanggo, nga naglantaw sa pagtuo nga gitakdang ipadayag. Tungod niana ang Balaod nahimong atong magtutudlo nga nagatultol ngadto kang Kristo, aron kita ikapahayag nga matarong gumikan sa pagtuo. Apan karon nga miabot na ang pagtuo, kita dili na ilalom sa usa ka magtutudlo.”—Galacia 3:23-25.
Sa unsang paagi ang pangatarongan ni Pablo mapadapat sa Igpapahulay? Tagda kini nga ilustrasyon: Sa nagtungha pa ang usa ka estudyante, siya lagmit pakat-onon ug usa ka subject, sama sa woodworking, sa usa ka partikular nga adlaw sa matag semana. Apan sa dihang siya motrabaho na, tingali iya nang gamiton ang iyang mga nakat-onan, dili lang sa usa ka adlaw kondili sa matag adlaw. Sa samang paagi, sa dihang ilalom pa sa Balaod ni Moises, ang mga Israelitas gisugo sa paggahin ug usa ka adlaw matag semana sa pagpahulay ug sa pagsimba. Sa laing bahin, ang mga Kristohanon gisugo sa pagsimba sa Diyos, dili lang sa usa ka adlaw matag semana kondili kada adlaw.
Nan, sayop ba ang paggahin ug usa ka adlaw matag semana alang sa pagpahulay ug sa pagsimba? Dili. Ang Pulong sa Diyos naghatag sa matag usa sa kahigayonan nga mohimog desisyon, nga nag-ingon: “May naghunahuna nga adunay usa ka adlaw nga mas balaan kay sa ubang adlaw samtang ang uban naghunahuna nga managsama kabalaan ang tanang adlaw. Libre ang matag usa sa pagsunod hain niini ang hugot niyang gituohan.” (Roma 14:5, Ang Bag-ong Maayong Balita Biblia) Bisan tuod ang uban nag-isip tingali nga ang usa ka adlaw mas balaan kay sa ubang adlaw, ang Bibliya tin-awng nagpakita nga wala kinahanglana sa Diyos nga ang mga Kristohanon magsunod ug senemanang Igpapahulay.
[Blurb sa panid 12]
“Unom ka adlaw kamo mamunit niini, apan sa ikapito ka adlaw maoy usa ka igpapahulay. Nianang adlawa walay motungha.”—EXODO 16:26
[Blurb sa panid 14]
“Ang Balaod nahimong atong magtutudlo nga nagatultol ngadto kang Kristo, aron kita ikapahayag nga matarong gumikan sa pagtuo. Apan karon nga miabot na ang pagtuo, kita dili na ilalom sa usa ka magtutudlo.”—GALACIA 3:24, 25
[Kahon/Dayagram sa panid 13]
Ang International Date Line ug ang Igpapahulay
Ang international date line nahimong problema niadtong nagtuo nga bisan asang dapita kinahanglan nilang tumanon sa samang adlaw ang senemanang Igpapahulay. Ang date line maoy usa ka hinandurawng linya nga gidrowing diha sa mapa ug nagtadlas sa kinadak-ang bahin sa Dagat Pasipiko ubay sa ika-180 nga meridian. Ang mga nasod nga anaa sa kasadpang bahin sa linya nag-unag usa ka adlaw kon itandi nianang anaa sa sidlakan.
Pananglitan, kon sa Fiji ug Tonga Dominggo na, sa Samoa ug Niue Sabado pa. Busa kon ang usa ka tawo sa Fiji nagtuman sa Igpapahulay sa adlawng Sabado, ang mga membro sa ilang relihiyon didto sa Samoa, nga 1,145 kilometros lamang ang gilay-on, nagtrabaho pa kay Biyernes pa man didto.
Ang mga Seventh-Day Adventist sa Tonga nagtuman sa ilang Igpapahulay sa adlawng Dominggo, aron kono makadungan nila sa pagtuman sa Igpapahulay ang ilang mga isigkamembro sa Samoa, nga kapin lag 850 kilometros ang gilay-on. Apan ang mga Seventh-Day Adventist sa Fiji, nga wala pay 850 kilometros ang gilay-on, wala magpahulay nianang adlawa kay Dominggo man didto, ug human na nila tumana ang Igpapahulay sa adlawng Sabado!
[Dayagram]
(Alang sa aktuwal nga pagkahan-ay, tan-awa ang publikasyon)
\
\
\
\ SAMOA
\
— ― ― ― ― ― ― ―
FIJI \
Dominggo \ Sabado
\
\
TONGA \
\
\
\
[Chart sa panid 15]
(Alang sa aktuwal nga pagkahan-ay, tan-awa ang publikasyon)
Mga Butang nga Angayng Hinumdoman Bahin sa Igpapahulay:
Bisan tuod adunay teksto sa Bibliya nga naghisgot sa pagtuman sa senemanang Igpapahulay, angay natong tinoon ang panahon kon kanus-a kini gipahayag.
4026 B.C.E. UNA PA SA PANAHON NI MOISES
GILALANG SI ADAN Ang balaod bahin sa Igpapahulay
wala ihatag una pa sa panahon
ni Moises ug sa mga Israelitas.
1513 B.C.E. BALAOD SA DIYOS NGADTO SA ISRAEL
BALAOD GIHATAG SA ISRAEL Ang balaod bahin sa Igpapahulay
wala ihatag ngadto sa ubang
mga nasod. (Salmo 147:19, 20)
Kini gihatag ingong “usa ka ilhanan”
tali kang Jehova ug sa mga
Israelitas.—Exodo 31:16, 17.
Ang senemanang Igpapahulay
maoy usa lamang sa daghang
igpapahulay nga gipatuman
sa mga Israelitas.—Levitico
16:29-31; 23:4-8; 25:4, 11;
33 C.E. BALAOD NI KRISTO
GITAPOS ANG BALAOD Niadtong 49 C.E., sa dihang
NGA GIHATAG SA ISRAEL gidesisyonan kon unsay
gikinahanglan sa Diyos
sa mga Kristohanon, ang
mga apostoles ug mga ansiyano
sa Jerusalem wala maghisgot
nga kinahanglang tumanon ang
senemanang Igpapahulay.
Si apostol Pablo nabalaka
sa mga Kristohanon nga
padayong nagbantay sa
linaing mga adlaw.
2010 C.E.
[Hulagway sa panid 11]
Ang mga mantalaan nagbalita bahin sa pagbarikada sa mga Metodista aron pugson ang Fiji nga ibalik ang estriktong pagtuman sa Igpapahulay
[Credit Line]
Courtesy of the Fiji Times