1, 2. Nganong gitandi sa kalayo ang gahom sa atong dila?

SA SAYONG bahin sa Oktubre 1871, ang gihubit ingong kinagrabehang sunog sa lasang sa kasaysayan sa U.S. milamoy sa uga nga kakahoyan sa amihanan-sidlakang Wisconsin. Ang kalayo ug ang grabeng kainit nakapatayg kapin sa 1,200 ka tawo, ug duha ka bilyong kahoy ang naugdaw. Ang sunog lagmit nagsugod tungod sa mga aligato gikan sa nanglabayng tren. Tinuod gayod ang giingon sa Santiago 3:5: “Tan-awa! Pagkagamay sa gikinahanglang kalayo aron sa pagsunog sa dako kaayong kakahoyan!” Nganong nakasulti niana si Santiago?

² Ang punto sa iyang ilustrasyon gipatin-aw sa bersikulo 6. “Ang dila usa [usab] ka kalayo.” Ang dila nagrepresentar sa atong katakos sa pagsulti. Sama sa kalayo, ang atong sinultihan mahimong makapahinabog dakong kadaot. Gani, miingon ang Bibliya nga ang “kamatayon ug kinabuhi anaa sa gahom sa dila.” (Prov. 18:21) Siyempre, dili ta mohunong sa pagsulti tungod lang kay nabalaka ta nga makasulti tag dili maayo. Sama ra nga dili ta mohunong sa paggamit ug kalayo tungod lang kay nahadlok ta sa kadaot nga ipahinabo niana. Ang sekreto mao ang pagkontrolar. Kon atong kontrolahon ang kalayo, magamit nato kini sa paglutog pagkaon, paghatag ug kainit sa lawas, ug pagdan-ag sa kagabhion. Sa susama, kon  atong kontrolahon ang atong dila, magamit nato ang gahom niini sa pagpasidungog sa Diyos ug sa paghatag ug kaayohan sa uban.—Sal. 19:14.

3. Unsang tulo ka butang ang angay natong tagdon una mosulti?

³ Kita man mosulti o mosenyas, ang katakos sa pagkomunikar sa atong hunahuna ug pagbati maoy kahibulongang gasa gikan sa Diyos. Sa unsang paagi magamit nato kini sa pagpalig-on, dili sa pagpaluya sa uban? (Basaha ang Santiago 3:9, 10.) Atong hisgotan ang tulo ka hinungdanong butang nga angayng tagdon una mosulti: kon kanus-a mosulti, kon unsay isulti, ug kon unsaon pagsulti.

4. Kanus-a kita angayng magpakahilom?

⁴ Ang pagsulti maoy bahin sa atong adlaw-adlawng pagkinabuhi, apan dili kinahanglang magsige na lang tag sulti. Gani, ang Bibliya nag-ingon nga dunay “panahon sa paghilom.” (Eccl. 3:7) Ang paghilom dihang nagsulti ang uban maoy timailhan sa pagtahod. (Job 6:24) Ang dili pagsulti sa kompidensiyal nga butang magpamatuod nga kita may kaalam ug pagsabot. (Prov. 20:19) Ang pagpugong sa atong dila dihang kita hagiton magpakita nga kita maalamon.—Sal. 4:4.

5. Unsaon nato pagpakita ang atong apresasyon sa gasa sa Diyos nga katakos sa pagsulti?

⁵ Sa laing bahin, ang Bibliya nag-ingon usab nga dunay “panahon sa pagsulti.” (Eccl. 3:7) Kon hatagan ka sa imong higala ug nindot nga regalo, dili nimo kana tagoan. Hinunoa, ipakita nimo ang imong apresasyon pinaagi sa paggamit niana. Ikapakita nato ang atong pagkamapasalamaton sa gasa ni Jehova nga katakos sa pagsulti pinaagi sa maalamong paggamit niana. Magamit nato kana sa pagpahayag sa atong pagbati, pagsulti kon unsay atong gikinahanglan, pagdasig sa uban, ug pagdayeg sa Diyos. (Sal. 51:15) Sa unsang paagi nato matino ang labing maayong “panahon sa pagsulti”?

6. Giunsa pag-ilustrar sa Bibliya ang kahinungdanon sa pagpilig hustong panahon sa pagsulti?

⁶ Giilustrar sa Proverbio 25:11 ang kahinungdanon sa pagpilig hustong panahon sa pagsulti: “Ang usa ka pulong nga gisulti sa hustong panahon maoy sama sa mansanas nga bulawan diha sa linilok nga plata.” Ang mansanas nga bulawan nindot nang tan-awon. Ang pagbutang niana sa linilok nga plata mas makapanindot pa niana. Sa susama, ang maampingong pagpili ug haom nga panahon sa pagsulti makapahimo sa atong sinultihan nga mas makapadani ug makapadasig. Sa unsang paagi?

7, 8. Sa unsang paagi gisundog sa atong mga igsoon sa Japan ang ehemplo ni Jesus sa pagpilig hustong panahon sa paghisgot bahin sa pagkabanhaw?

⁷ Tingali makapadasig ang atong mga pulong, apan kon isulti nato kana sa sayop nga panahon, basin mahimo kanang walay kapuslanan. (Basaha ang Proverbio 15:23.) Pananglitan, niadtong Marso 2011 usa ka linog ug tsunami ang mihapak sa sidlakang Japan, ug daghang siyudad ang nawala sa mapa. Kapig 15,000 ang nangamatay. Bisag naapektohan usab ang mga Saksi ni Jehova, ilang gipahimuslan ang kahigayonan sa paggamit sa Bibliya aron hupayon ang mga nagbangotan. Apan, daghan kanila ang debotadong mga Budhista ug diyutay rag nahibaloan sa Bibliya. Nasabtan sa mga igsoon nga dili kadto ang hustong panahon nga sultian ang mga biktima bahin sa pagkabanhaw. Hinunoa, gigamit nila ang ilang gasa sa pagsulti sa paghupay sa mga tawo ug pagpatin-aw pinasukad sa Bibliya kon nganong nahitabo ang dili maayong mga butang sa inosenteng mga tawo.

⁸ Nahibalo si Jesus kon kanus-a siya magpakahilom, apan nahibalo usab siya kon kanus-a ang hustong panahon sa pagsulti. (Juan 18:33-37; 19:8-11) Kas-a, giingnan niya ang iyang mga tinun-an: “Duna pa akoy daghang butang nga isulti kaninyo, apan dili pa kamo makadaog sa pagdala niini sa pagkakaron.” (Juan 16:12) Gisundog sa mga Saksi sa sidlakang  Japan ang ehemplo ni Jesus. Duha ka tuig ug tunga human sa tsunami, sila nakigbahin sa tibuok kalibotang kampanya sa pagpanagtag sa Kingdom News Num. 38, nga nag-ulohang “Mabuhi ba Gyod Pag-usab ang mga Patay?” Nianang panahona, mas daghan na ang andam modawat sa makapahupayng mensahe sa pagkabanhaw, ug daghang tagbalay ang midawat ug kopya sa maong tract. Siyempre, managlahi ang mga kultura ug relihiyon, busa kinahanglang tinoon nato kon kanus-a ang hustong panahon sa pagsulti.

9. Sa unsang mga kahimtang nga mas maayong mopilig hustong panahon sa pagsulti?

⁹ Siyempre, may mga higayon nga kinahanglan natong tinoon ang hustong panahon sa pagsulti. Pananglitan, nasilo tingali kita sa gisulti sa usa, bisan pag maayo ang iyang intensiyon. Mas maayo kon hunahunaon una nato pag-ayo kon angay ba nato siyang tubagon. Kon motubag man ugaling ta, dili maalamong moduol ta sa nakapasilo kanato dihang kita suko pa kay basig makasulti tag dili maayo. (Basaha ang Proverbio 15:28.) Sa susama, kinahanglang tinoon nato ang hustong panahon sa pagsulti bahin sa kamatuoran ngadto sa atong dili magtutuong mga paryente. Gusto natong makaila sila kang Jehova, apan angay tang magmapailobon ug magmataktikanhon. Ang pagsulti sa hustong mga pulong sa hustong panahon basin makapukaw sa ilang interes.

10. (a) Nganong angay kitang mag-amping sa pagpilig mga pulong? (b) Paghatag ug pananglitan sa makadaot nga sinultihan.

¹⁰ Ang atong isulti mahimong makaayo o makadaot. (Basaha ang Proverbio 12:18.) Ang pagsultig sakit nga mga pulong komon kaayo sa kalibotan ni Satanas. Ang mga kalingawan karon nagdasig sa mga tawo sa ‘pagbaid sa ilang dila samag espada’ ug sa ‘pagpunting sa mapait nga mga pulong samag pana.’ (Sal. 64:3) Kinahanglang likayan kana sa usa ka Kristohanon. Ang usa ka pananglitan sa ‘mapait nga mga pulong’ mao ang sarkastikong sinultihan—masakit nga mga pulong nga nagpakamenos o nagsaway sa uban. Kini sagad isulti aron magpakatawa, apan dali ra kining moresulta sa walay tahod ug makapainsultong sinultihan. Ang sarkastikong sinultihan maoy usa ka matang sa mapasipalahong sinultihan nga angayng “hukason” sa mga Kristohanon. Maayong magpakatawa, apan kinahanglang likayan nato ang masakit, sarkastikong mga pulong nga makapasilo o makapakaulaw sa uban. Ang Bibliya nagtambag kanato: “Kinahanglang walay mangil-ad nga mga sulti nga mogula gikan sa inyong baba, kondili kanang bisan unsang sulti nga maayo nga makapalig-on sumala sa gikinahanglan, aron makahatag kinig kaayohan sa mga magapatalinghog.”—Efe. 4:29, 31.

11. Sa unsang paagi nalangkit ang atong kasingkasing sa pagpilig hustong mga pulong?

¹¹ Si Jesus nagtudlo nga “gikan sa kadagaya sa kasingkasing ang baba mosulti.” (Mat. 12:34) Busa, ang pagpilig haom nga mga pulong magsugod sa kasingkasing. Ang atong sinultihan sagad magpadayag kon unsa gayoy atong pagbati sa uban. Kon ang atong kasingkasing puno sa gugma ug kaluoy, lagmit positibo ug makapadasig ang atong sinultihan.

12. Sa unsang paagi mapauswag ang atong katakos sa pagpilig hustong mga pulong?

¹² Ang pagpilig hustong mga pulong naglangkit usab ug paningkamot ug maayong panghukom. Bisan ang maalamong hari nga si Solomon “namalandong ug naghimog bug-os nga pagsusi” aron ‘makakaplag ug makapahimuot nga mga pulong ug makasulat sa hustong mga pulong sa kamatuoran.’ (Eccl. 12:9, 10) Nalisdan ka ba sa pagpilig “makapahimuot nga mga pulong”? Kon mao, kinahanglan tingali nimong pauswagon ang imong bokabularyo. Ang usa ka paagi sa paghimo niini mao ang pagtimaan kon giunsa paggamit ang mga pulong diha sa Bibliya ug sa atong mga publikasyon. Sayra ang kahulogan sa dili pamilyar  nga mga ekspresyon ug kon unsaon paggamit ang mga pulong sa pagtabang sa uban. Maylabot sa relasyon tali kang Jehova ug sa iyang panganayng Anak, atong mabasa: ‘Si Jehova naghatag kanako [si Jesus] sa dila sa mga tinudloan, aron ako mahibalo kon unsaon pagtubag sa gikapoy pinaagig [hustong] pulong.’ (Isa. 50:4) Ang paggahig panahon sa pagpamalandong sa atong isulti makatabang nato sa pagpangitag hustong mga pulong. (Sant. 1:19) Mahimong pangutan-on nato ang kaugalingon, ‘Kon ako ning isulti, masabtan kaha sa akong kaestorya kon unsay gusto nakong ipasabot? Unsay epekto niini diha sa akong kaestorya?’

13. Nganong hinungdanon nga daling masabtan ang atong sinultihan?

¹³ Ang mga trompeta gigamit sa Israel sa pagtigom sa katawhan ug sa pagpapauli kanila sa ilang mga tolda, maingon man sa pagsignal sa mga sundalo nga moasdang na. Haom lang nga gigamit sa Bibliya ang tingog sa trompeta sa pag-ilustrar nga gikinahanglan ang sinultihan nga daling masabtan. Ang dili klaro nga tingog sa trompeta mahimong magpameligro sa miasdang nga kasundalohan. Sa samang paagi, kon ang atong sinultihan dili klaro o dili direkta sa punto, kini mahimong makapalibog o masaypag sabot. Siyempre, bisag gusto natong himoong tin-aw ang atong isulti, dili nato gustong mahimong sobra ka prangka o dili matinahoron.—Basaha ang 1 Corinto 14:8, 9.

14. Paghatag ug pananglitan sa paggamit ni Jesus ug sayon sabtong sinultihan.

¹⁴ Si Jesus naghatag sa kinamaayohang ehemplo sa paggamit ug hustong pulong. Tagda ang iyang mubo apan puwersadong pakigpulong nga narekord sa Mateo kapitulo 5 ngadto sa 7. Si Jesus wala mogamit ug bulakbulak o dili tin-awng mga pulong; ni migamit siyag sakit nga mga pulong. Hinunoa, siya mipilig tin-aw ug simpleng mga ekspresyon aron maabot ang kasingkasing sa iyang mamiminaw. Pananglitan, aron mahupayan ang kabalaka sa mga tawo sa ilang adlaw-adlawng panginahanglan sa pagkaon, iyang gihisgotan kon sa unsang paagi gitagan-an ni Jehova ang mga langgam sa kalangitan. Dayon, nga nagtandi sa iyang mamiminaw ngadto sa mga langgam, siya nangutana: “Dili ba kamo labaw pa ug bili kay kanila?” (Mat. 6:26) Pinaagi nianang simple ug sayon sabtong mga pulong, natandog ni Jesus ang ilang kasingkasing. Atong hisgotan karon ang ikatulong hinungdanong butang nga angayng tagdon una mosulti.

15. Nganong angayng madanihon ang atong sinultihan?

¹⁵ Ang paagi sa atong pagsulti sama ka hinungdanon sa atong isulti. Dihang namulong si Jesus sa sinagoga sa iyang lungsod sa Nasaret, ang mga tawo “nahibulong sa madanihong mga pulong nga nanggula gikan sa iyang baba.” (Luc. 4:22) Ang madanihong sinultihan makatandog sa kasingkasing ug dili gayod makapahuyang sa gahom sa atong dila. Gani, mas makapakombinsir pa kini. (Prov. 25:15) Masundog nato ang madanihong sinultihan ni Jesus pinaagi sa pagsulti nga mabination, matinahoron, ug mahunahunaon sa pagbati sa uban. Kay nakita ni Jesus ang paningkamot sa panon aron makapaminaw kaniya, siya giabot ug kaluoy ug “misugod sa pagtudlo kanila ug daghang butang.” (Mar. 6:34) Bisan dihang giinsulto siya, si Jesus wala mobalos.—1 Ped. 2:23.

16, 17. (a) Unsaon nato pagsundog si Jesus dihang makig-estorya sa mga membro sa pamilya ug suod nga mga higala diha sa kongregasyon? (Tan-awa ang hulagway sa sinugdan sa artikulo.) (b) Paghatag ug pananglitan sa maayong resulta sa madanihong sinultihan.

¹⁶ Lisod tingali ang pagsulti sa malumo ug mataktikanhong paagi kon kaila kaayo nato ang atong kaestorya. Basin prangka ra kaayo kitang makigsulti kanila. Tinuod kana kon ang atong kaestorya mga membro sa pamilya o suod nga higala diha sa kongregasyon.  Gibati ba ni Jesus nga tungod sa iyang suod nga relasyon sa iyang mga tinun-an puwede na siyang mangasaba nila? Wala gayod! Dihang ang iyang kinasuorang mga sumusunod nagpadayon sa paglalis kon kinsa kanila ang labaw, gitul-id sila ni Jesus pinaagig mabinationg mga pulong ug ilustrasyon bahin sa usa ka bata. (Mar. 9:33-37) Masundog sa mga ansiyano ang ehemplo ni Jesus pinaagi sa paghatag ug tambag diha sa “espiritu sa kalumo.”—Gal. 6:1.

¹⁷ Bisag may mosulti kanatog makapasakit, ang pagtubag pinaagig madanihong mga pulong dunay maayong mga resulta. (Prov. 15:1) Pananglitan, ang tin-edyer nga anak sa usa ka nag-inusarang ginikanan may dobleng pagkinabuhi. Usa ka maayog intensiyon nga sister ang miingon sa inahan: “Kaluoy sab nimo oy. Napakyas man ka sa pagmatuto sa imong anak.” Ang inahan naghunahuna sa makadiyot ug mitubag: “Bitaw, dili maayo ang kahimtang niya karon, pero nagpadayon pa ang iyang pagbansay. Tan-awon na lang nato inigkahuman sa Armagedon.” Tungod niining kalmadong tubag, nahuptan ang kalinaw tali sa maong mga sister, ug nakadasig kini sa anak, kinsa nakadungog sa maong panag-estorya. Naamgohan sa anak nga wala mawad-ig paglaom ang iyang inahan. Kini nagpalihok kaniya sa pagbiya sa dili maayong mga kauban. Sa ngadtongadto, siya nabawtismohan, ug sa ulahi nag-alagad sa Bethel. Busa, kauban man kita sa atong mga igsoon, pamilya, o dili kaila, angay nga ang atong sinultihan kanunayng “madanihon, tinimplahan ug asin.”—Col. 4:6.

18. Sa unsang paagi ang pagsundog sa ehemplo ni Jesus sa pagsulti makatabang nato sa paggamit sa gahom sa atong dila alang sa ikaayo?

¹⁸ Kahibulongan gayod ang katakos sa pagpahayag sa atong mga hunahuna ug pagbati pinaagig mga pulong. Hinaot nga sundogon nato ang ehemplo ni Jesus pinaagi sa pagpilig hustong panahon sa pagsulti, pagpaningkamot sa pagpilig hustong mga pulong, ug paghimo sa atong sinultihan nga madanihon. Kon buhaton nato kana, ang gahom sa atong dila mahimong makapadasig sa atong mamiminaw ug makapalipay kang Jehova, ang Maghahatag sa bililhong gasa sa pagsulti.