Ang mga Tigulang Gipasagdan ug Gimaltratar

SA DIHANG ang guwardiya milibot panahon sa kagabhion aron sa pagsusi sa palibot, siya nakurat sa iyang nakita. Diha mismo sa nataran sa maluho nga apartment, nakita niya ang duha ka patayng lawas—usa ka magtiayon nga tigulang nga nangambak gikan sa bentana sa ilang ikawalo ka andana nga apartment. Makapakurat gayod ang ilang paghikog, apan mas makapakurat ang hinungdan kon nganong sila naghikog. Diha sa bulsa sa bana, nakita ang usa ka sulat nga nag-ingon: “Kami nagpakamatay tungod sa walay-hunong nga mga pag-abuso ug pagmaltratar kanamo sa among anak nga lalaki ug sa among umagad.”

Tingali talagsaon ang mga detalye niini nga asoy, apan ang pangunang hinungdan komon kaayo. Sa pagkatinuod, ang pagmaltratar sa mga tigulang kaylap kaayo halos sa tibuok kalibotan. Tagda ang mosunod:

• Sa usa ka pagtuon, 4 porsiyento sa mga tigulang sa Canada ang nagtaho nga sila giabusohan ug gipahimuslan—sagad sa ilang kabanay. Apan, ang mga tigulang maulaw o mahadlok nga maghisgot sa kalisdanan nga ilang giantos. Ang tinuod nga gidaghanon maoy duolan tingali sa 10 porsiyento, matod pa sa mga eksperto.

• Ang nasod sa India, bisan sa daw lig-ong relasyon sa mga pamilya niini, nag-anam ka huyang tungod kay nagkadaghang tigulang ang gisalikway sa ilang mga anak,” nagtaho ang magasing India Today.

• Sumala pa sa kasaligang banabana nga mabatonan, “mga 1 ngadto sa 2 ka milyones nga Amerikano nga nag-edad ug 65 o mas tigulang pa niana ang gibun-og, gipahimuslan, o sa pipila ka paagi gimaltratar sa tawo nga ilang gilaoman nga mag-atiman o manalipod kanila,” matod pa sa National Center on Elder Abuse. Usa ka luyoluyong abogado sa siyudad sa San Diego, California, nag-ingon nga ang pag-abuso sa mga tigulang maoy “usa sa dagko kaayong mga isyu nga giatubang sa mga tinugyanan sa balaod karon.” Siya midugang: “Nakita ko nga kining problemaha magkagrabe sa sunod nga mga tuig.”

• Sa Canterbury, New Zealand, gikabalak-an ang pagdaghan sa kaso sa mga tigulang nga gibiktima sa mga membro sa pamilya—ilabina niadtong adunay mga problema sa droga, alkoholikong ilimnon, o pagsugal. Ang gidaghanon sa gitahong mga kaso sa pag-abuso sa mga tigulang sa Canterbury miusbaw pag-ayo gikan sa 65 sa 2002 ngadto sa 107 sa 2003. Ang pangulong ehekutibo sa usa ka ahensiya nga gitukod aron sa pagsumpo sa maong pag-abuso nag-ingon nga kining gidaghanona wala ra sa kumingking kon itandi sa aktuwal nga gidaghanon sa gimaltratar.

• Ang Japan Federation of Bar Associations  nag-ingon nga “ang mga biktima nga mga tigulang nagkinahanglan ug mas dakong pagtagad kay sa mga biktima sa pag-abuso sa mga bata o sa ubang kapintasan diha sa panimalay,” nagtaho ang The Japan Times. Ngano? Ang usa ka hinungdan, matod pa sa Times, mao nga “kon itandi sa pag-abuso sa anak o kapikas, ang pag-abuso sa mga tigulang kasagarang dili dayon mahibaloan, sa bahin, tungod kay gibati sa mga tigulang nga sila maoy mabasol sa dihang dapatan sila sa ilang anak, ug tungod usab kay ang kagamhanan ug lokal nga mga administrador napakyas sa pagpangitag paagi sa pagsulbad sa problema.”

Kining pipila ka mga pananglitan sa nagakahitabo sa tibuok kalibotan magtukmod kanato sa pagpangutana: Nganong daghan man kaayong tigulang ang gipasagdan ug gimaltratar? Aduna pa bay paglaom nga moarang-arang ang kahimtang? Unsang kahupayan ang malaoman sa mga tigulang?