Imong Maglalalang​—Tun-i kon Sama Siya sa Unsa

“Pagapaagion ko ang tanan kong kaayo sa atubangan sa imong nawong, ug igamantala ko ang ngalan ni Jehova sa imong atubangan.”​—EXODO 33:19.

1. Nganong takos pasidunggan ang Maglalalang?

 SI APOSTOL Juan, ang magsusulat sa kataposang basahon sa Bibliya, nagsulat niining gamhanang pahayag bahin sa Maglalalang: “Takos ikaw, Jehova, nga mismo among Diyos, nga modawat sa himaya ug sa dungog ug sa gahom, tungod kay imong gilalang ang tanang butang, ug tungod sa imong kabubut-on sila milungtad ug nalalang.” (Pinadayag 4:11) Ingon sa giestablisar sa miaging artikulo, ang mga kaplag sa modernong siyensiya subsob nga nagdugang ug mga katarongan sa pagtuo sa Maglalalang sa tanang butang.

2, 3. (a) Unsay gikinahanglan sa mga tawo aron makahibalo bahin sa Maglalalang? (b) Nganong ang pagkakita sa Maglalalang sa personal dili makataronganon?

² Maingon nga hinungdanon ang pagdawat nga ang Maglalalang naglungtad, hinungdanon usab ang pagtuon kon sama siya sa unsa​—nga siya maoy tinuod nga persona, nga dunay personalidad ug mga dalan nga nagdani sa mga tawo ngadto kaniya. Sa bisan unsa mang gilapdon nga gibuhat nimo kana, dili ba mapuslanon nga labi pang makaila kaniya? Wala kana magkinahanglag pagkakita kaniya sa personal, sa diwa nga makigkita kita sa ubang mga tawo.

³ Si Jehova mao ang Tinubdan bisan sa mga bituon, nga ang atong adlaw kasarangag gidak-on lamang nga bituon. Maghunahuna ka ba nga mosulay sa paghimo ug duol nga pisikal nga pakigharong sa adlaw? Dili gayod! Kadaghanang tawo mainampingon bahin sa pagpasiplat gani niana o pagladlad sa ilang panit sa gamhanang mga silaw niini sa taas nga panahon. Ang temperatura sa kinatung-an niini maoy mga 15,000,000 grado Celsius (27,000,000°F.). Matag segundo, kining thermonuclear nga hurno maghimong enerhiya sa mga upat ka milyong toneladang materya. Tipik lamang niana ang makaabot sa yuta ingong kainit ug kahayag, apan kanang maong tipik nagsustento sa tanang kinabuhi dinhi. Kanang sukaranang  mga kamatuoran angayng magpadayeg kanato sa makalilisang nga gahom sa Maglalalang. Haom nga nagsulat si Isaias bahin “sa pagkadako sa dinamikong kusog [sa Maglalalang], ug usab sa iyang pagkagamhanan.”​—Isaias 40:26.

4. Unsay gihangyo ni Moises, ug sa unsang paagi misanong si Jehova?

⁴ Bisan pa niana, nahibalo ka ba nga pipila ka bulan human ang mga Israelinhon mibiya sa Ehipto sa 1513 W.K.P., si Moises nangaliyupo sa Maglalalang: “Ipakita mo kanako, palihog, ang imong himaya.” (Exodo 33:18) Nga naghinumdom nga ang Diyos mao ang Tinubdan bisan sa adlaw, masabtan nimo kon nganong giingnan niya si Moises: “Ikaw dili arang makakita sa akong nawong, kay ang tawo dili makakita sa akong nawong ug mabuhi pa siya.” Ang Maglalalang nagtugot kang Moises sa pagtago sa usa ka dapit sa Bukid sa Sinai samtang Siya “misaylo.” Dayon si Moises nakakita sa “likod” sa Diyos, sa mahulagwayong pagkasulti, sa usa ka matang sa nagpabilin nga dan-ag sa himaya, o presensiya, sa Maglalalang.​—Exodo 33:20-23; Juan 1:18.

5. Sa unsang paagi ang Maglalalang nagtagbaw sa hangyo ni Moises, nga nagpamatuod sa unsa?

⁵ Ang tinguha ni Moises nga labi pang makaila sa Maglalalang gitagbaw gayod. Dayag nga nagsulti pinaagi sa usa ka manulonda, ang Diyos misaylo kang Moises ug mipahayag: “Jehova, usa ka Diyos nga maluluy-on ug mapuangoron, mahinay sa pagkasuko ug dagaya sa mahigugmaong-kalulot ug kamatuoran, nagatipig sa mahigugmaong-kalulot alang sa libolibo, nagapasaylo sa kasaypanan ug kalapasan ug sala, apan dili gayod magapahigawas gikan sa silot.” (Exodo 34:6, 7) Kini nagpakita nga ang labi pang pagkaila sa atong Maglalalang naglangkit, dili sa pagkakita sa pisikal nga porma, kondili pagkasabot sa bug-os nga gilapdon kon sama siya sa unsa, ang iyang personalidad ug mga kinaiya.

6. Sa unsang paagi kahibulongan ang atong imyun nga sistema?

⁶ Ang usa ka paagi nga mahimo nato kana maoy pinaagi sa pag-ila sa mga hiyas sa Diyos gikan sa iyang gilalang. Tagda ang imong imyun nga sistema. Sa usa ka isyu bahin sa imyunidad, ang Scientific American nag-ingon: “Gikan sa wala pa matawo hangtod sa kamatayon, ang imyun nga sistema kanunayng alisto. Ang nagkadaiyang grupo sa mga molekula ug mga selula . . . nanalipod kanato batok sa mga parasito ug mga kagaw. Kon wala kanang maong mga depensa, ang mga tawo dili mabuhi.” Unsa ang tinubdan nianang sistemaha? Usa ka artikulo nianang magasina nag-ingon: “Ang kahibulongang grupo sa hanas nga nagtinabangayng mga selula nga nagdepensa sa lawas batok sa nagasulong nga mga mikrobyo ug mga virus motungha gikan sa pipila ka nag-unang mga selula nga unang motungha mga siyam ka semana human sa pagsamkon.” Ang babayeng nagsabak magpasa ug usa ka sukod sa imyunidad ngadto sa iyang nagatubo nga bata sa tagoangkan. Sa ulahi, pinaagi sa iyang gatas sa suso, nagtagana usab siya ug mga selula alang sa imyunidad ug mapuslanong mga kemikal alang sa iyang bata.

7. Unsay mahimong konsiderahon nato bahin sa atong imyun nga sistema, nga motultol sa unsang konklusyon?

⁷ Duna kay maayong katarongan sa paghinapos nga ang imong imyun nga sistema nakalabaw sa bisan unsa nga ikatagana sa modernong medisina. Busa, pangutan-a ang imong kaugalingon, ‘Unsay gipakita niini mahitungod sa Magmumugna ug Magtatagana niini?’ Kining sistemaha, nga “unang motungha mga siyam ka semana human sa pagsamkon” ug andam sa pagpanalipod sa bag-ong natawo nga bata, tinong nagbanaag sa kaalam ug abanteng paghunahuna. Apan mas makaila pa ba kita sa Maglalalang gikan niining maong sistema? Unsay ikahinapos sa kadaghanan kanato bahin kang Albert Schweitzer ug sa uban pa nga migugol sa ilang kinabuhi sa pagtaganag medikal  nga pag-atiman alang sa mga hinikawan? Kasagaran isipon natong nakabaton ug maayong mga hiyas kanang mabinationg mga makitawhanon. Sa susama, unsay atong ikahinapos bahin sa atong Maglalalang, kinsa nagtagana ug imyun nga sistema ngadto sa adunahan ug kabos? Tataw, siya mahigugmaon, walay-pinalabi, mabination, ug matarong. Dili ba kini nahiuyon sa kahubitan bahin sa Maglalalang nga nadungog ni Moises?

Gipadayag Niya Kon Sama Siya sa Unsa

8. Si Jehova nagpadayag sa iyang kaugalingon nganhi kanato sa unsang linaing paagi?

⁸ Apan, dunay laing paagi nga labi pang mailhan ang atong Maglalalang​—pinaagi sa Bibliya. Kini ilabinang hinungdanon tungod kay dunay mga butang bahin kaniya nga dili gayod ikapadayag sa siyensiya ug sa uniberso ug uban pang mga butang nga mas tin-aw gikan sa Bibliya. Ang pananglitan sa nag-una mao ang personal nga ngalan sa Maglalalang. Ang Bibliya lamang ang nagbutyag sa ngalan sa Maglalalang ug sa kahinungdanon niini. Sa Hebreohanong mga manuskrito sa Bibliya, ang iyang ngalan makita ug mga 7,000 ka beses ingong upat ka konsonante nga mahimong representahan sa YHWH o JHVH, nga kasagarang gilitok nga Jehovah sa Ingles.​—Exodo 3:15; 6:3.

9. Unsay kahulogan sa personal nga ngalan sa Maglalalang, ug unsay atong ikahinapos gikan niini?

⁹ Aron labi pa natong mailhan ang Maglalalang, kinahanglang sabton nato nga siya dili kay anaa sa hunahuna lamang nga “Unang Nagpahinabo” o usa ka dili-klaro nga “Ako.” Ang iyang personal nga ngalan nagpakita niana. Kana maoy usa ka porma sa Hebreohanong berbo nga nagkahulogang “mamahimo” o “napamatud-ang mamao.” * (Itandi ang Genesis 27:29; Ecclesiastes 11:3.) Ang ngalan sa Diyos nagkahulogang “Siya Nagpahinabo nga Mamao” ug nagpasiugda nga siya may katuyoan ug motuman niana. Pinaagi sa atong pagkahibalo ug paggamit sa iyang ngalan, mas masabtan nato nga siya nagatuman sa mga saad ug aktibong nagpahinabo sa iyang katuyoan.

10. Makabaton kita ug unsang hinungdanong hait nga panabot gikan sa talaan sa Genesis?

¹⁰ Ang Bibliya mao ang tinubdan sa kahibalo bahin sa mga katuyoan ug personalidad sa Diyos. Ang talaan sa Genesis nagpadayag nga sa usa ka higayon ang tawo may pakigdait uban sa Diyos ug dunay kalaoman sa usa ka taas, makahuloganong kinabuhi. (Genesis 1:28; 2:7-9) Nahiuyon sa kahinungdanon sa iyang ngalan, makaseguro kita nga si Jehova magtapos sa pag-antos ug kahigawad nga dugay nang gisagubang sa mga tawo. Mabasa nato ang mahitungod sa pagtuman sa iyang katuyoan: “Ang pisikal nga kalibotan gipailalom sa kahigawad, dili sa kaugalingong kagustohan niini, kondili sa pagbuot sa Maglalalang, kinsa sa paghimo niana, naghatag niana ug paglaom nga kini sa usa ka adlaw sa umaabot mahimong . . . makig-ambit sa mahimayaong kagawasan sa mga anak sa Diyos.”​—Roma 8:20, 21, The New Testament Letters, ni J. W. C. Wand.

11. Nganong konsiderahon nato ang mga asoy sa Bibliya, ug unsa ang mga detalye sa usa sa maong asoy?

¹¹ Makatabang usab ang Bibliya kanato nga labi pang makaila sa atong Maglalalang sa pagkaagi nga kini nagpadayag sa iyang mga lihok ug pagsanong sa dihang nakiglabot sa karaang Israel. Tagda ang pananglitan nga naglangkit kang Eliseo ug Naaman, ang hepe sa militar sa mabatokong mga Siryanhon. Samtang basahon nimo kining maong asoy sa 2 Hari kapitulo 5, imong mahibaloan nga ang usa ka binihag nga dalagitang Israelinhon nag-awhag nga mamaayo ang sanla ni Naaman sa tabang gikan kang Eliseo sa  Israel. Si Naaman miadto didto nga nagdahom nga iwarawara ni Eliseo ang iyang mga kamot diha sa usa ka mistikong rituwal sa pag-ayo. Hinunoa, giingnan ni Eliseo ang Siryanhon nga maligo sa Suba sa Jordan. Bisan tuod ang mga alagad ni Naaman kinahanglang magkombinsir kaniya sa pagtuman, sa dihang gihimo niya kadto, siya naayo. Si Naaman mitanyag ug mahalong mga gasa, nga wala dawata ni Eliseo. Sa ulahi usa ka kauban ang malipotong miadto kang Naaman ug pinaagi sa usa ka bakak nakakuhag pipila ka manggad. Ang iyang pagkadili-matinud-anon misangpot sa iyang pagkahimong sanlahon. Kini makaiikag, naghawas sa kahuyangan sa tawo nga asoy​—usa ka asoy nga gikan niana kita makakat-on.

12. Unsay atong ikahinapos bahin sa Maglalalang gikan sa asoy bahin ni Eliseo ug Naaman?

¹² Ang asoy, sa makapadaning paagi, nagpakita nga ang Dakong Maglalalang sa uniberso dili hataas kaayo nga dili makamatikod uban ang pag-uyon sa usa ka batang babaye, nga kasukwahi kaayo sa sukdanan sa daghang kultura karon. Nagpamatuod usab kini nga ang Maglalalang dili mopabor sa usa lamang ka rasa o nasod. (Buhat 10:34, 35) Makapainteres, inay dahomon ang mga tawo nga mogamit ug panglimbong​—kasagaran sa pipila ka “mga mananambal” kaniadto ug karon—​ang Maglalalang nagpakita ug kahibulongang kaalam. Nahibalo siya kon unsaon pagtambal ang sanla. Nagpasundayag usab siya ug hait nga panabot ug hustisya sa dili pagtugot nga molampos ang panglimbong. Sa makausa pa, dili ba nahiuyon kana sa personalidad ni Jehova nga nadunggan ni Moises? Bisan tuod kanang maong asoy sa Bibliya mubo ra, pagkadaghan sa atong makaplagan gikan niana kon sama sa unsa ang atong Maglalalang!​—Salmo 33:5; 37:28.

13. Iilustrar kon sa unsang paagi kita mahimong makakuha ug bililhong mga pagtulon-an gikan sa mga asoy sa Bibliya.

¹³ Ang ubang mga asoy bahin sa dili-mapasalamatong mga lihok sa Israel ug sa pagsanong sa Diyos nagpamatuod nga si Jehova tinuod nga nagtagad. Ang Bibliya nag-ingon nga ang mga Israelinhon nagsulay kaniya sa makadaghan, nga nagpaguol ug nagpasakit kaniya. (Salmo 78:40, 41) Busa, ang Maglalalang dunay mga pagbati, ug siya may kaikag kon unsay gihimo sa mga tawo. Dunay daghan pang angayng makat-onan, usab, gikan sa mga asoy bahin sa iladong mga tawo. Sa dihang si David gipili nga mahimong hari sa Israel, giingnan sa Diyos si Samuel: “Ang tawo nagatan-aw sa makita sa mga mata; apan bahin kang Jehova, siya nagatan-aw kon unsa ang kasingkasing.” (1 Samuel 16:7) Oo, ang Maglalalang nagatan-aw kon unsa kita sa sulod, dili sa panggawas lamang nga panagway. Pagkamakapatagbaw!

14. Samtang basahon nato ang Hebreohanong Kasulatan, unsay mapuslanon natong buhaton?

¹⁴ Trayentay-nuybe sa mga basahon sa Bibliya gisulat una pa sa panahon ni Jesus, ug angay natong basahon kini. Buhaton kini dili lamang aron mahibalo sa mga asoy o kasaysayan sa Bibliya. Kon buot gayod natong mahibalo kon sama sa unsa ang atong Maglalalang, kinahanglang palandongon nato kanang mga asoya, tingali maghunahuna, ‘Unsay gipadayag niining maong hitabo bahin sa iyang personalidad? Unsang mga hiyas niya ang dayag kaayo dinhi?’ * Ang pagbuhat niana mahimong motabang gani sa mga maduhaduhaon sa pagkasabot nga ang Bibliya naggikan gayod sa Diyos, sa ingon nagpahiluna ug pasukaranan nga labi pa nilang mailhan ang mahigugmaong Awtor niini.

Usa ka Dakong Magtutudlo Nagtabang Kanato sa Pagkaila sa Maglalalang

15. Nganong ang mga lihok ug mga pagtulon-an ni Jesus matulon-anon gayod?

¹⁵ Ibutang ta, ang mga tawo nga nagduhaduha sa paglungtad sa Maglalalang o kansang panglantaw sa Diyos dili-tin-aw diyutay ra tingalig nahibaloan bahin sa Bibliya. Hayan nakahibalag ka ug mga tawo nga wala mahibalo kon si Moises nabuhi una o human kang Mateo ug kinsa halos walay nahibaloan sa mga buhat o mga pagtulon-an ni Jesus. Makapasubo kaayo kana tungod kay ang usa daghag mahibaloan bahin sa Maglalalang gikan sa Dakong Magtutudlo, si Jesus. Sanglit nakabaton ug suod nga relasyon uban sa Diyos, makapadayag siya kon sama sa unsa ang atong Maglalalang. (Juan 1:18; 2 Corinto 4:6; Hebreohanon 1:3) Ug gibuhat niya kana. Sa pagkatinuod, kas-a miingon siya: “Siya nga nakakita kanako nakakita na usab sa Amahan.”​—Juan 14:9.

16. Ang pagpakigsulti ni Jesus sa babayeng Samaritana nag-ilustrar sa unsa?

¹⁶ Tagda kining maong pananglitan. Sa usa ka  higayon sa dihang gikapoy si Jesus gikan sa pagbiyahe, nakigsulti siya sa usa ka babayeng Samaritana duol sa Sikar. Gipakig-ambit niya ang laglom nga mga kamatuoran, nga nasentro sa panginahanglan sa “pagsimba sa Amahan sa espiritu ug kamatuoran.” Ang mga Hudiyo niadtong panahona naglikay sa mga Samaritano. Sa kasukwahi, gibanaag ni Jesus ang pagkaandam ni Jehova sa pagdawat sa sinserong mga lalaki ug babaye sa tanang nasod, sama sa atong namatikdan gikan sa hitabo nga naglangkit kang Eliseo ug Naaman. Angay kining magpasalig pag-usab kanato nga si Jehova dili mouyon sa hiktin-ug-hunahunang relihiyosong pagkamabatokon nga kaylap sa kalibotan karon. Mamatikdan usab nato ang kamatuoran nga si Jesus andam sa pagtudlo sa usa ka babaye, ug niining kahimtanga usa ka babaye nga nakigpuyo sa usa ka lalaki nga dili niya bana. Inay hukman siya, gitratar siya ni Jesus uban ang dignidad, sa paagi nga makatabang gayod kaniya. Human niadto, ang ubang mga Samaritano namati kang Jesus ug mihinapos: “Kami nahibalo nga kining tawhana sa tino mao ang manluluwas sa kalibotan.”​—Juan 4:2-30, 39-42; 1 Hari 8:41-43; Mateo 9:10-13.

17. Sa unsang konklusyon nagpunting ang asoy bahin sa pagkabanhaw ni Lazaro?

¹⁷ Konsiderahon nato ang laing ilustrasyon kon unsaon nato pagkahibalo bahin sa Maglalalang pinaagi sa pagsinati nato sa mga lihok ug pagtulon-an ni Jesus. Palandonga ang okasyon sa dihang namatay ang higala ni Jesus nga si Lazaro. Una pa niana gipamatud-an ni Jesus ang iyang gahom sa pagbanhaw sa patay. (Lucas 7:11-17; 8:40-56) Apan, sa unsang paagi siya misanong sa pagkakita nga nagbakho ang igsoon ni Lazaro nga si Maria? Si Jesus “miagulo diha sa espiritu ug nasamok.” Siya dili kay  walay-pagtagad o dili-mabination; ‘miagay ang iyang mga luha.’ (Juan 11:33-35) Ug kini dili kay pagpasundayag lamang sa emosyon. Si Jesus natukmod sa paghimog positibong aksiyon​—iyang gibanhaw si Lazaro. Mahanduraw nimo kon sa unsang paagi kini nakatabang sa mga apostol nga makasabot sa pagbati ug mga lihok sa Maglalalang. Angay usab kining motabang kanato ug sa uban sa pagsabot sa personalidad ug mga kinaiya sa Maglalalang.

18. Unsay angayng bation sa mga tawo bahin sa pagtuon sa Bibliya?

¹⁸ Walay katarongan nga maulaw sa pagtuon sa Bibliya ug pagkahibalo ug dugang bahin sa atong Maglalalang. Ang Bibliya dili basahon nga wala na sa panahon. Ang usa nga nagtuon niana ug nahimong suod nga kauban ni Jesus mao si Juan. Sa ulahi siya misulat: “Nahibalo kita nga ang Anak sa Diyos mianhi, ug iya kitang gihatagan sa katakos sa pagpanabot aron atong mabatonan ang kahibalo sa usa nga matuod. Ug kita nahiusa sa usa nga matuod, pinaagi sa iyang Anak nga si Jesu-Kristo. Kini mao ang matuod nga Diyos ug kinabuhing walay-kataposan.” (1 Juan 5:20) Matikdi nga ang paggamit ug “katakos sa pagpanabot” aron sa pagbaton ug kahibalo bahin sa “usa nga matuod,” ang Maglalalang, mahimong motultol sa “kinabuhing walay-kataposan.”

Sa Unsang Paagi Makatabang Ka sa Uban nga Mahibalo Bahin Kaniya?

19. Unsang lakang ang gihimo sa pagtabang sa mga tawong maduhaduhaon?

¹⁹ Alang sa pipila ka tawo daghang pamatuod ang gikinahanglan aron motuo nga dunay mabinationg Maglalalang nga nagtagad kanato ug mosabot kon sama gayod siya sa unsa. Dunay milyonmilyon nga maduhaduhaon pa bahin sa Maglalalang o kansang panglantaw bahin kaniya dili tukma sa makaplagan diha sa Bibliya. Unsaon nimo pagtabang sila? Sa 1998/​99 nga distrito ug internasyonal nga mga kombensiyon sa mga Saksi ni Jehova, ang usa ka epektibong bag-ong galamiton giluwatan diha sa daghang pinulongan​—ang librong Is There a Creator Who Cares About You?

20, 21. (a) Sa unsang paagi ang librong Creator magamit nga malamposon? (b) Iasoy ang mga eksperyensiya kon sa unsang paagi ang librong Creator napamatud-an nang epektibo.

²⁰ Kini maoy publikasyon nga magpadako sa imong pagtuo sa atong Maglalalang ug sa imong pagpabili sa iyang personalidad ug mga dalan. Nganong tino kini? Tungod kay ang Is There a Creator Who Cares About You? linaing gidisenyo uban sa maong mga tumong diha sa hunahuna. Usa ka tema nga gihisgotan sa tibuok libro mao ang “Unsay maghimo sa imong kinabuhi nga mas makahuloganon?” Ang kaundan gipresentar sa paagi nga mainteres bisan ang mga tawo nga edukado. Bisan pa niana, kini naghisgot sa mga pangandoy natong tanan. Dunay makapainteres ug makapadani nga materyal alang sa mga magbabasa nga nagduhaduha sa paglungtad sa Maglalalang. Ang libro wala maghunahunang daan nga ang magbabasa nagtuo sa Maglalalang. Kadtong maduhaduhaon madani sa paghisgot sa di pa dugayng siyentipikanhong mga diskobre ug mga ideya. Ang maong mga kamatuoran magpalig-on pa gani sa pagtuo niadtong nagatuo sa Diyos.

²¹ Sa pagtuon niining bag-ong libro, mamatikdan nga may mga bahin niana nga nagpresentar ug katibuk-ang panglantaw sa kasaysayan sa Bibliya sa paagi nga nagpasiugda sa mga bahin sa personalidad sa Diyos, nga nagtabang sa mga magbabasa nga labi pang makaila sa Diyos. Daghan nga nakabasa na niana nagkomento kon sa unsang paagi tinuod kini sa ilang kaso. (Tan-awa ang mosunod nga artikulo, mga panid 25-6.) Hinaot nga ingon usab niini ang mahitabo kanimo samtang sination nimo ang libro ug gamiton kini sa pagtabang sa uban nga labi pang makaila sa ilang Maglalalang.

[Mga footnote]

Namatikdan ba Nimo?

◻ Sa unsang paagi mas nasinati si Moises kang Jehova didto sa Bukid sa Sinai?

◻ Nganong ang pagtuon sa Bibliya makatabang sa pagkahibalo kon sama sa unsa ang Diyos?

◻ Samtang basahon nato ang Bibliya, unsay atong mahimo aron mas masuod sa atong Maglalalang?

◻ Sa unsang paagi giplano nimong gamiton ang librong Creator?

[Mga Pangutana sa Pagtuon]

[Hulagway sa panid 20]

Unsay gipakita sa atong imyun nga sistema bahin sa atong Maglalalang?

[Hulagway sa panid 21]

Usa ka bahin sa mga Linukot sa Patayng Dagat, nga gipasiugda ang Tetragrammaton (ngalan sa Diyos sa Hebreohanon)

[Credit Line]

Kortesiya sa The Shrine of the Book, Israel Museum, Jerusalem

[Hulagway sa panid 23]

Unsay atong makat-onan gikan sa pagsanong ni Jesus sa pagbangotan ni Maria?