Adlaw-adlaw ang imong lawas nakigkombate sa mga kaaway nga dili makita ug mamatikdan apan mahimong makamatay. Kini nga mga kaaway, sama sa bakterya, virus, ug mga bitok makadaot sa imong panglawas. * Tingali wala ka makamatikod niana tungod kay napatay na sa imong sistema sa imyunidad ang kadaghanan niini nga mga kaaway una pa manungha ang mga simtomas. Ang nakaapan kay ang makadaot nga mga kagaw mao usahay ang makadaog. Busa kinahanglan nimong palig-onon ang imong pangdepensa pinaagig medisina ug ubang tambal.

Sulod sa libolibo ka tuig, ang mga tawo walay hanaw bahin sa mga risgo sa gigming ug makadaot nga mga organismo. Dayon sa ika-19 nga siglo, nadiskobrehan sa mga siyentista nga ang mga kagaw makahatag ug sakit, busa kita duna nay ideya kon unsaon pagdepensa sa atong kaugalingon. Ang mga researcher sa medisina nakadiskobre nag mga tambal sa pagwala o pagpamenos sa mga risgo nga matakdan ug sakit, sama sa buti ug polio. Apan dili pa dugay, ang mga sakit sama sa yellow fever ug dengue namalik. Ngano? Tagda kini nga mga hinungdan:

• Tuigtuig, milyonmilyon mobiyahe sa nagkalainlaing nasod, ug sila sagad makadalag mga kagaw nga makahatag ug sakit. Usa ka artikulo sa basahong Clinical Infectious Diseases nag-ingon nga “halos tanang isog nga mga kagaw” mapasa sa mga tawo nga tigbiyahean sa nagkalainlaing nasod.

• Ang ubang bakterya dili na madutlag antibiotic. “Ang kalibotan nagpaingon na sa panahon diin ang mga antibiotic dili na unya epektibo, ug bisan ang ordinaryong mga impeksiyon . . . makamatay na pod,” miingon ang World Health Organization.

• Ang kagubot sa nasod ug kakabos makababag sa paningkamot sa mga gobyerno sa pagkontrolar sa pagkaylap sa mga sakit.

• Daghang tawo walay alamag kon unsay himoon aron malikayan ang sakit.

Bisan pa niining makapabalakang mga situwasyon, dako kag mahimo sa pagpanalipod sa imong kaugalingon ug sa imong pamilya. Ang mosunod nga artikulo magpakita nga, bisag nagpuyo ka sa pobreng nasod, ang simple ug epektibong mga paagi mahimong mabatonan.