NIADTONG 1953, gipatik sa molecular biologist nga si James Watson ug Francis Crick ang ilang diskoberiya hinungdanon sa atong pagsabot sa kinabuhi pinaagig siyensiya. Ilang nadiskobrehan ang double-helix o paespayral nga hagdan-hagdan nga porma sa DNA. * Kining samag hilo o tanod nga substansiya—nga kadaghanan anaa sa uyok sa selula—dunay datos, o “sinulat,” nga impormasyon, nga naghimo sa mga selula nga daw buhi nga mga librarya. Tungod niini nga diskoberiya, usa ka bag-ong panahon sa biolohiya ang nabuksan! Apan para sa unsa ang “sinulat” diha sa mga selula? Ug sa unsang paagi kini nabutang didto?

Nakapamalandong ka ba kon sa unsang paagi ang liso mahimong kahoy o kon sa unsang paagi ang pertilisadong binhi mahimong tawo? O kon sa unsang paagi napanunod nimo ang imong mga kinaiyahan? Ang mga tubag anaa sa impormasyon nga makita diha sa DNA.

Halos tanang selula dunay DNA, komplikadong mga molekula nga kaamgid sa taas ug paespayral nga hagdanan. Sa genome sa tawo, o atong tibuok DNA, ang hagdanan dunay duolan sa tulo ka bilyong kemikal nga “rungs” o “mga ang-ang.” Kini nga mga ang-ang gitawag sa mga siyentista ug mga base pair kay ang matag ang-ang dunay duha ka kemikal nga substansiya, diin upat ka substansiya tanan. Gamit ang unang letra sa matag substansiya, kini gitawag ug A, C, G, ug T. * Sa 1957, si Crick nag-ingon nga ang taas nga pagkasunodsunod sa kemikal nga mga ang-ang nagsilbing code o sinulat nga mga instruksiyon. Sa katuigan sa 1960, kini nga mga sinulat anam-anam nilang nasabtan.

Ang impormasyon, mga hulagway man, tingog, o mga pulong, mapondo ug maproseso sa daghang paagi. Pananglitan, sa computer, digital ang paagi sa pagproseso niining tanan. Ang buhi nga mga selula nagpondo ug nagproseso sa impormasyon sa kemikal nga paagi, diin DNA ang pangunang substansiya. Ang DNA mapasa dihang ang mga selula magbahin-bahin ug dihang ang mga organismo mosanay—mga katakos nga giisip nga maoy kinaiyahan sa kinabuhi.

Giunsa paggamit sa mga selula ang impormasyon? Isipa ang DNA ingong koleksiyon sa mga resipe, nga ang matag usa  dunay sunodsunod nga mga proseso, ug ang matag proseso detalyadog mga instruksiyon. Apan imbes mahimong keyk o cookie, tingali mahimo kining repolyo o baka. Siyempre, sa buhi nga mga selula, ang mga proseso awtomatikong ginahimo, nga nakapasamot sa pagkakomplikado.

Ang mga impormasyon sa gene ipondo hangtod nga kini gikinahanglan, tingali sa pagpuli sa nadaot o masakitong mga selula ug himsog bag-ong mga selula o pagpasa sa mga kinaiyahan ngadto sa anak. Unsa ka daghang impormasyon ang mapondo diha sa DNA? Tagda ang usa sa kinagamyang organismo, ang bakterya. Si Bernd-Olaf Küppers, siyentista nga taga-Germany, miingon: “Sa pinulongan nga masabtan sa tawo, ang mga impormasyon nga nasulat diha sa molekula nga naghubit sa pagkagama sa selula nga bakterya samag libro nga usa ka libo ka panid.” Tungod niini, ang propesor sa chemistry nga si David Deamer misulat: “Ang usa mahingangha gayod sa pagkakomplikado bisan sa kinasimplehang matang sa kinabuhi.” Komosta kon ikomparar kini sa genome sa tawo? “Mapuno [niini] ang usa ka librarya ug libolibo ka libro,” matod ni Küppers.

Si Küppers miingon nga ang sinulat diha sa DNA mahimong ikatandi sa usa ka pinulongan. “Sama sa pinulongan sa tawo,” matod pa niya, “kini nga pinulongan dunay hustong pagkahan-ay usab nga mga pulong.” Sa ato pa, ang DNA dunay “grammar,” o mga lagda nga naglatid kon sa unsang paagi ang mga instruksiyon himoon ug sundon.

Ang “mga pulong” ug “mga sentence” sa DNA maoy “mga resipe” nga naghatag ug instruksiyon sa paggamag mga protina ug ubang substansiya nga gamiton sa paggamag lainlaing selula nga maglangkob sa lawas. Pananglitan, ang “resipe” maoy mohatag tingali ug instruksiyon sa paghimog mga selula sa bukog, selula sa kaunoran, selula sa nerve, o selula sa panit. Ang ebolusyonistang si Matt Ridley miingon: “Ang paespayral nga hagdan-hagdan sa DNA mao ang impormasyon, usa ka mensahe nga nasulat pinaagig code sa mga kemikal, usa ka kemikal sa matag letra. Daw dili kini katuohan, apan kini nga code gisulat sa paagi nga atong masabtan.”

Sa iyang pag-ampo sa Diyos, ang magsusulat sa Bibliya nga si David miingon: “Ang  imong mga mata nakakita bisan sa binhi pa ako sa tagoangkan, ug ang tanan nga bahin niini nahisulat diha sa imong basahon.” (Salmo 139:16) Siyempre, si David naggamit ug balaknong mga pulong. Pero kon analisahon, husto ang iyang gisulti, nga maoy naandan sa mga magsusulat sa Bibliya. Walay usa kanila ang naimpluwensiyahan sa mga estorya-estorya sa mga tawo sa karaang panahon.—2 Samuel 23:1, 2; 2 Timoteo 3:16.

Kasagaran, kon ang mga siyentista magpatin-aw ug usa ka misteryo, sundan na pod kinig laing misteryo. Mao kanay nahitabo bahin sa pagkadiskobre sa DNA. Dihang nadiskobrehan nga ang DNA may impormasyon nga nasulat pinaagig code, ang mga tawong mausisahon nangutana, ‘Sa unsang paagi nabutang didto ang impormasyon?’ Siyempre, wala pay tawo nga nakakita sa pagkaporma sa unang molekula sa DNA. Busa kita nay mohimog konklusyon. Pero kini dili kinahanglang pamanabana lang. Tagda ang mosunod nga panagtandi.

• Sa 1999, ang mga tipak sa karaang mga gamit nga gama sa yutang kulonon nga may talagsaong mga marka, o simbolo, nadiskobrehan didto sa Pakistan. Ang mga marka wala gihapon masabti. Pero, kini gituohan nga hinimo sa tawo.

• Paglabayg pipila ka tuig human madiskobre ni Watson ug Crick ang porma sa DNA, duha ka physicist nagsugyot sa pagpangitag mensahe gikan sa wanang pinaagig radio signal. Dinhi nagsugod ang pagpangitag intelihensiya sa laing planeta.

Ang punto? Ang mga tawo nagtuo nga kon dunay impormasyon—simbolo man kini diha sa kulon o mga signal sa wanang—kini nagpasabot nga dunay intelihensiya. Dili kinahanglang makita nila kon giunsa paggama ang impormasyon aron makadangat niana nga konklusyon. Pero sa nadiskobrehan ang labing komplikadong kemikal—ang code sa kinabuhi—daghan ang wala motuo niana nga konklusyon, ug miingon nga ang DNA maoy produkto sa ebolusyon nga walay intelihensiya nga nalangkit. Makataronganon ba kana? Nagkaharmonya ba kana? Siyentipikanhon ba kana? Daghang tinahod nga mga siyentista miingon ug dili. Lakip kanila mao si Dr. Gene Hwang ug Propesor Yan-Der Hsuuw. Tagda ang ilang giingon.

Gitun-an ni Dr. Gene Hwang ang genetics base sa matematika. Kaniadto nagtuo siya ug ebolusyon, pero nabag-o ang iyang panglantaw tungod sa iyang pagpanukiduki. “Ang pagtuon ug genetics,” miingon siya sa Pagmata! “nakahatag ug mas tin-awng kahibalo bahin sa proseso sa kinabuhi—kahibalo nga nakapukaw kanako sa pagdayeg sa kaalam sa Maglalalang.”

Si Propesor Yan-Der Hsuuw mao ang direktor sa embryo research sa National Pingtung University of Science and Technology sa Taiwan. Kaniadto nagtuo usab siya ug ebolusyon—hangtod nga nabag-o ang iyang panglantaw tungod sa iyang pagpanukiduki. Maylabot sa pagbahinbahin sa selula, siya miingon: “Kinahanglang magama ang hustong mga selula sa hustong pagkasunodsunod ug sa hustong mga lugar. Una, mag-ipon sila nga mahimong mga tisyu, ug kini  nga mga tisyu mag-ipon usab ug mahimong mga organo, mga kamot ug tiil. Duna bay inhenyero nga makasulat ug mga instruksiyon alang niini nga proseso? Gawas pa, ang mga instruksiyon sa binhi diha sa tagoangkan maayo kaayong pagkasulat diha sa DNA. Sa mamalandong ko sa kakomplikado niining tanan, nakombinsir ko nga ang kinabuhi gidisenyo sa Diyos.”

Oo! Kon gilalang sa Diyos ang kinabuhi, nan Diyos ang takos dayegon, dili ang ebolusyon. (Pinadayag 4:11) Gawas pa, kon kita gilalang sa maalamon kaayong Maglalalang, dayag nga dunay katuyoan kon nganong kita ania dinhi. Kon ang kinabuhi produkto pa sa ebolusyon, nan, walay katuyoan ang kinabuhi. *

Ang mga tawong mausisahon nangita ug makatagbawng mga tubag. “Ang pagpangita sa tawo ug kahulogan mao ang pangunang motibasyon sa iyang kinabuhi,” miingon si Viktor Frankl, propesor sa neurology ug psychiatry. Sa laing pagkasulti, kita dunay espirituwal nga kagutom nga gusto natong matagbaw—kagutom nga matagbaw lang kon kita motuo nga dunay Maglalalang. Apan kon kita gilalang sa Diyos, duna ba siyay gitagana sa pagtagbaw sa atong espirituwal nga panginahanglan?

Gitubag ni Jesu-Kristo kana nga pangutana dihang siya miingon: “Ang tawo mabuhi, dili sa tinapay lamang, kondili sa matag pulong nga magagula sa baba ni Jehova [o, sa Diyos].” (Mateo 4:4) Ang mga pulong ni Jehova nga narekord sa Bibliya nakatagbaw sa espirituwal nga kagutom sa minilyon, ug nakahatag ug kahulogan sa ilang kinabuhi ug paglaom sa umaabot. (1 Tesalonica 2:13) Hinaot ingon niana ang mahimo sa Bibliya kanimo. Busa kining talagsaong libro angay nimong susihon.