Dakog Mata —Gamayg Lawas!
DAGHAN moingon nga kini cute; ang uban moingon nga kini maot. Kini dunay niwang nga tiil, humok nga balhibo, ug dako, sigang mga mata. Ang lawas niini mga singko pulgadas, ug kini motimbang ug mga 114 gramos. Unsa kini? Aw, tarsier!
Atong susihon ang usa sa mga espisye niini, ang Philippine tarsier o mawmag. Ang iyang mga mata, dalunggan, kuyamoy, tiil, bitiis, ug ikog daw dako ra kaayo para sa iyang gamayng lawas. Bisan pa niana, kining katingalahang mga porma sa iyang lawas maayo kaayong pagkadisenyo.
PANDUNGOG: Ang nipis nga dalunggan sa mawmag malukot, mabukhad, ug maliso kon hain ang may kasikas. Ang iyang hait nga pandungog makatabang dili lang sa paglikay sa mga manunukob, sama sa ihalas nga mga iring, kondili sa pagpangita usab ug matukob. Sa mongitngit na, ang mawmag maminaw sa mga tingog sa timos, anay, bakukang, langgam, ug baki. Dayon, iliso niya ang iyang ulo, ug itutok niya ang iyang budlat nga mga mata sa iyang tukbonon.
PAGHAWID: Ang mga kuyamoy sa mawmag gidisenyo sa paghawid sa gagmayng sanga. Ang tumoy sa iyang mga kuyamoy lagpad nga mohawid sama nianang giringgiring sa ligid. Bisag matulog, ang mawmag kinahanglang hugot nga manghawid. Ang mga giringgiring sa kilid sa iyang taas nga ikog modukot sa iyang gihawiran hangtod siya makamata.
PANAN-AW: Walay sus-ang mananap nga sama niini nga dako ra kaayog mata para sa iyang gamayng lawas. Gani, ang mata sa mawmag mas dako kay sa iyang utok! Ang iyang mata dili maliraw; ang iyang panan-aw deretso. Disbentaha ba kini nga disenyo? Dili. Kini mabawi ra sa mawmag kay ang iyang ulo maliso hangtod 180 degrees sa wala man o sa tuo.
KAABTIK: Ang iyang kusgan ug tag-as nga bitiis makalukso ug distansiya nga kutob 6 metros—kapig 40 ka pilo sa iyang gitas-on! Dihang mangitag tukbonon magabii, ang gamayng manunukob moambak nga bukhad ang mga kuyamoy sa pagsakmit sa iyang biktima nga walay sipyat.
Ang mawmag talagsa rang mabuhi kon himoong binuhi kay ang kinaon niini buhing mga insekto ug dili kini gustong gunitgunitan. Bisan pa niana, ang mga Pilipino ganahan gihapon niining talagsaong mananap. Halos tanang bahin niining cute, budlat ug mata nga mananap sa lasang makapatingala gayod.