ANG kinalibang daghag kapuslanan sa dung beetle (matang sa bakukang). Kini ilang pagkaon ug itloganan. Ang ubang laki nga bakukang magdalag dakong pahat niini para sa ilang gibirigbirigang baye agig pangahir kaniya. Ang basabasa pa nga kinalibang kuninitan sa mga bakukang. Gipaniiran sa mga siyentista ang mga 16,000 ka bakukang nga nanugok sa nag-ugdo nga kinalibang sa elepante ug kini daw gitilapan lang nila sa duha ka oras.

Ang ubang matang sa bakukang mosibat gikan sa pundok sa mga bakukang pinaagi sa pagporma sa kinalibang nga samag bola, paligiron kini palayo, ug dayon ilubong sa humok nga yuta. Tul-id nga ipaligid sa bakukang ang iyang bola kay kini ang kinadaliang paagi sa pag-eskapo ug aron ang bola dili mailog sa ubang bakukang.

Apan unsay himoon sa bakukang aron dili likoliko ang pagligid sa bola, ilabina sa gabii?

Hunahunaa: Nakita sa nangaging mga panukiduki nga ang bakukang makanabigar pinaagi sa kahayag sa adlaw o sa bulan, apan bisag dili bulanon, tul-id gihapon ang ilang pagnabigar. Nadiskobrehan sa mga siyentista sa South Africa nga ginahimo kini sa bakukang, dili pinaagi sa pagtan-aw ug tagsatagsa ka bituon, kondili pinaagi sa kahayag sa galaksiyang Milky Way. Sumala pa sa basahong Current Biology, kini ang “unang narekord nga paggamit sa mga mananap ug kahayag sa Milky Way para sa nabigasyon.”

Ang mga bakukang, matod pa sa siyentipiko nga si Marcus Byrne, “maayo kaayog sistema sa nabigasyon nga moobra bisag sa hanap na kaayong kahayag sa bituon, nga dili na gani mistil magkuwenta-kuwenta pa.” Siya midugang: “Sila mahimong makatudlo sa tawo kon unsaon pagnabigar diha sa ngitngit nga palibot.” Pananglitan, ang robot mahimong i-program sa pagsusi sa nahugnong bilding pinaagi sa pagbutang niini ug sistema sa nabigasyon nga parehas sa bakukang.

Unsay imong hunahuna? Ang sistema ba sa nabigasyon sa bakukang mitungha pinaagig ebolusyon? O kini ba gidisenyo?