ANG mingawng honi sa common loon puwerteng nindota. Dala sa kamingaw sa hilan nga dapit, ang ilang honi madungog sa hilit nga mga lanaw ug mga suba sa Canada, Europe, ug amihanang United States.

Ang loon maoy usa ka nindot nga langgam sa tubig, ug kini ang langgam sa estado sa Minnesota, U.S.A., ug makita kini diha sa sensilyong gitawag ug loonie, usa ka dolyar nga sensilyo sa Canada. Kini sila tiglalin, ug magpalabay sa tingtugnaw sa mga dapit sa baybay pahabagatan. Nganong nindot pamation ang common loon?

Ang loon nindot kaayog mga honi. Ang ilang mingawng honi nga gitawag ug wail maglanog-lanog magabii. Ang honi nga hoot maoy pagpanawag sa ilang paris, mga piso, ug ubang loon sa lanaw. Ang honi nga tremolo nagsilbing pasidaan nga signal. Kini nga honi morag sa tawo nga nagtukiki ug katawa, ug kini lang nga honi ang ilang iawit dihang maglupad.

Ang yodel maoy honi sa mga laki ug kini “daw pagdepensa sa ilang teritoryo,” nag-ingon ang basahong BirdWatch Canada. “Ang matag laki dunay kaugalingong yodel,” ug “kon mas dako ang loon, ang tono mas ubos.” Dugang pa, kon ang laki “mobalhin ug lanaw, usbon niya ang tono sa iyang pag-yodel,” ug “lahion niya ang iyang tono kay sa tono sa loon nga kanhi nagpuyo sa lanaw,” nag-ingon ang basahon.

Ang kolor sa ulo sa loon halos itom, sinaw nga pagkaberde, ug ang iyang mata pula ug ang iyang sungo itom nga taas ug talinis. Ang kolor sa balhibo sa lawas mag-usab-usab depende sa panahon.

Kay mora mag sa itik ang iyang tiil, siya abtik manakop ug pagkaon, maayo kaayong molangoy, ug hawod mosalom. Siya makasalom ug 60 metros, ug taas ug utong!

 Pero ang loon bati molupad ug motugpa! Kay bug-at man, siya nagkinahanglag dakong “landiganan” aron makabuylo sa pagpasaka, ug siya mokapakapa ug modagan sa tubig nga ginatos ka metros una pa makalupad. Busa siya nagkinahanglag dakong lanaw. Siya motugpa nga kusog pa nga naglupad, nga ang iyang tiil nagtuy-od sa likod nga daw ayroplano nga wala makapagawas sa ligid. Dayon sa tiyan siya mahagsa ug magsagirit sa tubig hangtod makahunong.

Bisan tuod ug samag itik ang iyang tiil nga maayo alang sa paglangoy, kini nahimutang duol sa ikog mao nga ang iyang paglakaw ug pagtindog bakikaw. Busa siya magsalag duol sa tubig aron siya makadailos dayon diha niana.

Ang ginikanan magpulihay ug lumlom sa itlog (sagad duha), nga may pagkaberde ug dunay puntik-puntik nga itom. Ang itlog mapusa sa mga 29 ka adlaw. Sa mga duha lang ka adlaw, ang piso makalangoy na ug makasalom ug gamay. Kon ang piso magpahulay, siya mosakay lang sa likod sa iyang ginikanan. Paglabay ug duha o tulo ka bulan, sa dihang makamao na molupad, siya mobulag na sa iyang ginikanan.

Ang mga kaaway sa loon mao ang mga agila, kanaway, raccoon, ug ang kinagrabehan sa tanan, ang tawo. Ang tingga nga pamato sa pasol ug ang pag-agas sa aseite diha sa lanaw makahilo sa langgam. Ang kemikal nga polusyon gikan sa acid rain makapatay sa mga isda nga pagkaon sa loon. Ang salag masanapan ug tubig tungod sa mga balod sa mga sakayan nga molabay. Ug tungod sa mga pagpanukod diha sa mga tampi sa lanaw, ang mga loon manghawa.

Bisan pa niana, daghan gihapon ang loon. Busa kining nindot kaayong langgam nga talagsaon kaayog mga honi ug makalingaw ug kinaiya makapalipay sa mga mahigugmaon ug langgam sa daghan pang katuigan.