May Masaligan pa Ba?

Siya giisip nga nanguna sa pagdiskobreg tambal nga makaalibyog sakit. Bisan pa niana, kapin sa napulo ka tuig, sugod sa 1996, kining inila nga anesthetist nagmaomaog mga resulta sa mga panukiduki nga gipatik sa iladong mga basahon sa medisina.

“DILI ko makasabot kon nganong makahimog ingon niini ang usa ka tawo,” matod pa ni Dr. Steven L. Shafer, nga gikutlo diha sa Anesthesiology News.

Unsay nagtukmod sa usa ka tinahod nga propesyonal sa paglimbong sa iyang isigkatawo? Tagda ang upat ka posibleng hinungdan.

● Kahakog. Sa report sa New York Times, si Dr. Jerome Kassirer, editor kaniadto sa The New England Journal of Medicine, miingon: “Kon ang kinadak-ang bahin sa kinitaan sa mga tigdukiduki naggikan sa mga kompaniya [nga tighimog medisina], dako gayod ang posibilidad nga magpagawas sila ug mga resulta nga pabor sa maong kompaniya.”

● Kalamposan bisag unsa pay ibugti. Ang mga estudyante sa science sa Germany gituohan nga nagbayad ug libolibong euro agig hiphip ngadto sa mga magtutudlo aron makakuha ug titulong Doktor, nga maoy simbolo sa kalamposan nianang nasora. Nakita diha sa pagtuon nga gihisgotan sa The New York Times nga daghang estudyante nga wala magsubay ug hustong sukdanan sa pamatasan miingon nga sila “mosubay na gayod sa hustong sukdanan sa pamatasan” dihang sila molampos na.

● Kawalay-maayong panig-ingnan. Mahitungod sa mga estudyante sa hayskul, usa ka propesor ang gikutlo sa The New York Times nga nag-ingon: “Kita makaingon tingali nga sila ubos ug sukdanan sa moral . . . [Apan] mas husto tingali  ang pag-ingon nga ang ilang mga magtutudlo ug mga magtatambag ug ang uban pa sa katilingban wala gayod magtudlo kanila sa pag-ugmad ug pagbaton ug maayong moralidad.”

● Mga buhat nga sukwahi sa hustong pamatasan. Sa usa ka pagtuon sa halos 30,000 ka estudyante, 98 porsiyento nag-ingon nga sila nagtuo nga hinungdanon ang pagkamatinud-anon diha sa mga relasyon. Apan, 8 sa matag 10 ka estudyante miangkon nga sila namakak sa ilang mga ginikanan, ug 64 porsiyento miangkon nga nangopya panahon sa eksamin sa milabayng tuig.

Labawng Moral nga mga Prinsipyo

Sumala sa gipakita sa kahon niini nga panid, ang mga tawo daw gilalang nga may pagsalig. Bisan pa niana, ang Bibliya klarong nag-ingon nga “ang kiling sa kasingkasing sa tawo daotan sukad pa sa iyang pagkabatan-on.” (Genesis 8:21) Unsaon nimo pagbuntog niana nga tendensiya ug pagsukol sa pagkadili-matinud-anon nga kaylap kaayo karon? Kini nga mga prinsipyo sa Bibliya makatabang:

● “Ayaw pagtumotumo ug bisan unsang daotan batok sa imong isigkatawo, sa dihang siya nagapuyo nga mibatig kasegurohan uban kanimo.”—Proverbio 3:29.

Ang paghigugma sa atong silingan mopalihok kanato sa paghimog maayo kaniya, dili sa paglimbong o pagbudhi kaniya. Kon sundon kini nga prinsipyo, mawala ang tanang matang sa pagpahimulos sa tawo tungod sa kadalo, sama sa pagpamaligyag peke nga medisina, nga gihisgotan sa unang artikulo.

● “Ang kamatuoran molungtad hangtod sa hangtod; ang kabakakan mahibaloan ra sa ulahi.”—Proverbio 12:19, “Contemporary English Version.”

Daghan karon nagtuo nga ang mga matinud-anon kanunayng pildi. Apan pangutan-a ang imong kaugalingon, ‘Unsay mas importante—ang dihadihang benepisyo o ang malungtarong kaayohan, lakip na ang pagtahod sa kaugalingon?’ Mahimong malimbongan sa estudyante ang uban bahin sa iyang kahibalo o abilidad pinaagi sa pagpangopya panahon sa eksamin, apan unsa unyay iyang lakat diha sa trabahoan?

● “Ang matarong nagalakaw diha sa iyang integridad. Malipayon ang iyang mga anak sunod kaniya.”—Proverbio 20:7.

Kon ginikanan ka, pagpakitag maayong panig-ingnan sa imong mga anak pinaagi sa ‘paglakaw diha sa integridad.’ Isaysay kanila kon sa unsang paagi nakabenepisyo ka sa pagsubay sa matarong nga dalan. Kon makita sa mga anak ang ginikanan nga naglakaw nga may integridad, dakog purohan nga sila mosundog sa ilang ginikanan.—Proverbio 22:6.

Mosaler ba ang maong mga prinsipyo sa Bibliya? May mga tawo ba nga kasaligan karon?

[Blurb sa panid 4]

Sumala sa mantalaang Le Figaro, nagkadaghang Pranses “nagtuo nga ang inilang mga tawo—sa natad sa politika, ekonomiya, pangatilingban, ug kultura—dili matarong, ug busa walay rason nga magminatarong usab sila.”

[Kahon sa panid 5]

GILALANG NGA MAY PAGSALIG?

Tungod sa mga eksperimento nga gihimo ni Michael Kosfeld, propesor sa business administration sa Frankfurt University sa Germany, siya nakahinapos nga ang pagsalig “maoy kinaiyahan sa tawo.” Nadiskobrehan ni Kosfeld nga kon ang duha ka tawo dunay paglambigitay, ang utok mopagawas ug oxytocin, usa ka hormone nga mag-aghat sa usa nga mosalig. “Kini sa pagkatinuod maoy usa sa nakapatalagsaon sa tawo,” miingon si Kosfeld. “Kon walay pagsalig, kita, sa usa ka diwa, mawad-an ug hinungdanong bahin sa atong tawhanong kinaiyahan.”