Nagkagrabe na ba Gayod ang Krimen?

◼ Armadong estudyante nga nalisoan ug utok namusil sa mga estudyante ug magtutudlo sa iyang eskuylahan.

◼ Batang babaye gikidnap, hilabihang guola sa mga ginikanan.

◼ Tin-edyer miangkon nga nakapatay kay namarigla ug iyang gipakita ang patayng lawas ngadto sa iyang mga amigo nga wala magsaba sa nahitabo sa pila ka semana.

◼ Lalaki nga daotag tuyo nag-internet ug nakigbayloayg mga ideya sa ubang mga tig-among-among kon unsaon pagpamiktima ug mga bata.

PIPILA lang kini sa makalilisang nga mga balita sa krimen karon. Mahadlok ka ba sa inyong lugar ilabina magabii? Ikaw ba o ang imong pamilya nabiktima na sa krimen? Milyon-milyong tawo sa tibuok kalibotan​—bisan sa mga nasod nga giisip kaniadto nga dili delikado—​miadmitir nga nahadlok sila kanunay sa krimen ug kapintasan. Tagda ang mosunod nga mga report gikan sa lainlaing nasod.

JAPAN: Ang Asia Times mireport: “Kaniadto ang Japan maoy usa sa labing luwas nga mga nasod sa kalibotan . . . Apan karon ang mga tawo daw nangahadlok na, ug ang ilang pagtuo nga sila nagpuyo sa usa ka luwas nga nasod nawala na tungod sa krimen ug terorismo sa tibuok kalibotan.”

LATIN AMERIKA: Sumala pa sa balita niadtong 2006, napanan-aw nang daan sa mga inila sa Brazil nga daghang mahitabong panag-engkuwentrohay sa mga gang sa São Paulo. Tungod sa mga semana nang pagbutho-butho sa kapintasan, gisugo sa presidente sa nasod ang mga sundalo sa pagguwardiya sa mga karsada sa siyudad. “Ang mga awtoridad [sa Sentral Amerika ug Mexico] alerto gumikan sa mga 50,000 ka tin-edyer nga mga membro sa gang,” matod pa sa mantalaang Tiempos del Mundo. “Niadto lang 2005,” midugang ang mantalaan, “mga 15,000 na ka tawo ang gipamatay sa tin-edyer nga mga membro sa gang sa El Salvador, Honduras, ug Guatemala.”

CANADA: “Ang mga eksperto sa krimen nabalaka sa pagdaghan sa mga gang,” matod pa sa USA Today niadtong 2006. ‘Nahibaloan sa mga polis nga dunay 73 ka gang sa Toronto.’ Sumala sa maong mantalaan, ang hepe sa kapolisan sa Toronto miadmitir nga lisod sulbaron ang nagkagrabe nga problema sa mga gang sa siyudad.

HABAGATANG APRIKA: Si Patrick Burton, usa ka tigdukiduki bahin sa krimen, miingon diha sa Financial Mail: “Ang tanang bahin sa kinabuhi sa mga batan-on sa Habagatang Aprika apektado sa kahadlok sa krimen.” Lakip sa ilang gikahadlokan mao ang “mapintas nga mga krimen sama sa pagpanghold-ap, pagpang-hijack ug pagpanulis ug bangko,” nag-ingon ang mantalaan.

PRANSIYA: Adlaw-adlaw daghang molupyo sa mga housing project mahadlok “mosaka sa mga hagdanan nga gidaot sa mga badlonganon, mahadlok mosulod sa peligrosong  mga parkinganan, ug mahadlok mosakay sa pangpublikong mga transportasyon nga kuyaw nang sakyan magabii.”​—Guardian Weekly.

AMERIKA: Ang organisadong mga gang nakapasamot sa pagdaghan sa krimen. Sumala sa The New York Times, ang surbi sa mga polis diha sa usa ka estado nagpakita nga dunay mga 700 ka gang didto ug ang usa niini dunay membro nga halos 17,000 ka batan-ong mga lalaki ug babaye. Kini maoy 10,000 nga pag-uswag sa gidaghanon sa mga membro sulod lang sa upat ka tuig.

BRITANYA: Mahitungod sa report sa UNICEF bahin sa epekto sa krimen diha sa mga bata, ang The Times sa London nag-ingon: “Nagkadaghang batan-on sa Britanya nangamatay kay gipamusil. . . . Mas nagkabata ang edad sa mga biktima ug sa mga namusil.” Ang mga piniriso sa Inglaterra ug Wales midaghan nga halos 80,000 na.

KENYA: Usa ka inahan ug iyang anak nga babaye nga wala dayon makagawas sa ilang awto gipusil sa mga kawatag sakyanan diha sa daplin sa puliking haywey, sumala sa usa ka balita. Ang Nairobi, nga kaulohang siyudad sa Kenya, gibantog tungod sa tanang matang sa krimen sama sa pagpangawat ug sakyanan, pagpanghold-ap, ug pagsugok sa mga balay aron lang mamarigla.

Dili na ba makontrolar ang krimen? Unsa kahay hinungdan sa krimen? Makalaom ba kita nga sa umaabot matagamtam na sa mga tawo ang tinuod nga kalinaw ug kasegurohan? Kining mga pangutanaha tubagon sa sunod nga artikulo.