Unsay Nagkahitabo sa mga Iglesya?

ANG mga Latino Amerikano, gikan sa Mexico sa amihanan ngadto sa Chile sa habagatan, sa daghang bahin managsamag kultura. Ang mga Latino Amerikanong mas tigulang makahinumdom pa sa panahon nga usa ra ang relihiyon, ang Romano Katolisismo. Sa ika-16 nga siglo, ang Katsilang mga konkistadores nagpasunod sa pinugos nga paagi sa Katolikong doktrina. Ang Brazil gimandoan niadto sa Romano Katolikong Portugal isip usa ka kolonya. Sulod sa 400 ka tuig ang Iglesya Katolika nagsuportar sa mga gobyerno baylo sa ekonomikanhong pagsuportar ug pag-ila isip opisyal nga relihiyon.

Apan, sa katuigang 1960, nakaamgo ang pipila ka paring Katoliko nga ang pagsuportar sa kadaghanang tawo nagkawala tungod kay ila mang gisuportahan ang edukadong mga magmamando. Gisugdan nila ang pagpangampanya pabor sa mga kabos, ilabina pinaagi sa pagduso sa nailhang liberation theology o kalihokan alang sa sosyal nga reporma ug tawhanong mga katungod. Ang maong kalihokan nagsugod sa Latin Amerika isip pagprotesta batok sa kakabos nga giantos sa daghan kaayong Katoliko.

Bisan pag ang klero misalmot sa popular nga politikanhong kalihokan, ang minilyon mibulag sa Katolikong relihiyon ug misulay sa ubang mga iglesya. Sa kalit midaghan ang mga relihiyon nga ang mga serbisyo naglakip sa pagpakpak sa mga kamot ug sadyang pagkantag himno o daw konsiyerto sa rock nga musika. “Ang kalihokan sa Ebanghelismo sa Latin Amerika nabahin ngadto sa di-maihap nga independenteng mga Iglesya,” matod ni Duncan Green, diha sa iyang librong Faces of Latin America. “Kining independenteng mga iglesya kasagarang nailalom sa personal nga impluwensiya sa usa ka pastor. Sa dihang modako ang usa ka kongregasyon, kini kasagarang mabungkag ngadto sa bag-ong mga Iglesya.”

Uropa Mitalikod sa mga Iglesya

Sa kapig 1,600 ka tuig, ang kinadak-ang bahin sa Uropa gimandoan ug mga gobyerno nga nangangkong Kristohanon. Ang relihiyon sa Uropa naglambo ba karon niining ika-21ng siglo? Sa tuig 2002 ang sosyologong si Steve Bruce, diha sa iyang librong God is Dead—Secularization in the West, miingon bahin sa Britanya: “Ang halos tanang kasal sa ikanapulog-siyam ka siglo maoy relihiyosong seremonyas.”  Apan, sa pagka-1971, 60 porsiyento na lang ang relihiyosong mga kasal sa Inglaterra. Sa tuig 2000 kana 31 porsiyento na lang.

Sa pagkomento bahin sa maong panghitabo, ang koresponsal sa relihiyon alang sa Daily Telegraph sa London misulat: “Ang tanang dagkong denominasyon, gikan sa Iglesya sa Inglaterra ug mga Romano Katoliko ngadto sa Metodista ug United Reformed nga mga Iglesya, nakasinatig pag-us-os sa dugay nang panahon.” Siya miingon bahin sa usa ka taho: “Ang mga Iglesya sa Britanya lagmit nagpaingon na sa pagkahanaw sa pagka-2040 tungod kay ang tigtambong sa mga serbisyo ma-Dominggo maoy duha na lang ka porsiyento sa populasyon.” Gihimo ang susamang pahayag bahin sa relihiyon didto sa Netherlands.

“Sa katuigang di pa dugay, ang atong nasod maorag dili na gayod matinagdanon sa relihiyon,” nag-ingon ang usa ka taho sa Dutch Social and Cultural Planning Office. “Gidahom nga sa pagkatuig 2020, 72% sa populasyon ang wala na gayoy relihiyon.” Ang usa ka Alemang mantalaan nag-ingon: “Nagkadaghang Aleman ang midangop sa pagpang-ungo ug okulto alang sa kahupayan nga ilang nasinati kaniadto sa mga iglesya, mga trabaho ug pamilya. . . . Napugos pagsira ang mga iglesya sa tibuok nasod tungod kay wala nay mga kongregasyon.”

Ang katuyoan sa pagsimba niadtong tigsimba pa sa Uropa kasagarang dili aron susihon kon unsay gikinahanglan sa Diyos kanila. Matod sa usa ka taho gikan sa Italya: “Gipahiuyon sa mga Italyano ang ilang relihiyon sa mga estilo nila sa kinabuhi.” Usa ka sosyologo didto nag-ingon: “Ang mga pulong sa papa nga haom kanamo mao ray among tuohan.” Ikasulti usab kana sa mga Katoliko sa Espanya, diin ang pagkarelihiyoso gipulihan na sa pagkamateryalistiko ug sa pagpangitag ekonomikanhong paraiso—karon mismo.

Ang maong mga tinamdan sukwahi kaayo sa Kristiyanidad nga gitudlo ug gisunod ni Kristo ug sa iyang mga sumusunod. Wala itanyag ni Jesus ang usa ka masayon nga relihiyon, diin makapili ka kon unsay gusto ug isalikway ang dili nimo gusto. Siya miingon: “Kon si bisan kinsa buot  mosunod kanako, padumilia siya sa iyang kaugalingon ug ipapas-an ang iyang estaka sa pagsakit sa adlaw-adlaw ug magpadayon sa pagsunod kanako.” Si Jesus nagtudlo sa katawhan nga ang Kristohanong pagkinabuhi naglakip sa pagsakripisyo ug paghago sa kaugalingon.—Lucas 9:23.

Pangdani sa Relihiyon sa Amerika del Norte

Nga lahi sa kahimtang sa Canada—diin sumala pa sa mga maniniid, ang katawhan lagmit magduhaduha sa relihiyon—giisip sa katawhan sa Tinipong Bansa nga seryoso ang relihiyon. Sumala sa pipila ka kompaniyang tigdukiduki sa mga opinyon, labing menos 40 porsiyento sa katawhan sa Tinipong Bansa nga gisurbi nangangkon nga sila tigsimba kada semana, bisan tuod ang por-ulo nga pag-ihap nagpaila nga duolag 20 porsiyento lang ang tinuod nga gidaghanon. Kapig 60 porsiyento nag-ingon nga sila nagtuo nga ang Bibliya maoy Pulong sa Diyos. Bisan pa niana, ang ilang pagkamainiton bahin sa usa ka relihiyon lagmit dili magdugay. Ang daghang tigsimba sa Tinipong Bansa daling mag-ilis sa ilang relihiyon. Kon dili na popular o mawad-ag karisma ang usa ka magwawali, sa dili madugay siya mawad-an sa iyang kongregasyon—ug kasagaran sa dako usab niyang kinitaan!

Ang pipila ka iglesya nagtuon sa mga pamaagi sa negosyo aron masayran kon sa unsang paagi ang ilang relihiyosong mga serbisyo mahimong mas makapadani. Mobayad ug libolibong dolyares ang mga kongregasyon sa mga kompaniya nga konsultahanan sa iglesya. “Kadto maoy maayong pagpamuhonan,” matod sa usa ka matagbawong pastor, sumala sa usa ka taho bahin sa maong mga kompaniya. Ang dagko kaayong mga iglesya, nga may libolibong membro sa kongregasyon, dako kaayog kinitaan nga kini sila nahisgotan sa mga basahong pangnegosyo, sama sa The Wall Street Journal ug The Economist. Kini nagtaho nga ang dagko kaayong mga iglesya kasagarang nagtaganag usa ka dapit diin gitagbaw ang pisikal ug espirituwal nga mga panginahanglan. Ang mga palibot sa simbahan lagmit adunay mga restawran, painitan, beauty parlor, sauna, ug mga pasilidad sa esports. Ang mga pangdani naglakip sa teatro, bisitang mga iladong tawo, ug modernong musika. Apan unsay gitudlo sa mga magwawali?

Dili katingad-anan, ang ‘ebanghelyo bahin sa kauswagan’ maoy paboritong tema. Sultihan ang mga magtutuo nga sila madato ug magmahimsog kon moamot silag dakong kantidad sa ilang iglesya. Bahin sa moral, ang Diyos kasagarang gihulagway ingong matinugoton. Usa ka sosyologo nag-ingon: “Ang mga iglesya sa Amerika makapaluag sa dughan, dili mahukmanon.” Ang popular nga mga relihiyon kanunayng maghisgot ug mga sugyot bahin sa mga tabang sa kaugalingon aron molampos sa kinabuhi. Mas mobatig kahayahay ang mga tawo diha sa mga iglesya nga walay denominasyon, diin halos dili na hisgotan ang mga doktrinang giisip nga makapabahin. Ang politika mao hinuon ang hisgotan, nga kasagaran sa tin-aw ug espesipikong paagi. Ang pipila ka klerigo naulawan tungod sa mga pagsalmot sa mga iglesya diha sa politika di pa dugay.

Nagsulbong na ba usab ang interes sa relihiyon sa Amerika del Norte? Sa tuig 2005, ang magasing Newsweek mitaho bahin sa pagkapopular sa “mga serbisyo nga may mga pagsinggit, gipanguyapan, pagtindaktindak sa mga tiil,” ug uban pang relihiyosong mga rituwal, apan kini mipahayag: “Kon unsa may nagkahitabo sa sulod, dili gayod kini pagsulbong sa gidaghanon sa mga tigsimba.” Sumala sa mga surbi, mitaas pag-ayo ang porsiyento  sa mga tawo nga nag-ingon nga “wala” silay relihiyon. Ang pipila ka kongregasyon nag-uswag lamang tungod kay ang uban nag-us-os. Giingon nga ang mga tawo nagapamiya nga “panonpanon” sa tradisyonal nga mga relihiyon uban sa mga seremonyas niini, musika sa organ, ug sa klerong tag-as ug besti.

Sa mubo natong paghisgot, atong nahisgotan nga ang mga iglesya nagkabahinbahin sa Latin Amerika, nagkawad-an sa ilang mga kongregasyon sa Uropa, ug nakahawid sa suportar niini pinaagi sa pagtaganag kalingawan ug pagpaukyab sa Tinipong Bansa. Hinuon, adunay daghang eksemsiyon niining kasagarang mga panghitabo, apan ang katibuk-ang hulagway mao nga nalisdan ang mga iglesya sa paghawid sa kadaghanang membro niini. Nagpasabot ba kini nga nag-us-os ang Kristiyanidad?

[Kahon/Hulagway sa panid 6]

“ANG LABING-EPEKTIBONG PANGDANI SA RELIHIYON”

Ang direktor sa National Vocation Service sa Iglesya Katolika sa Pransiya gikutlo nga nag-ingon: “Atong nakita ang labing-epektibong pangdani sa relihiyon. Ang mga serbisyo pahimuslan sa mga tawo, ug sa dihang dili sila makakitag usa ka relihiyosong organisasyon nga ilang mauyonan, sila mangitag lain.” Sa usa ka pagtuon bahin sa relihiyon sa Uropa, si Propesor Grace Davie sa Exeter University sa Britanya miingon: “Ang matag usa yanong ‘magpili ug magsagol’ sa nagkadaiyang mga relihiyon. Ang relihiyon, sama sa daghang ubang mga butang, nahimong usa ka butang diin ang mga tawo libreng magpili sumala sa ilang mga estilo sa kinabuhi ug maangayan.”

[Hulagway sa panid 4, 5]

Sulatsulat diha sa pultahan sa usa ka simbahan, Naples, Italya

[Credit Line]

©Doug Scott/age fotostock

[Hulagway sa panid 4, 5]

Sa Mexico, daghan ang mitalikod sa Katolikong relihiyon