Pagpaniid sa Kalibotan

Pagdeposito ug Oras Inay Kuwarta

Adunay bag-ong matang sa pagdeposito sa bangko sa Espanya. Daghang asosasyon sa mga boluntaryo sa maong dapit nakamugna ug “mga bangko sa oras” nga nag-organisar sa pagbayloay ug mga serbisyo sa mga tawo. “Ang ‘Bangko sa Oras’ mao ang unang bangko nga dili mogamit ug kuwarta sa pagpakig-transaksiyon,” nag-ingon si Elvira Méndez, direktor sa asosasyong Health and Family sa Espanya. Kini nga mga bangko adunay listahan sa mga lungsoranon nga nagtanyag ug mga serbisyo sama sa pag-atiman sa mga tigulang, pagbantay ug mga bata, pagluto, paglimpiyo, o pagtudlo. Imbes kuwarta, oras maoy ibayad ug ang tanang trabaho samag bili. Pananglitan, ang usa ka oras nga pagtudlog quantum physics maoy katumbas sa usa ka oras nga pag-areglar ug buhok o pagbantay ug bata. Ang tawo nga nakadawat sa serbisyo mobayad pinaagi sa pagserbisyo usab sa uban, ug ang panahon nga iyang nagugol mahimong iyang pondo. Busa, ang mga bangko sa oras naningkamot sa pag-organisar ug pagdasig sa karaang batasan nga pagbayloay ug mga serbisyo nga maoy ginahimo kaniadto sa maayong managsilingan.

 Gipa-clone nga mga Binuhi

Ang mga binuhi sa balay ipa-clone na karon. Ang unang binuhi nga gipa-clone didto sa Tinipong Bansa mao ang usa ka gamayng iring nga gihatod ngadto sa usa ka babaye sa Texas, nagtaho ang The New York Times. Kay namatay man si Nicky, nga iyang binuhing iring sulod sa 17 ka tuig, nagpa-clone ang babaye ug gamayng iring gikan sa DNA ni Nicky, nga gikuha ug gitipigan sa wala pa kini mamatay. Mikostar kinig $50,000. Ang iring, nga ginganlag Gamayng Nicky, sama gayod sa orihinal nga iring, bisan sa kinaiya niini. Ang kompaniya nga nag-clone kang Gamayng Nicky nagplano usab sa pag-clone ug mga iro nga seguradong “mas dakog-kita kay sa pag-clone ug mga iring,” nagkanayon ang mantalaan. Si David Magnus, usa sa mga direktor sa Center for Biomedical Ethics sa Stanford University sa California ug kritiko sa maong propesyon, nag-ingon: “Nagpatungha kini ug isyu maylabot sa moral nga mga prinsipyo ug medyo kuwestiyonable. Sa kantidad nga $50,000, natagan-an na unta niining babayhana ug kapuy-an ang daghang layas nga mga iring.”

Mahibalo ba ang mga Iro Dihang Mosugmat na ang Patol?

Ang ubang mga iro nga nahimong binuhi nga kapin nag usa ka tuig mahibalo sa dihang mosugmat ang patol sa mga bata nga kauban niini sa balay, nagtaho ang mantalaan sa Espanya nga Diario Médico. Kini ang nahinapos sa mga tigdukiduki human gitun-an ang 45 ka pamilya. Daghang ginikanan nga may mga anak nga patolon nakamatikod nga una pa mosugmat ang patol, lain ug lihok ang ilang iro. Pugson niini ang bata sa paglingkod o modip-ig kini sa bata aron masagang siya inigkatumba niya.

Gidili sa Bhutan ang Pagbaligyag Tabako

Ang nasod sa Bhutan, nga nahimutang sa mga bukid sa Himalaya sa tunga sa India ug Tsina, nagdili sa pagbaligya sa tanang produkto gikan sa tabako. Ang langyawng mga diplomata o mga turista o kadtong nagtrabaho sa mga organisasyon nga dili iya sa gobyerno wala did-i sa pagpalit ug tabako. Gituohan nga ang Bhutan mao pa ang unang nasod sa kalibotan nga naghimo niini. Gidili usab ang pagtabako diha sa publikong mga dapit. “Ang maong pagdili maoy bahin sa mga paningkamot sa gobyerno sa paghimo sa Bhutan nga usa ka nasod nga walay manabako,” nag-ingon ang BBC News.

Ang Masakit nga Kasinatian sa Bata pa Makahatag ug Sakit sa Kasingkasing

Ang pisikal ug sikolohikal nga mga kalisdanan nga maagoman sa usa ka bata makapadako sa purohan nga siya makabaton ug sakit sa kasingkasing inigkahamtong. Mao kanay konklusyon sa mga tigdukiduki sa Atlanta, Georgia, ug San Diego, California, T.B.A., nga nagsusi sa medikal nga mga rekord sa 17,337 ka hamtong. Ang Science News nag-ingon nga gisusi ang maong mga tawo “kon kinsa kanila niadtong bata pa ang nakasaksi ug kapintasan diha sa panimalay, nakasinatig mental o pisikal nga pag-abuso o napasagdan, o nakapuyo uban sa tawong napriso, nakaabuso sa droga o alkoholikong ilimnon, o may sakit sa pangutok.” Nakita sa pagtuki nga kon mas daghan ang naagoman nga masakit nga kasinatian sa bata pa, “mas dako ang posibilidad nga makabaton siyag sakit sa kasingkasing” inigkahamtong.

Hugawng Dugo sa Japan

Ang ministri sa panglawas sa Japan naghimog talagsaong lakang sa dihang gibutyag niini ang “6,916 ka ospital ug 17 ka medikal nga suplayer nga gituohang nagpondo ug pangpaapol sa dugo nga may kagaw nga hepatitis C,” nag-ingon ang The Japan Times. Ang pangpaapol sa dugo maoy hinungdan sa “usa sa kinadak-ang medikal nga mga katalagman sa kasaysayan sa Japan liwas sa gubat.” Sumala sa mantalaan, gikan sa 1980 hangtod sa 2001, mga 290,000 ka tawo ang gihatagan ug pangpaapol sa dugo. Gibanabana nga 10,000 ang naimpeksiyon. Kadaghanan kanila maoy mabdos nga mga babaye nga nakadawat niana aron sa pagpatang-on sa pagdugo panahon sa pagpanganak. Kini nga pahibalo sa ministri sa panglawas gihimo human sa pagkampanya sa mga biktima nga buot magpahibalo sa publiko bahin niini ug sa pag-awhag sa tanan nga nadapatan ug pangpaapol sa dugo sa pagpasusi kon naimpeksiyon ba sila sa hepatitis C. Kon dili matambalan, ang hepatitis C makamatay.

Nameligrong Mapuo ang Baki

Milyon-milyong baki ang nagakamatay, sumala sa magasing New Scientist, ug walay nasayod kon ngano. Mas dakog kapeligrohan nga mapuo sila kay sa mga langgam o mga hayop nga sus-an. Halos un-tersiya sa 5,743 ka nailhang mga espisye nga amphibian ang peligrong mapuo. Kini ang pipila sa mga konklusyon sa unang tibuok-kalibotang surbi bahin sa mga amphibian. Ang magasin nagtaho nga “ang mga siyentipiko nabalaka sa panglawas sa mga amphibian sukad pa sa 1989, sa dihang gitandi nila ang mga impormasyon sa unang Internasyonal nga Komperensiya sa Herpetology ug nakita ang kalit ug katingalahang pag-us-os sa gidaghanon sa daghang espisye sa tibuok kalibotan.” Siyam ka espisye sa mga amphibian ang nahibaloang napuo sukad sa 1980, ug laing 113 ka espisye nga nasayrang naglungtad pa niadtong tuiga “ang wala na karon.” Ang zoologo nga si James Hanken sa Harvard University nag-ingon: “Wala gayod kami mahibalo kon nganong nagkadiyutay sila.”

Daghan ang Nawad-ag Pagsalig

Sa tibuok kalibotan, ang mga tawo nawad-an na ug pagsalig sa mga politiko ug kadagkoan sa negosyo, nagtaho ang mantalaang International Herald Tribune sa Paris. Sumala sa usa ka surbi sa Gallup International nga gihimo diha sa 60 ka nasod, ang kadaghanan nagtuo nga ang kadagkoan sa politika “tikasan,” “sobra ka dako ug gahom,” “dali kaayong maimpluwensiyahan,” ug “walay mga prinsipyo.” Sa Aprika, Kasadpang Asia, ug Latin Amerika, kapin sa 80 porsiyento sa gisurbi nagduhaduha sa pagkakasaligan sa mga politiko. Mas arang-arang ug dungog ang kadagkoan sa negosyo​—mga 40 porsiyento lang sa gisurbi ang nagtuo nga ang mga kadagkoan sa negosyo tikasan ug walay mga prinsipyo. Kon bahin sa tibuok-kalibotang kasegurohan, 55 porsiyento sa Kasadpang Uropa negatibo ug panglantaw sa umaabot. Sa Ehipto, 70 porsiyento ang nagtuo nga “makaguol ang palaaboton.” Ang mga gisurbi nga positibo kaayo ug panglantaw mao ang mga tawo gikan sa ubang mga nasod sa Aprika, ug 50 porsiyento kanila nagtuo nga moarang-arang ang kahimtang.