May Day—Unsay Kahulogan Niini Alang Kanimo?

TINAMPO SA MAGSUSULAT SA PAGMATA! SA BRITANYA

Unsay mosantop sa imong hunahuna inigkadungog nimo ug May Day o Mayo Uno? Mga parada ba ug mga demonstrasyon? Mga sayaw ba nga Maypole? Usa ka pista opisyal?

DEPENDE kon diin ka nagpuyo, tingali lahi gayod ang imong panglantaw sa May Day. Apan kini dunay koneksiyon sa usag usa. Ang lakbit nga pagsusi sa sinugdanan sa May Day makahatag kanato ug katin-awan bahin sa pagsaulog niini karong panahona.

Ang mga Sinugdanan Niini

Sa karaang Roma ang unang adlaw sa Mayo moatol sa pista nga Floralia, nga gingalan sa pagpasidungog kang Flora, ang diyosa sa tingpamulak ug sa kabulakan. Kini maoy panahon sa pag-awit, pagsayaw, ug parada nga daghan kaayong bulak ang gigamit. Kini nga pista gusto kaayo sa mga babayeng mugbog-lupad sa Roma, kay ilang giisip si Flora nga ilang diyosa nga magbalantay.

Sa dihang nailog sa Roma ang ubang kayutaan, napakaylap nila ang ilang kostumbre ngadto sa uban. Apan, sa mga nasod sa mga Celt nadiskobrehan sa mga Romano nga ang unang adlaw sa Mayo gisaulog na ingong pista nga gitawag ug Beltane. Sa bisperas sa unang adlaw sa Mayo, nga maoy pagsugod sa bag-ong adlaw alang sa mga Celt, ang tanang kalayo palongon, ug inigsubang sa adlaw, ang mga tawo magdaob ibabaw sa mga bukid o ilalom sa sagradong mga kahoy sa pagsugat sa ting-init ug sa kabag-ohan sa kinabuhi. Ang mga baka itugway, ug ang mga tawo manawag sa ilang mga diyosdiyos aron panalipdan ang ilang mga baka. Sa ulahi ang Floralia nalanggikit sa Beltane ug nahimong pista nga May Day.

Alang sa mga tawong Aleman ug sinultihan ug sa mga tawo sa Scandinavia, ang Walpurgis mao ang katumbas sa Beltane. Ang kasadyaan magsugod sa Gabii sa Walpurgis pinaagi sa pagdaob sa pag-abog sa mga ungo ug sa daotang mga espiritu. Ang ubang mga taga-Uropa nakamugna ug ilang kaugalingong matang sa mga kostumbre sa May Day, nga daghan niini nagpabilin hangtod karon.

Ang mga simbahan sa Kakristiyanohan walay gihimo batok niini nga paganong kasadyaan. “Ang May Day​—o Beltane​—mao ang labing mapatuyangon nga adlaw sa kalendaryo, ang bugtong pista nga dili gayod makontrolar sa Kristiyanong simbahan ug sa ubang mga awtoridad,” nag-ingon ang mantalaang Guardian sa Inglaterra.

Mga Kostumbre sa May Day

Sa Edad Medya, dunay bag-ong mga kostumbre ang nadugang nianang nahimong paboritong pista opisyal sa Inglaterra. Ang kalalakin-an ug kababayen-an magpalabay sa gabii diha sa kakahoyan aron mangutlog mga bulak ug mga sanga nga may mga bulak sa ‘pagsugat sa bulan nga Mayo’ inigsubang sa adlaw.  * Ang imoralidad kaylap, sumala pa sa Puritano nga si Philip Stubbes diha sa iyang tract nga The Anatomy of Abuses. Ang mga nagsaulog nagpatindog ug tul-id nga kahoy ingong Maypole diha sa tunga sa baryo, ug kini nahimong sentro sa tibuok-adlawng bayle ug mga dula. Gitawag kini ni Stubbe nga “dulumtanang idolo.” Ang mga tawo nagpili ug hara sa Mayo ug hasta hari sa Mayo nga maoy magdumala sa mga kalingawan. Ang mga Maypole ug mga hara sa Mayo komon usab sa ubang lugar sa Uropa.

Unsay katuyoan niining mga kostumbre sa May Day? Ang Encyclopædia Britannica nagsaysay: “Sa primero kining maong mga seremonyas gihimo sa pagtino nga magmabungahon ang mga tanom, maingon man magmasanayon ang mga baka ug mga tawo, apan sa kadaghanang kaso ang katuyoan niini sa kadugayan nakalimtan na, ug ang kostumbre nagpabilin gihapon agig popular nga selebrasyon na lamang.”

Ang Nagkalainlaing Popularidad sa Pista nga May Day

Ang mga Repormador nga Protestante misulay sa pagsumpo nianang giisip nga paganong selebrasyon. Gidili sa mga Calvinista sa Scotland ang May Day sa 1555. Dayon ang Parliamento sa Inglaterra nga gidumala sa mga Puritano nagdili sa mga Maypole sa 1644. Sa dihang ang Inglaterra walay nagmandong hari panahon sa Commonwealth nga yugto, ang “mapatuyangong mga kostumbre” sa May Day gidili. Apan, ang mga Maypole gibalik pagsaulog sa samang higayon nga dunay nagmando nga hari sa 1660.

Anam-anam nga nawala ang pista nga Maypole panahon sa ika-18 ug sa unang bahin sa ika-19 nga siglo apan gibalik na usab karong bag-o nga may moral nga diwa. Daghan nianang gilantaw nga tradisyonal nga mga kostumbre sa May Day, sama sa pagsayaw sa kabataan libot sa Maypole nga naghabol ug hayag ug kolor nga mga ribon, gisugdan niining bag-ohay nga panahon. Apan, ang mga tigpanukiduki nga nagsusi sa karaang mga tradisyon sa May Day nakadiskobre nga pagano ang kadaghanan niini.

Gidala sa mga lalin gikan sa Uropa ang ilang kostumbre sa May Day ngadto sa bag-ong kayutaan, ug ang uban sa ilang mga kaliwat nagsaulog gihapon sa May Day sa tradisyonal nga paagi. Apan, diha sa daghang nasod ang May Day, o ang unang Lunes liwas sa Mayo 1, karon maoy pista opisyal na lamang sa mga mamumuo.

Ang May Day Nahimong Labor Day

Ang mga parada ug mga pasundayag sa modernong May Day nagsugod sa Amerika del Norte. Nganong didto man nagsugod kining mga tradisyona? Ang kauswagan sa industriya nakapatunghag bag-ong mga makina nga walay hunong nga nagaandar, nga tungod niini ang mga tag-iyag pabrika nagpatrabaho sa ilang mga mamumuo ug 16 oras kada adlaw gawas sa mga adlawng Dominggo. Sa paningkamot nga mapauswag ang kinabuhi sa mga trabahante, ang pederasyon sa mga unyon sa  negosyo ug trabahante sa Tinipong Bansa ug Canada naghangyo nga ipatuman ang otso-oras nga pagtrabaho sa usa ka adlaw nga nagsugod sa Mayo 1, 1886. Ang kadaghanang amo wala mosugot niini, busa sa unang adlaw sa Mayo, nagwelga ang libolibong trabahante.

Ang unang mga tawo nga napildihan sa ilang mga kinabuhi tungod sa pagsuportar sa mga kalihokan sa trabahante sa Tinipong Bansa nangamatay sa Haymarket Riot sa Chicago, Illinois, ug ang mga trabahante sa Espanya, Holland, Inglaterra Italya, Pransiya, ug Rusya miduyog agig pagsuportar kanila. * Sa 1889 diha sa miting sa mga sakop sa partidong Sosyalista sa kalibotan nga nag-abot sa Paris nagdeklarar nga ang Mayo 1, 1890, himoong adlaw sa internasyonal nga mga demonstrasyon agig pagsuportar sa otso-oras nga pagtrabaho sa usa ka adlaw. Sukad niana ang maong petsa nahimong tinuig nga okasyon sa pagprotesta sa mga mamumuo alang sa mas maayong mga kahimtang sa panarbaho.

Sa mga republika sa Unyon Sobyet, ang May Day naandan na nga saulogon nga may mga parada sa militar ug mga pasundayag sa mga imbensiyon sa teknolohiya. Karon daghang nasod ang nagsaulog ug pista opisyal nga gitawag ug Labor Day o Internasyonal nga Adlaw sa mga Mamumuo sa unang adlaw sa Mayo. Apan, ang Tinipong Bansa ug Canada nagsaulog sa Labor Day sa unang Lunes sa Septiyembre.

Karaan ug Modernong mga Koneksiyon

Ang May Day maoy pista sa mga tawo. Ang mga mamumuo dili motrabaho may permiso man o wala sa ilang mga amo. Niini nga kapistahan, ang mga trabahante mahimong mga amo ug ang mga amo mahimong mga mamumuo. Ang hari ug hara nianang adlawa pilion gikan sa ordinaryong mga tawo, ug ang mga amo kanunay nga himoon nga kalataw-anan. Busa, ang May Day nailhan na nga konektado sa mga kalihokan sa trabahante, ug pag-abot sa ika-20ng siglo, kini giila sa partido Sosyalista ingong pista opisyal.

Sama sa daang May Day, ang Internasyonal nga Adlaw sa mga Mamumuo nahimong adlaw alang sa mga parada diha sa mga kadalanan. Bisan pa niana, ang kapintasan komon panahon sa pagsaulog sa May Day sa karong bag-ong katuigan. Pananglitan, sa May Day 2000, dihay gihimong tibuok-kalibotan nga mga pagprotesta batok sa tibuok-kalibotan nga kapitalismo. Ang mga protesta nadaot tungod sa mga paglamok-lamok, pagkaangol, ug pagkadaot sa kabtangan.

Pagtagana sa Gikinahanglang Kausaban

Sa tinuoray, kita ba makalaom nga ang tawo makapatungha sa gikinahanglang kausaban sa tibuok kalibotan nga makabenepisyo sa tanang matinud-anon ug kasingkasing? Dili gayod. Ang karaang sanglitanan sa Bibliya subsob nga natuman, nga mao: “Dili iya sa tawo nga nagalakaw bisan ang pagtultol sa iyang lakang.”​—Jeremias 10:23.

Usa ka superyor nga gahom​—dili-tawhanon​—ang gikinahanglan aron mapatungha ang malinawong kahimtang sa kalibotan. Ang Tuboran niana nga gahom mao ang Maglalalang sa Yuta, si Jehova nga Diyos. Ang iyang Pulong, ang Bibliya, naghisgot kaniya nga ‘nagbuklad sa iyang kamot ug nagtagbaw sa tinguha sa tanang buhing butang.’ (Salmo 145:16) Kamo among gidapit sa pagsusi ug dugang pa sa katingalahang mga saad sa Diyos.

Agig katumanan sa sulondang pag-ampo nga gitudlo sa Anak sa Diyos, si Jesu-Kristo, ngadto sa iyang mga sumusunod, ang Gingharian sa Diyos moabot, ug ang kabubut-on sa Diyos matuman gayod dinhi sa yuta. Ang Bibliya nagsaad nga ang tinudlo sa Diyos nga Magmamando, si Jesu-Kristo, ‘magaluwas sa kabos nga nagatuaw alang sa tabang, ingon man sa sinakit ug si bisan kinsa nga walay magtatabang. Maluoy siya sa timawa ug sa kabos, ug pagaluwason niya ang mga kalag sa mga kabos. Gikan sa pagpanglupig ug sa kapintasan tubson niya ang ilang kalag.’​—Salmo 72:12-​14.

[Mga footnote]

[Hulagway sa panid 12]

Ikanapulog-unom ka siglong Maypole ipatindog matag May Day sa gawas sa simbahan sa London

[Credit Line]

From the book Observations on Popular Antiquities

[Hulagway sa panid 14]

Batok-kapitalista nga pagprotesta, May Day 2000, sa London, Inglaterra

[Credit Line]

© Philip Wolmuth/Panos Pictures