Kinsa “ang Bugtong Matuod nga Diyos”?

SI Jesus kanunayng moampo sa Diyos, kinsa iyang gitawag nga Amahan, ug gitudloan usab niya ang uban sa paghimo niana. (Mateo 6:9-11; Lucas 11:​1, 2) Sa iyang pag-ampo uban sa iyang mga apostoles​—pipila na lang ka oras una siya namatay​—si Jesus nangaliyupo: “Amahan, ang takna miabot na; himayaa ang imong anak, aron nga ang imong anak maghimaya kanimo. Kini nagkahulogan ug kinabuhing walay kataposan, ang ilang pagkuha ug kahibalo bahin kanimo, ang bugtong matuod nga Diyos, ug sa usa nga imong gipadala, si Jesu-Kristo.”​—Juan 17:​1, 3.

Matikdi nga si Jesus nag-ampo sa Usa nga iyang gitawag “ang bugtong matuod nga Diyos.” Iyang gipunting ang labawng posisyon sa Diyos sa dihang siya mipadayon: “Busa karon, Amahan, himayaa ako uban kanimo sa himaya nga akong nabatonan uban kanimo sa wala pa ang kalibotan.” (Juan 17:5) Sanglit si Jesus miampo sa Diyos nga naghangyo nga mahiuban sa Diyos, sa unsang paagi si Jesus sa samang higayon mao “ang bugtong matuod nga Diyos”? Atong susihon kining butanga.

Ang Posisyon ni Jesus sa Langit

Pipila ka oras human niining maong pag-ampo, si Jesus gipatay. Apan siya wala magpabiling patay sa dugay nga panahon​—gikan lang sa Biyernes sa hapon hangtod Dominggo sa buntag. (Mateo 27:57–​28:6) “Kining maong Jesus gibanhaw sa Diyos,” misulat si apostol Pedro, “nga niining kamatuorana kaming tanan mga saksi.” (Buhat 2:​31, 32) Posible kaha nga si Jesus maoy nagbanhaw sa iyang kaugalingon? Dili, kay sumala sa Bibliya, ang patay “walay nahibaloan nga bisan unsa.” (Ecclesiastes 9:5) “Ang bugtong matuod nga Diyos,” ang langitnong Amahan ni Jesus, mao ang nagbanhaw sa iyang Anak.​—Buhat 2:32; 10:40.

Wala madugay human niadto, ang tinun-an ni Jesus nga si Esteban gipatay sa relihiyosong mga maglulutos. Sa dihang hapit na nila siyang batoon, si Esteban nakakitag panan-awon. Siya miingon: “Tan-awa! Nakita ko ang mga langit nga nabuksan ug ang Anak sa tawo nga nagabarog diha sa tuong kamot sa Diyos.” (Buhat 7:56) Si Jesus, “ang Anak sa tawo,” nakita ni Esteban nga anaa sa luyoluyong posisyon sa Diyos sa langit​—“diha sa tuong kamot sa Diyos”​—sama nga siya ‘uban sa Diyos’ sa wala pa siya mianhi sa yuta.​—Juan 17:5.

Sa ulahi, human sa pagpatay kang Esteban, si Jesus milagrosong nagpakita kang Saulo, nga mas nailhan sa iyang Romanong ngalan, si Pablo. (Buhat 9:3-6) Sa dihang si Pablo didto sa Atenas, Gresya, siya naghisgot bahin sa “Diyos nga naghimo sa kalibotan ug sa tanang butang diha niini.” Siya miingon nga kining Diyos, ang “bugtong matuod nga Diyos,” ‘mohukom sa gipuy-ang yuta subay sa pagkamatarong pinaagi sa usa ka tawo nga iyang  gitudlo, ug siya naghatag ug garantiya ngadto sa tanang tawo sa pagkaagi nga siya nagbanhaw kaniya gikan sa mga patay.’ (Buhat 17:​24, 31) Gihubit dinhi ni apostol Pablo si Jesus ingong “usa ka tawo”​—oo, mas ubos kay sa Diyos​—kansang kinabuhi gipasig-uli sa Diyos didto sa langit.

Gihubit usab ni apostol Juan si Jesus ingong ubos sa Diyos. Si Juan miingon nga gisulat niya ang Ebanghelyo aron nga ang mga magbabasa motuo nga “si Jesus mao ang Kristo nga Anak sa Diyos”​—dili nga siya mao ang Diyos. (Juan 20:31) Si Juan nakakita usab ug panan-awon sa langit diin nakita niya “ang Kordero,” nga iyang gipaila sa iyang Ebanghelyo ingong si Jesus. (Juan 1:29) Ang Kordero nagbarog uban sa 144,000, kinsa giingon ni Juan nga “gipalit [o gibanhaw] gikan sa yuta.” Gipatin-aw ni Juan nga ang 144,000 adunay ‘ngalan sa Kordero ug ngalan sa iyang Amahan nga nasulat diha sa ilang mga agtang.’​—Pinadayag 14:​1, 3.

Posible kaha nga “ang Kordero” mao ra ang “iyang Amahan”? Tin-aw nga dili. Sila magkalahi diha sa Bibliya. Sila lahi gani ug mga ngalan.

Ngalan sa Kordero ug sa Amahan

Ingon sa ato nang nahisgotan, ang ngalan nga gihatag sa Anak sa Diyos, ang Kordero, maoy Jesus. (Lucas 1:30-32) Apan unsa man ang ngalan sa iyang Amahan? Kini makita diha sa Bibliya sa kaliboan ka beses. Pananglitan, ang Salmo 83:18 nag-ingon: “Ikaw, kansang ngalan mao si Jehova, ikaw lamang ang Labing Hataas ibabaw sa tibuok nga yuta.” Ikasubo, ang ngalan sa Diyos, si Jehova, gipulihan diha sa daghang hubad sa Bibliya sa mga terminong “GINOO” ug “DIYOS,” nga kasagarang gisulat sa dagkong mga titik. Ang dagkong mga titik gikaingon nga magpalahi kang Jehova gikan sa uban nga gitawag ug diyos o mga ginoo. * Bisan pa niana, sa daghang hubad sa Bibliya, ang Balaang Ngalan gipasig-uli na sa hustong dapit niini.

Ang Iningles nga American Standard Version (1901) maoy maayong pananglitan sa usa ka hubad sa Bibliya nga nagpasig-uli sa ngalan sa Diyos, si Jehova, sa hustong dapit niini. Ang pasiunang mga pulong niini nag-ingon: “Ang mga Tigrebisar sa American Standard Version, human sa mainampingong pagsusi, nagkahiusa sa pagtuo nga ang patuotuo sa mga Hudiyo, nga nag-isip sa Balaang Ngalan nga sagrado ra kaayo nga pagalitokon, dili na angayng mag-impluwensiya sa Iningles o sa bisan unsang ubang bersiyon sa Daang Tugon, sa samang paagi nga kini wala usab mag-impluwensiya sa daghang bersiyon nga gihimo sa modernong mga misyonaryo.” *

Ang Trinidad​—Kang Kinsang Pagtulon-an?

Nan, komosta na man ang pagtulon-an nga si Jehova ug Jesus maoy, sa pagkatinuod, mao ra nga Diyos, sama sa gitudlo sa doktrina sa Trinidad? Sa Abril-Hunyo 1999 nga gula niini, ang The Living Pulpit nga magasin naghubit sa Trinidad niining paagiha: “Adunay usa ka Diyos ug Amahan, usa ka Ginoong Jesu-Kristo, ug usa ka Balaang Espiritu, tulo ka ‘persona’ . . . nga managsama ra o usa ra ang pagkamao . . . ; tulo ka persona nga parehong Diyos, nga adunay samang kinaiyanhong mga hiyas, apan sa pagkatinuod magkalahi, nga nailhan pinaagi sa ilang kaugalingong mga kinaiya.” *

Diin naggikan kining makalibog nga pagtulon-an nga Trinidad? Ang Mayo 20-​27, 1998, nga gula sa Christian Century, nagkutlo sa usa ka pastor kinsa miila nga ang Trinidad maoy “usa ka pagtulon-an sa simbahan inay kay pagtulon-an ni Jesus.” Bisan tuod ang Trinidad dili pagtulon-an ni Jesus, kini ba nahiuyon sa iyang gitudlo?

Ang Amahan​—Labaw kay sa Anak

Si Jesus nagtudlo sa iyang mga tinun-an sa pag-ampo: “Amahan namo nga anaa sa mga langit, pagabalaanon unta ang imong ngalan.” Ang atong langitnong Amahan, kansang ngalan mao si Jehova, gihubit sa Bibliya ingong labaw sa iyang Anak. Pananglitan, si Jehova maoy “gikan sa panahong walay tino hangtod sa panahong walay tino.” Apan ang Bibliya nag-ingon nga si Jesus mao “ang panganay sa tanang kalalangan.” Ang kamatuoran nga si Jehova labaw kang Jesus gitudlo mismo ni Jesus sa dihang siya miingon: “Ang Amahan labaw pa kay kanako.” (Mateo 6:9; Salmo 90:​1, 2; Colosas 1:​15; Juan 14:28) Bisan pa niana, ang doktrina nga Trinidad nagtudlo nga ang Amahan ug ang Anak “parehong Diyos.”

Ang pagkalabaw sa Amahan sa Anak, maingon man ang kamatuoran nga ang Amahan maoy bulag  nga persona, klaro usab nga gipasiugda diha sa mga pag-ampo ni Jesus, sama nianang usa una siya gipatay: “Amahan, kon buot mo, kuhaa kining kopa [nga mao, usa ka makauulaw nga kamatayon] gikan kanako. Hinuon, matuman unta dili ang akong kabubut-on, kondili ang imoha.” (Lucas 22:42) Kon ang Diyos ug si Jesus “usa ra ang pagkamao,” ingon sa gitudlo sa doktrina nga Trinidad, nganong ang kabubut-on, o tinguha, ni Jesus daw lahi gikan nianang sa iyang Amahan?​—Hebreohanon 5:​7, 8; 9:24.

Dugang pa, kon si Jehova ug Jesus managsama pa, nganong ang usa kanila nasayod sa mga butang nga wala masayri sa usa? Pananglitan, si Jesus miingon bahin sa panahon sa paghukom sa kalibotan: “Mahitungod nianang adlawa o taknaa walay nahibalo, ni ang mga manulonda sa langit ni ang Anak, kondili ang Amahan lamang.”​—Marcos 13:32.

Ang Trinidad ug ang Simbahan

Ang Trinidad dili pagtulon-an ni Jesus o sa unang mga Kristohanon. Ingon sa gipahayag na, kini maoy “usa ka pagtulon-an sa simbahan.” Sa 1999 nga gula niini bahin sa Trinidad, ang The Living Pulpit nag-ingon: “Usahay, daw ang tanan nagtuo nga ang doktrina nga trinidad maoy usa ka sukaranang pagtulon-an sa teolohiya,” apan midugang nga kini dili “usa ka biblikanhong ideya.”

Ang New Catholic Encyclopedia (1967) detalyadong naghisgot bahin sa Trinidad ug miadmitir: “Ang doktrina nga Trinidad sa pagkatinuod namugna lang sa ulahing bahin sa ika-4 ka siglo. . . . Ang inimbento nga doktrina nga ‘usa ka Diyos diha sa tulo ka Persona’ wala gayod mapalig-on, labaw nang wala kini dawata o tuohi sa mga Kristohanon, una pa ang ulahing bahin sa ika-4 ka siglo.”

Si Martin Werner, nga propesor sa University of Bern, Switzerland, miingon: “Matag higayon nga ang Bag-ong Tugon maghisgot bahin sa relasyon ni Jesus sa Diyos, ang Amahan, maylabot man sa iyang pagpakatawo o sa iyang pagka-Mesiyas, kini gisabot ug tinong gihulagway ingong anaa sa mas ubos nga posisyon.” Tin-aw nga ang gituohan ni Jesus ug sa unang mga Kristohanon lahi kaayo gikan sa Trinidad nga pagtulon-an sa mga simbahan karon. Nan, diin gikan kining maong pagtulon-an?

Unang mga Sinugdanan sa Trinidad

Ang Bibliya naghisgot ug daghang diyos ug diyosa nga gisimba sa mga tawo, lakip ni Astoret, Milcom, Kemos, ug Molek. (1 Hari 11:​1, 2, 5, 7) Diha pa ganiy panahon nga daghang tawo sa karaang nasod sa Israel ang nagtuo nga si Baal mao ang matuod nga Diyos. Busa ang manalagna ni Jehova nga si Elias nagtanyag niini nga kapilian: “Kon si Jehova mao ang matuod nga Diyos, sumunod kamo kaniya; apan kon si Baal man, sumunod kamo kaniya.”​—1 Hari 18:21.

Ang pagsimba sa paganong tulog-bahin nga mga diyos komon na usab una pa matawo si Jesus. “Ang ideya nga trinidad ang mga diyos nagsugod sa Ehipto,” matod sa historyano nga si Will Durant. Sa Encyclopædia of Religion and Ethics, si James Hastings misulat: “Pananglitan, sa Indian nga relihiyon, anaa ang trinitaryong grupo ni Brahmā, Siva, ug Viṣṇu; ug sa Ehiptohanon nga relihiyon, anaa ang trinitaryong grupo ni Osiris, Isis, ug Horus.”

Busa daghan ang mga diyos. Ang unang mga Kristohanon nagtuo ba niini? Ug gilantaw ba nila si Jesus ingong ang Labing Gamhanan nga Diyos?

[Mga footnote]

[Hulagway sa panid 7]

EHIPTO

Tulog-bahin nga diyos nga si Horus, Osiris, ug Isis, ikaduhang milenyo, W.K.P.

[Hulagway sa panid 7]

PALMYRA, SIRYA

Tulog-bahin nga diyos nga bulan, Ginoo sa Kalangitan, ug diyos nga adlaw, mga unang siglo K.P.

[Hulagway sa panid 7]

INDIA

Tulog-persona nga Hindung diyos, mga ikapitong siglo K.P.

[Hulagway sa panid 7]

NORWAY

Trinidad (Amahan, Anak, Balaang Espiritu), mga ika-13ng siglo K.P.

[Picture Credit Line sa panid 7]

Top two photos: Musée du Louvre, Paris