Ang “Mutya sa Dagat”

Ang mga diatomo, mikroskopikong mga lumot nga nasulod sa makuti, maartehon nga pagkadisenyo nga bildong bayanan, makaplagan nga nagdagsang diha sa kadagatan sa kalibotan. Kini sila nakapadani sa pagtagad sa mga siyentipiko sulod na sa daghang siglo​—sa pagkatinuod, sukad gayod nga ang mikroskopyo naimbento ug nagtugot sa mga tawo sa pagdibuho sa katahom niini. Makataronganon gayod nga ang diatomo gitawag nga mutya sa dagat.

Si Alfred Nobel, nga maoy nag-imbento sa dinamita niadtong katuigan sa 1860, migamit ug silica gikan sa mga diatomo aron himoong solido ang nitroglycerin, nga nagpaarang kaniya sa paghimog sayon-dalhon nga mga dinamita. Ang mga bayanan sa diatomo nga nahimong fossil gigamit alang sa daghang komersiyal nga mga produkto karong adlawa​—pananglitan, sa pintal sa mga timaan sa dalan nga modan-ag sa gabii kon mahayagan, paglunsay sa bino, ug pagsala sa tubig sa swimming pool.

Apan ang labawng hinungdanon mao ang kamatuoran nga kining gagmitoy nga usag-selula nga mga tanom nagpatungha sa ikaupat ka bahin sa photosynthesis sa atong planeta. Ang mga tigdukiduki nga si Allen Milligan ug Francois Morel, sa Princeton University, T.B.A., nakadiskobre nga ang silica sa bildong bayanan sa diatomo nagpahinabog kemikal nga mga kausaban sa tubig sulod niana, nga nagpatunghag maayong kahimtang alang sa photosynthesis. Gituohan sa mga siyentipiko nga ang katuyoan sa maartehon kaayo nga disenyo sa bildong bayanan maoy aron mas dakong luna niana ang madapat sa tubig sulod sa bayanan, sa ingon mas moobrag maayo ang photosynthesis. Wala pa hisayri kon sa unsang paagi kining gigming apan nindot nga mga bayanan naporma gikan sa silicon nga nasagol diha sa tubig sa dagat, apan nasayran sa mga tigdukiduki nga pinaagi sa pagsuhop ug carbon dioxide ug pagpagula ug oksiheno, ang mga diatomo dunay hinungdanong papel sa pagpatunhay sa kinabuhi sa yuta, tingali usa ka mas hinungdanon pa nga papel kay sa kadaghanang mga tanom sa yuta.

Giisip ni Morel nga ang mga diatomo maoy “usa sa labing mapuslanong mga organismo sa yuta.” Si Milligan midugang nga kon dili pa sa pagsuhop niini ug carbon dioxide, “ang greenhouse effect basin mas grabe pa.”

Sa dihang mamatay ang mga diatomo, ang nahibiling karbon niini molugdang sa salog sa dagat ug sa kadugayan mahimong fossil. Ang ubang mga siyentipiko nagtuo nga, ubos sa kusog nga presyon, kining nahimong fossil nga diatomo nakatabang sa pagpatunghag aseite sa kalibotan. Apan, nagkadako ang kabalaka nga gumikan sa pagtaas sa temperatura sa tubig sa dagat tungod sa pag-init sa kalibotan, kan-on sa mga bakterya ang patayng diatomo sa dili pa kini molugdang, ug ang karbon mobalik sa ibabaw sa tubig. Busa, kining gagmitoy nga “mutya sa dagat” nalakip usab sa kahibulongan nga pagkadisenyo nga sistema sa pagpatunhay ug kinabuhi nga mahimong nameligro na karon.

[Picture Credit Line sa panid 31]

© Dr. Stanley Flegler/Visuals Unlimited