Trabahoan o Natad Panggubatan?
Trabahoan o Natad Panggubatan?
TINAMPO SA MAGSUSULAT SA PAGMATA! SA ALEMANYA
“Dili na ko makaagwanta. Nagtrabaho ko sa maong kompaniya sulod na sa kapin sa 30 ka tuig. Nakaabot na ko sa posisyon sa usa ka superbisor. Dayon miabot ang bag-ong amo. Siya batan-on, puwersado, ug daghag ideya. Naghunahuna siya nga babag ako sa kauswagan sa kompaniya, busa nagsugod siya sa pagpanaway nako. Human sa daghang bulan sa mga pag-insulto, pagdaot, ug pagpakaulaw kanako, naugtas na ang akong hunahuna. Busa sa dihang gitanyagan ko sa kompaniya nga moretiro, miuyon ko nga mobiya.”—Peter. a
SI Peter maoy biktima sa pagdaogdaog diha sa trabahoan. Sa paggamit ug laing pulong nga nahimong komon sa Uropa, siya “gihasi.” Sa Alemanya, diin si Peter magpuyo, gibanabanang 1.2 ka milyong tawo ang nag-antos sa pagpanghasi diha sa trabahoan. Sa Netherlands, 1 sa 4 ka tawo ang mag-atubang niana sa usa ka yugto sa ilang pagtrabaho. Ug ang usa ka taho sa International Labour Organization nag-ingon nga ang pagpanghasi maoy nagauswag nga problema didto sa Australia, Austria, Britanya, Denmark, Sweden, ug sa Tinipong Bansa. Apan unsa ba gayod ang pagpanghasi?
“Paggubatay sa mga Hunahuna”
Sumala sa mantalaan sa Alemanya nga Focus, ang pagpanghasi maoy “subsob, sublisubli, ug sistematikong pagsamoksamok.” Dili lamang pasiaw diha sa trabahoan—nga mahimong maglakip sa kantalita, pagpanaway, pagsulogsulog, ug masakit nga tiaw—ang pagpanghasi maoy giplanong lihok sa paghadlok sa hunahuna. Ang tumong mao ang paghimo sa biktima nga sinalikway. b
Ang mga taktika sa pagpanghasi naglakip sa binata nga pagpangaway ug kriminal nga kadaot. Ang biktima pasipalahan, sultian ug masakit nga mga pulong, hagiton, ug dili tagdon. Ang ubang mga biktima tuyoon paghatag ug daghan kaayong trabaho o kanunayng pilion nga mohimo sa lisod kaayong mga trabaho nga walay laing gustong mohimo niana. Ang mga kauban sa trabaho mahimong tinuyo nga magbabag sa mga paningkamot sa biktima sa pagtrabaho nga mabungahon, tingali pinaagi sa pagtago ug impormasyon. Sa pipila ka kaso ang mga tigpanghasi naglaslas sa mga ligid sa awto sa biktima o nanghilabot sa mga payl diha sa iyang kompiyuter.
Ang ubang mga biktima gihasi sa usa lamang ka tawo. Apan, mas subsob nga ang biktima atakehon sa usa ka grupo sa mga kauban sa trabaho. Busa, ang terminong “pagpanghasi” haom, tungod kay kini nagpasabot nga ang usa ka grupo nagpit-os sa usa ka tawo pinaagi sa tinuyong pagpasuko kaniya o pag-atake kaniya.
Tingali ang labing makapahingangha mao ang kamatuoran nga sa daghang kaso ang pagpanghasi nahitabo nga may pag-uyon sa amo. Sa pipila ka pagtuon didto sa Uropa, ang superbisor adunay dakong bahin sa mga 50 porsiyento sa mga kaso sa pagpanghasi, ug subsob kaayo nga siya mao lang ang nanghasi sa biktima. Kining tanan naghimo sa pagtrabaho nga “dugay, mapit-oson nga paggubatay sa mga hunahuna,” sumala sa pagtawag niini sa mantalaang Aleman nga Frankfurter Allgemeine Zeitung.
Mga Epekto Mabatyagan Usab sa Gawas sa Trabahoan
Subsob, ang mga epekto sa pagpanghasi mabatyagan bisan sa gawas sa trabahoan. Daghang biktima ang nag-antos sa grabeng mga suliran sa panglawas tungod sa dili maayong pagtratar. Ang depresyon, mga suliran sa pagkatulog, ug pagkatarantar nalakip sa mga resulta sa pagpanghasi. Komosta si Peter nga gihisgotan sa sinugdan? Mius-os pag-ayo ang iyang pagtamod sa kaugalingon. Usa ka babaye nga ginganlag Margaret, nga taga-Alemanya usab, gitambagan sa iyang doktor nga magpatambal sa klinika sa mental nga kahimsog. Ang hinungdan? Pagpanghasi diha sa trabahoan. Ang pagpanghasi makadaot usab sa kaminyoon o pamilyahanong kinabuhi sa usa.
Sa Alemanya, ang pagpanghasi diha sa trabahoan nahimong komon kaayo nga ang usa ka kompaniya sa insyurans sa panglawas nag-establisar ug serbisyo sa telepono sa pagtabang sa mga biktima. Nakaplagan sa kompaniya nga kapin sa katunga niadtong mitelepono ang wala makatrabaho ug hangtod sa unom ka semana, mga un-tersiya hangtod sa tulo ka bulan, ug kapin sa 10 porsiyento sulod sa kapin sa tulo ka bulan. Ang medikal nga magasin sa Alemanya nagbanabana nga “hangtod sa 20 porsiyento sa tanang paghikog maoy resulta sa pagpanghasi.”
Klaro nga ang pagpanghasi makahimo sa trabaho sa usa nga makahahadlok. Dunay bay paagi nga masanta kini? Sa unsang paagi matinguha ang pakigdait diha sa trabahoan?
[Mga footnote]
a Ang mga ngalan niining maong serye giusab.
b Ang mga estadistika nagpakita nga mas daghang babaye kay sa lalaki ang nahimong mga biktima sa pagpanghasi diha sa trabahoan, bisan tuod ang hinungdan tingali niini mao nga ang mga babaye mas kalagmitang mosulti sa ilang problema ug mangayog tabang.
[Mga hulagway sa panid 4]
Ang pagpanghasi naghimo sa trabaho nga paggubatay sa mga hunahuna