Tan-awa ang Kinadak-ang Tiyanggihag Isda sa Kalibotan

TINAMPO SA MAGSUSULAT SA PAGMATA! SA JAPAN

MALINGAW ka ba sa kisaw sa tiyanggihan? Usa ka tiyanggihan nga lagmit makalingaw nimo ug seguradong makadani sa mga turista sa tibuok kalibotan mao ang Tsukiji, ang tiyanggihag isda nga malakaw ug pipila ka minutos lang gikan sa sentro sa Tokyo. Kini nagpasigarbo nga mao ang kinadak-ang tiyanggihag isda sa tibuok kalibotan.

Ang labing maayong panahon sa pag-adto didto maoy sayo sa buntag. Samtang nangatulog pa ang mga tawo sa ubang bahin sa Tokyo, ang tiyanggihan mokisaw. Ang mga trak mohatod ug duha ka libong toneladang isda sa usa ka adlaw, ug kining tanan kinahanglang ideskarga ug sayo tungod kay sa pagkaalas 3:00 s.b., magsugod nag pangabot ang mga komprador. Ang mga lab-asero magsugod na sa paghikyad sa ilang mga kahon sa isda, nga magbutang sa matag kahon ug mga numero, timbang sa isda, ug dapit nga kini nasikop. Ang mga komprador daling mailhan. Sila nagsul-ob ug mga botas ug mga kalo nga may mga numero sa ilang mga lisensiya. Lahi sa hinayng-molihok  nga mga turista, ang mga komprador magngadto-nganhi sa pagsusi sa kalidad sa isda ug magsiyerto sa prisyo nga ilang itanyag. Kanang magdaladalag kaw-it, plaslayt, ug tualya maoy mga komprador ug mga bariles. Ang ilang mga gamit gikinahanglan gayod sa pagsusi sa kalidad sa dagko kaayong bariles, ug ang tualya maoy alang sa pagpahid sa ilang mga kamot human mohikap sa isda.

Ang dapit magkaguliyang sa pagkaalas 5:30 s.b. Gikan sa tanang direksiyon madungog ang tinilingtiling sa mga batingting samtang manawag ang mga tigsubasta sa mga komprador nga magsugod na ang subasta. Ang mga tigsubasta morag anaa sa tanang dapit. Apan ang tinuod, pito lang ka tigpamaligyag-pinakyaw ang nagdumala sa mga subasta nga dungan, apan ang pipila dunay tulo o kapin pa ka tigsubasta nga namaligyag lain nga mga produkto sa samang higayon. Isinggit sa tanang tigsubasta ang mga numero sa gibaligyang mga isda sa ilang pinalahi nga tono, ug ang awtorisadong mga komprador magpinuhalay pinaagi sa talagsaong mga senyas sa kamot. Ang subasta dali kaayo mahuman nga ang prisyo sa matag baligya masiyerto sa pipila ka segundo. Ang ubang mga komprador motanyag ug prisyo sa duha ka tigsubasta sa samang higayon. Ang matag tindahan tugotan ug usa lamang ka komprador, busa ang mga komprador kinahanglang magdali gikan sa usa ka seksiyon ngadto sa lain aron mapalit ang isda nga ilang gusto. Kadtong mopalit ug dinaghan ug nagkalainlaing klase sa mga isda aron ibaligya pag-usab ngadto sa mga tindahan, tingali, mao ang kinapulikian sa tanan.

Sa dihang magbinayranay na, ang mga komprador apurado nga mahatod dayon ang mga isda ngadto sa destinasyon niini. Ang mga kargador nga nagdusog karomata ug ang gagmayng mga trak nagkabad diha sa hiktin nga mga karsada nga naghakot sa mga isda. Ang tibuok dapit puliki, nagkisaw, ug saba. Alang sa tawong nagtan-aw, ang dapit daw nagkaguliyang. Apan ang tinuod, kini maayo kaayong pagkadumala ug pagkaorganisar. Sa pipila ka oras, kapin sa usa ka libong toneladang isda ang mabaligya ug mahatod. Ang ubang mga isda dad-on ngadto sa gagmayng mga tindahan nga anaa sa laing bahin sa tiyanggihan ug ibaligya sa mga oras sa buntag ngadto sa libolibong maikagong mga pumapalit.

Sama sa imong mahanduraw, ang Tsukiji Market dako kaayo. Ang pito ka dagkong kompaniya nga pinakyawng namaligya nga nagdumala sa mga subasta ug ang kapin sa usa ka libong mas gagmayng mga negosyante rehistrado sa pagnegosyo dinhi. Sa tibuok tuig, sila puliki sa pag-atender sa labing menos 40,000 ka kustomer nga mamalit sa tiyanggihan adlaw-adlaw.

Kinsa ang mga kustomer? Apil kanila mao ang mga pinakyawng mamalit alang sa dagkong mga hotel, restawran, mga department store, ug mga  supermarket. Ug anaa usab ang mga tag-iyag gagmayng mga tindahag makaon, ang lokal nga mga merkado sa isda ug, hasta usab ang mga tag-iya sa mauswagon, gagmayng mga tindahag sushi. Kining tanang kustomer magkompetensiyahanay sa primera klaseng mga produkto. Gibanabana nga sa katibuk-an sila mamalit ug mga 600,000 ka toneladang mga produkto sa dagat sa usa ka tuig, nga mogasto ug kapin sa $5 bilyones.

Sa pagkatinuod, ang Tsukiji dili lamang tiyanggihag isda. Kini maoy usa ka tiyanggihan nga pinakyawng namaligyag mga prutas ug mga utanon usab. Kini maoy usa sa 11 ka tiyanggihan nga pinakyawng namaligya diha sa siyudad sa Tokyo nga gidumala sa gobyerno sa Tokyo. Ang kasaysayan sa mga tiyanggihan nga namaligyag preskong mga pagkaon masubay balik pa sa 1603. Aron maseguro nga limpiyo ug dekalidad, sa 1877 kining maong mga tiyanggihan gidumala sa gobyerno. Ang linog sa Tokyo sa 1923 nakalumpag sa mga tiyanggihan sa Tokyo, nga gumikan niini naugmad ang Tsukiji Market karon, nga gibuksan sa 1935.

Sukad niadto, ang tiyanggihan midako pag-ayo. Asa sa kalibotan nga makakita ka ug sama niini ka daghan ug nagkalainlaing klase sa isda nga gipamaligya kada adlaw? Gibanabana nga ang mga isda sama sa salmon, bakalaw, sea bream, anduhaw, palad, ug tagbak maingon man tuyom, balat, ug kinhason​—mga 450 ka klase gikan sa tibuok kalibotan​—ang gibaligya dinhi. Ang ubang gagmayng mga tindahan sa tiyanggihan namaligya ug usa lamang ka klase sa pagkaong makuha gikan sa dagat, sama sa kugita o pasayan.

Apan, usa ka isda ang hari dinhi. Kini mao ang dagkong mga bariles, nga gihatod pinaagig ayroplano gikan sa halayong mga dapit sama sa Dagat Mediteranyo ug Amerika del Norte. Walay laing isda ang ikatandi sa gidak-on o sa prisyo niini. Ang usa ka dakong bariles mokantidad ug libolibong dolyares. Gatosgatos ka bariles ang gibaligya dinhi kada adlaw. Hiwahiwaon sa mga komprador ang bariles sa igong mga hiwa alang sa lokal nga mga lab-asero. Ang kinaham, tambok nga mga bahin nga gitawag ug toro, nga kinuha duol sa gusok, lagmit mahimong pang-ibabaw nga sambog nga pangpalami sa sushi.

Dili ikahibulong nga ang kinadak-ang tiyanggihan sa isda sa kalibotan nahimutang sa Japan. Ang nasod gilibotan ug dagat ug tulo ka lawod, ug dugay na kaayo nga ang mga Hapon gusto kaayog mga produkto sa dagat. Ang isda sagad mao ang pangunang bahin sa lamiang pagkaong Hapones. Tuig-tuig, ang kasarangang Hapon mokaon ug mga 70 ka kilong isda ug mga pagkaong makuha gikan sa dagat, ug ang kadaghanan niini naggikan sa Tsukiji Market. Busa kon makaadto ka man ugaling sa Tokyo, nganong dili moduyog sa nagkadaghang turista sa pag-adto sa kinadak-ang tiyanggihag isda sa kalibotan?

[Picture Credit Line sa panid 16]

Fish artwork: From the book L’Art Pour Tous, Encyclopedie de l’Art Industriel et Decoratif, Vol. 31, 1861-​1906

[Picture Credit Line sa panid 17]

James L. Stanfield/NGS Image Collection

[Picture Credit Line sa panid 17]

© Jeff Rotman/www.JeffRotman.com

[Picture Credit Line sa panid 18]

Courtesy of Tokyo Metropolitan Central Wholesale Market