Ang Diyos Adunay Ngalan!

Unsay ngalan sa Diyos? Ang tanang tawo dunay personal nga mga ngalan. Aw, daghan ganing tawo ang nagngalan sa ilang mga binuhing hayop! Dili ba makataronganon nga ang Diyos adunay ngalan? Ang pagbaton ug paggamit ug personal nga mga ngalan sa walay duhaduha maoy hinungdanong bahin sa tawhanong mga relasyon ug pakiglabot. Lahi ba ang kahimtang kon bahin sa atong relasyon uban sa Diyos? Sa kasukwahi, milyonmilyon nga nag-angkong nagtuo sa Diyos sa Bibliya ang wala maggamit sa iyang personal nga ngalan. Bisan pa niana, ang ngalan sa Diyos nahibaloan na sulod sa daghang siglo. Samtang basahon nimo kining maong serye sa mga artikulo, mahibaloan nimo ang bahin sa mga panahon sa dihang ang ngalan sa Diyos kaylap nga gigamit. Labi pang hinungdanon, mahibaloan nimo kon unsay giingon sa Bibliya bahin sa kahinungdanon sa pagkahibalo sa ngalan sa Diyos.

SA IKA-17 nga siglo, ubay-ubayng nasod sa Uropa ang naggama ug mga sensilyo nga adunay ngalan sa Diyos. Sa usa ka sensilyo sa Alemanya nga gigama sa tuig 1634, klaro kaayo ang ngalan nga Jehova. Ang maong mga sensilyo nailhan ingong mga sensilyo nga Jehova, ug mikatap sulod sa daghang dekada.

Ang Jehova a maoy hubad sa ngalan sa Diyos nga giila sulod na sa daghang siglo. Sa Hebreohanon, usa ka pinulongan nga basahon gikan sa tuo ngadto sa wala, ang ngalan makita ingong upat ka konsonante, יהוה. Kining upat ka Hebreohanong titik​—nga girepresentahan sa YHWH​—nailhan ingong ang Tetragrammaton. Ang ngalan sa Diyos niining dagwaya gikulit usab diha sa mga sensilyo sa Uropa sulod sa daghang dekada.

Ang ngalan sa Diyos makita usab diha sa mga tinukod, monyumento, ug mga buhat sa arte maingon man diha sa daghang alawiton sa simbahan. Sumala sa Aleman nga ensiklopediang Brockhaus, sa usa ka higayon maoy naandan sa Protestanteng mga prinsipe ang pagtaod ug insigniya nga adunay disenyong adlaw ug Tetragrammaton. Ang simbolo, nga gigamit usab diha sa mga bandera ug mga sensilyo, nailhan ingong ang Jehova-Adlaw nga insigniya. Klaro nga ang relihiyoso kaayong mga taga-Uropa sa ika-17 ug ika-18 nga mga siglo nahibalo nga ang Diyos nga Labing Gamhanan adunay ngalan. Labi pang hinungdanon, wala sila mahadlok sa paggamit niana.

Ang ngalan sa Diyos dili usab misteryo sa Kolonyal nga Amerika. Tagda, pananglitan, ang sundalo sa Amerikanhong Rebolusyon nga si Ethan Allen. Sumala sa iyang talaadlawan, sa 1775 iyang gimando nga ang iyang mga kaaway mosurender “sa ngalan sa Dakong Jehova.” Sa ulahi, panahon sa pagkapresidente ni Abraham Lincoln, ubay-ubayng mga magtatambag ang kanunayng naghisgot kang Jehova diha sa ilang mga sulat ngadto kang Lincoln. Ang ubang makasaysayanhong mga dokumento sa Amerika nga adunay ngalan sa Diyos makita sa publiko diha sa daghang librarya. Kini maoy pipila lamang ka pananglitan kon sa unsang paagi ang ngalan sa Diyos gipasundayag sulod sa daghang siglo.

Komosta sa atong adlaw? Nakalimtan na ba ang ngalan sa Diyos? Wala gayod. Ang lainlaing mga hubad sa Bibliya naggamit sa personal nga ngalan sa Diyos diha sa daghang bersikulo.  Ang daklit nga pag-adto sa librarya o ang pipila ka minutos nga pagpanukiduki diha sa imong mga diksiyonaryo lagmit magpadayag nga ang ngalang Jehova kaylap nga gidawat ingong lokal nga katumbas sa Tetragrammaton. Pananglitan, ang Encyclopedia International klarong naghubit sa ngalang Jehova ingong “modernong dagway sa Hebreohanon nga sagradong ngalan sa Diyos.” Ang di pa dugayng edisyon sa The New Encyclopædia Britannica nagsaysay nga ang Jehova mao ang “Hudiyo-Kristohanong ngalan sa Diyos.”

‘Apan,’ mangutana ka tingali, ‘interesado ba ang mga tawo karon sa ngalan sa Diyos?’ Ang ngalan sa Diyos, sa nagkalainlaing dagway, makita gihapon diha sa daghang publikong mga dapit. Pananglitan, ang ngalang Jehova gikulit diha sa batong pamag-ang sa usa ka tinukod sa New York City. Sa mao gihapong siyudad, ang ngalan makita usab nga gikulit sa Hebreohanon diha sa daghag-kolor nga mosaiko nga nag-adorno sa puliki nga estasyon sa subwey. Apan, lagmit tinuod nga sa libolibong tawo nga milabay niining mga dapita, pipila lamang ang naghunahuna nga hinungdanon kining maong mga kinulit.

Ang ngalan ba sa Diyos hinungdanon sa mga tawo sa inyong dapit? O ang kadaghanan ba kasagarang nagtawag sa Maglalalang ingong “Diyos,” nga morag kining tituloha mao ang iyang aktuwal nga ngalan? Tingali ang imong personal nga obserbasyon mao nga daghang tawo ang wala gani maghunahuna kon ang Diyos aduna bay ngalan. Komosta sa imong bahin? Dili ka ba magpanuko nga tawgon ang Diyos sa iyang personal nga ngalang Jehova?

[Footnote]

[Kahon/Hulagway sa panid 4]

Usa ka Hari nga Nagpaila sa Ngalan ni Jehova

Sa 1852, usa ka grupo sa mga misyonaryo ang mibiyahe gikan sa Hawaii paingon sa mga isla sa Micronesia. Dala nila ang usa ka sulat sa pagpailaila nga adunay opisyal nga timre ni Haring Kamehameha III, ang nagamando sa mga Isla sa Hawaii niadtong panahona. Kining maong sulat, nga unang gisulat sa Hawaiian ug para sa lainlaing mga magmamando sa mga Isla sa Pasipiko, nag-apil niining maong mga pahayag: “Molawig paingon sa inyong mga isla ang pipila ka mga magtutudlo sa Labing Hataas nga Diyos, si Jehova, aron sa pagpahibalo kaninyo sa Iyang Pulong alang sa inyong walay-kataposang kaluwasan. . . . Akong giisip kining maayong mga magtutudlo nga takos sa inyong taas nga pagtamod ug pakighigala ug giawhag kamo nga mamati sa ilang itudlo. . . . Gitambagan ko kamo sa paglabay sa inyong mga idolo, sa pagdawat sa Ginoong Jehova ingong inyong Diyos, sa pagsimba ug paghigugma Kaniya ug Siya magapanalangin ug magaluwas kaninyo.”

[Hulagway]

Haring Kamehameha III

[Credit Line]

Hawaii State Archives

[Hulagway sa panid 3]

Ang Tetragrammaton, nga nagkahulogang “upat ka titik,” naghawas sa personal nga ngalan sa Diyos sa Hebreohanon