Pagpaniid sa Kalibotan

Pagsabot sa Pinulongan sa mga Iro?

Ang usa ka kompaniya sa Japan nga tiggamag mga dulaan nakahimog usa ka himan nga giingong makahubad sa mga paghot sa iro ngadto sa pinulongan sa tawo, nagtaho ang Japan Information Network. Ang himan gilangkoban sa usa ka wireless nga mikropono nga itaod sa baliog sa iro ug mopasa ug mga tingog ngadto sa usa ka gamayng receiver. Ang receiver gihunahunang mag-analisar sa mga paghot sa iro ug magklasipikar niini ngadto sa unom ka emosyonal nga mga kahimtang: kahigawad, kasuko, kalipay, kasubo, tinguha, ug pagkaagresibo. Ang mga resulta makita diha sa liquid crystal display sa receiver, ug kini naglakip sa mga pulong sama sa “Nindot kaayo ang akong pamati!” “Makalagot!” ug “Dali, magdula ta!” Ang tiggama nag-ingon nga 300,000 ka buok sa tag-$100 nga mga himan ang nahalin sa Japan ug naglaom nga makaabot ug usa ka milyon ka yunit sa dihang ibaligya na kini sa Habagatang Korea ug sa Tinipong Bansa.

 Walay Pagsalig sa mga Relihiyon

“Ang mga Aleman nagasalig pag-ayo sa mga polis ug sa kasundalohan, apan dili sa mga relihiyon,” nagtaho ang mantalaang Leipziger Volkszeitung. Sa gihimo niini nga “surbi bahin sa pagsalig,” nakaplagan sa World Economic Forum nga sa 17 ka dagkong publikong mga institusyon, ang mga relihiyon ang naiwit. Ang sosyologong si Armin Nassehi nag-ingon nga niining panahona diin nag-uswag ang kawalay-kasegurohan, ang mga Aleman mas mosalig sa mga organisasyon nga “naghatag ug kalainan tali sa maayo ug daotan,” sama sa kapolisan ug sa armadong puwersa. Nganong wala sila mosalig sa mga relihiyon? Nag-ingon si Nassehi: “Bisan pa sa pagpasig-uli sa pagkarelihiyoso, ang mga tawo wala magtuo nga ang relihiyon makasulbad sa ilang paninugdan gayod nga mga problema.” Ang mga relihiyon sa Alemanya “makatanyag lamang ug mga rituwal,” matod niya.

Pagdiborsiyo sa Dihang Edad-Edaran Na

Sa Alemanya “mas daghang magtiayon kay sukad masukad ang nanagbulag human sa dugayng kaminyoon,” nagtaho ang Berliner Morgenpost. Si Gina Kästele, usa ka terapista sa kaminyoon nga taga-Munich, Alemanya, nag-ingon nga ang nagtubo nga pagkaindependente sa mga babaye, ilabina sa pinansiyal, maoy dakong hinungdan. “Ang mga lalaki nawad-an na sa ilang kanhing importansiya ingong pangunang tigbuhi sa pamilya,” matod ni Kästele. Ang usa ka komon nga panglantaw mao nga ang mga pagdiborsiyo sa dihang edad-edaran na maoy resulta sa pag-oktaba sa magtiayon sa pagdiborsiyo hangtod nga ang mga anak magkinaugalingon na. Apan, kasagaran, matod ni Kästele, ang mga pagdiborsiyo sa dihang edad-edaran na miresulta tungod sa pagpamabaye sa bana.

Ang Gahom sa Pahiyom

“Hangtod 74 porsiyento niadtong misanong sa surbi ang dili gustong mohimog transaksiyon uban sa mga tawo nga masulub-on, ug 69 porsiyento ang dili makapakighigala kanila.” Nagtaho ang magasing Wprost mahitungod sa pagtuon nga gihimo sa Institute of Sociology sa Jagiellonian University sa Kraków, Polandia. Ang usa ka rason nga gihisgotan mao nga ang mga tawong masulub-on kasagarang gihunahuna nga dunay gitago. Ang mga tawo nga kanunayng gitaho sa mga tigbalita dugay nang nahibalo niini, nga maoy hinungdan kon nganong ang “mga politiko, negosyante, sikat nga mga artista, tigsibya sa TV, ug mga tawong nalangkit sa pagpakiglabot sa publiko, ug sa pagpamaligya [kanunay] mopahiyom”, nag-ingon ang Wprost. Nakaplagan usab sa mga tigdukiduki nga sa dihang kita mopahiyom, mas daghang dugo ang mosaka sa atong utok, ug kini makapaarang-arang sa atong buot. Usa ka negosyanteng babaye nag-ingon: “Maningkamot ko sa pagpahiyom bisan pag dili ko ganahang mopahiyom. Sa dihang mopahiyom na ko, bation nako ang kausaban sa kahiladman, ug kini makapaarang-arang gayod sa akong gibati.”

Pasidaan Labot sa Daob

Didto sa Australia, kapin sa 70 porsiyento sa pagkapaso sa mga bata gumikan sa daob ang “gipahinabo sa init nga mga baga inay sa kalayo,” nagtaho ang Medical Journal of Australia (MJA). Dugang pa, sa Australia ang kadaghanang pagkapaso tungod sa daob mahitabo “sa buntag human ang daob giisip nga napalong na.” Sa unsang paagi? Nakaplagan sa mga tigdukiduki nga sa dihang ang mga daob gipalong ginamit ang tubig, ang kainiton sa mga baga ug abo mous-os ngadto sa 16 grado Celsius human sa walo ka oras. Sa kasukwahi, ang mga daob nga gipalong ginamit ang balas magpabiling init hangtod sa 91 grado Celsius human sa walo ka oras—nga igong makapahinabog ikatulong ang-ang nga pagkapaso human sa usa ka segundo nga pagdapat sa panit. “Tungod kay ang pagpalong sa kalayo ginamit ang balas nagtago sa kapeligrohan,” ang MJA nag-ingon, “ang bugtong luwas nga paagi sa pagpalong sa daob maoy pinaagi sa pagbubo ug tubig.”

Kanseron nga mga Alom

Ang kadaghanang alom diha sa panit dili kanseron. Bisan pa niana, maayong magbantay alang sa kanseron nga mga alom. Sumala sa mantalaang Milenio sa Siyudad sa Mexico, ang mosunod maoy mga ilhanan nga ikaw angayng magpahiling sa usa ka alom: Ang katunga sa alom dili samag gidak-on sa laing katunga, ang daplin dili hapsay, adunay kausaban sa kolor ug gidak-on, ang diyametro mas dako kay sa 0.6 sentimetros [gidak-on sa papa sa lapis], o ang alom nagdugo o katol. Si Dra. Nancy Pulido Díaz gikan sa La Raza National Medical Center, nag-ingon: “Kadtong nagkinahanglan ug dugang pagbantay mao ang mga alom nga dala sa pagkatawo ug kadtong motubo diha sa mga palad ug lapalapa.”

Pagtuon ug Langyawng Pinulongan

Gusto ba nimong magtuon ug langyawng pinulongan? Ang Polakong magasin nga Poradnik Domowy naghatag sa mosunod nga mga tambag. “Ang kinaiyanhong bahin sa pagtuon ug usa ka pinulongan mao ang pagkasayop. Ang pagdawat niining kamatuorana mao ang unang tikang sa kalamposan.” Gidugang niini ang “pagkaandam sa pagpamasin.” Kon wala kita mahibalo kon unsaon paglitok ang usa ka pulong, “usahay kinahanglang mosalig kita sa atong kinaiyanhong panabot, o kinahanglan lamang kitang motag-an,” nga mas maayo pa kay sa dili gayod pagsulti. “Panagsa ra natong maamgohan nga ang hinungdan sa atong mga problema mahimong mao ang kahadlok o kaulaw,” nag-ingon ang magasin. “Kon makahimo kita sa pagbuntog niining maong mga kahuyangan, sa walay duhaduha kusog kitang mouswag.” Ang maayong magtutudlo makatabang usab sa usa nga mabuntog ang kahadlok ug mas daling mouswag.

“Kapintasan Mikalas ug 1.6 ka Milyon”

“Ang kapintasan mikalas ug 1.6 ka milyong tawo sa 2000, nga katumbas sa gidaghanon niadtong nangamatay gumikan sa tesis ug milabaw pa sa gidaghanon sa nangamatay gumikan sa malarya, sumala sa bag-ong taho sa World Health Organization nga sa unang higayon misulay sa pagtino sa gidaghanon sa matang sa kabangisan,” matod pa sa The Wall Street Journal. Ang banabana gibase sa impormasyon nga nahipos gikan sa 70 ka nasod ug naglakip sa gubat, mga pag-atake, paghikog, ug pagpamusil. “Nakaplagan sa mga tigdukiduki nga ang mapintas nga mga kamatayon naghawas sa mga 3% sa tanang nangamatay sa kalibotan,” midugang ang maong artikulo. “Ang gilapdon sa kapintasan—batok sa mga babaye, bata, tigulang, batan-ong mga lalaki ug mga komunidad sa katibuk-an—mas dako diay kay sa ilang gidahom. Ang usa ka rason niana, sugyot pa sa mga tigdukiduki, mao nga ang kapintasan kasagarang dili mataho.” Ang kategoriya sa mapintas nga mga kamatayon mao kini: Paghikog—50 porsiyento, pagpatay—30 porsiyento, ug gubat—20 porsiyento. Ang Sidlakang Uropa mao ang adunay kinadaghanang naghikog, nga ang nag-una mao ang Rusong Pederasyon ug ang Lithuania. Ang Albania mao ang adunay kinadaghanang nangamatay gumikan sa pusil—22 matag 100,000 ka tawo. Ang Tinipong Bansa adunay 11.3 matag 100,000, samtang ang United Kingdom ug Japan adunay 0.3 ug 0.1 matag 100,000.

Pakusganay sa Stereo

Sa unsang paagi malabwan sa stereo sa awto sa usa ka tawo ang stereo sa lain? Kining pangutanaha nagpatungha ug bag-ong internasyonal nga indigay nga nailhan ingong dB drag racing, nagtaho ang National Public Radio, sa Tinipong Bansa. Diha sa organisadong mga panagtipon, ang gikusgon sa mga stereo sa awto—nga gisukod pinaagig mga decibel, o dB—sukdon pinaagig mga instrumento nga gibutang sa sulod sa mga sakyanan. Ang tingog nga madungog sa gawas sa awto dili apil sa sukod, busa ang mga sumasalmot sa indigay magpauswag sa gambalay sa ilang mga awto aron dili makagawas ang tingog. “Diha sa gibag-o pag-ayo nga mga sakyanan, . . . ang mga bentana maoy tulo [o] upat ka pulgada ang kabaga,” nag-ingon ang usa ka sumasalmot sa indigay nga si Wayne Harris, “ug ang mga pultahan gilig-on ginamit ang semento ug puthaw nga mga tukod.” Ang mga sumasalmot sa indigay dili molingkod sa sulod sa ilang awto samtang gipatingog ug kusog kaayo ang ilang stereo—ug sila adunay lig-ong rason.