Ikaw Katabangan

‘KUWARENTAY-NUYBE ka pildora sa pagpakatulog sulod sa tasa. Ako bang tomaron o dili?’ ang usa ka 28-anyos nga lalaki sa Switzerland nangutana sa iyang kaugalingon. Siya gilayasan sa iyang asawa ug mga anak, ug nagsugod ang grabeng depresyon. Apan, sa pagkatomar sa tambal, siya miingon sa iyang kaugalingon: ‘Dili. Dili ko gustong mamatay!’ Maayo na lang, nabuhi pa siya aron makaasoy sa estorya. Ang mga awhag sa paghikog dili kanunayng mosangpot sa kamatayon.

Si Alex Crosby sa U.S. Centers for Disease Control and Prevention miingon bahin sa mga pagsulay sa paghikog sa mga tin-edyer: “Kon ikaw makapugong sa ilang pagtuman niini bisan sa pipila ra ka oras, ikaw makapugong niini. Tungod sa pagsalga, mapugngan nimo nga dili molampos ang daghang paghikog. Ikaw makaluwas sa ilang mga kinabuhi.”

Samtang nagtrabaho sa Sentro sa Pagluwas-Kinabuhi ug Emerhensiya sa Japan Medical College, si Propesor Hisashi Kurosawa nakatabang sa ginatos ka tawong may kiling sa paghikog nga mapasig-ulian sa ilang tinguhang mabuhi. Oo, pinaagi sa usa ka matang sa pagsalga, mahimong maluwas ang mga kinabuhi. Unsang tabang ang gikinahanglan?

Pagsagubang sa Nagpahiping mga Suliran

Sumala sa gipahayag sa nag-unang artikulo, ang mga tigdukiduki nag-ingon nga 90 porsiyento niadtong naghikog may mga sakit sa utok o  mga suliran bahin sa pag-abuso sa droga. Busa, si Eve K. Mościcki, sa U.S. National Institute of Mental Health, nag-ingon: “Ang kinadak-ang paglaom nga masanta ang paghikog sa tanang pangedaron mao ang pagsanta sa mental nga mga sakit ug sa pagkagiyan.”

Ikasubo, daghang nakaagom sa maong mga sakit lagmit dili magpatabang. Nganong dili man? “Tungod kay adunay dakong pagkamapihigon diha sa katilingban,” komento ni Yoshitomo Takahashi sa Tokyo Metropolitan Institute of Psychiatry. Siya midugang nga ingong resulta, bisan ang mga tawong may diyutayng kaamgohan nga dili maayo ang ilang panglawas, magpanuko nga magpatambal dayon.

Hinuon, wala itugot sa pipila nga sila mapugngan sa kaulaw. Si Hiroshi Ogawa, nga inilang magsisibya sa telebisyon nga tigsibya sa iyang kaugalingong programa sa Hapon sulod sa 17 ka tuig, miangkon sa publiko nga siya nasakit sa depresyon ug hapit maghikog. “Ang depresyon nahisama sa ordinaryong sip-on sa kaisipan,” matod ni Ogawa. Si bisan kinsa mahimong masakit niana, misaysay siya, apan posible ang pagkaayo.

Makigsulti sa Laing Tawo

“Kon ang usa mag-inusara uban sa iyang suliran, nan siya sagad mag-isip nga kini maoy labihan ka dako ug dili masulbad,” matod ni Béla Buda, ang opisyal bahin sa panglawas sa publiko sa Hungaria nga gikutlong sayosayo. Ang maong komento nagpasiugda sa kaalam sa karaang proverbio sa Bibliya: “Ang nagalain sa iyang kaugalingon mangita sa iyang hakog nga tinguha; siya mobatok sa tanang praktikal nga kaalam.”​—Proverbio 18:1.

Pamatia kanang maalamong mga pulong. Ayaw itugot nga ikaw mag-inusara sa pagpakigbisog sa daghan kaayong personal nga mga suliran. Pangitag tawo nga imong kasaligan ug kasumbongan sa suliran. ‘Apan,’ tingali moingon ka, ‘walay tawo nga akong kasumbongan.’ Sumala sa sikyatrista nga si Dr. Naoki Sato, kana ang  pagbati sa daghan. Si Sato miingon nga ang mga pasyente tingali molikay sa pagsumbong sa uban kay dili sila gustong magpadayag sa ilang mga kahuyangan.

Kinsay kadangpan sa usa ka tawo aron magpatalinghog kaniya? Diha sa daghang dapit siya makapangayog tabang sa usa ka sentro sa pagsanta sa paghikog o sa serbisyo sa telepono alang sa krisis o makapangitag usa ka madungganong medikal nga doktor nga motambal sa emosyonal nga mga suliran. Apan ang pipila ka eksperto nag-ila usab sa laing tinubdan sa tabang​—ang relihiyon. Unsay ikatabang niana?

Sila Natabangan

Si Marin, usa ka baldado sa Bulgaria, nakaugmad ug dakong tinguha sa pagpakamatay. Usa ka adlaw iyang nakaplagan ang relihiyoso nga magasing Ang Bantayanang Torre, usa ka basahon sa mga Saksi ni Jehova. Iyang gidawat ang pagdapit diha sa magasin nga duawon sa personal sa mga Saksi ni Jehova. Si Marin misaysay kon unsay resulta: “Nakat-onan ko gikan kanila nga ang kinabuhi maoy gasa gikan sa atong langitnong Amahan ug kita walay katungod sa pagdaot sa atong kaugalingon o pagtapos nga tinuyo sa atong kinabuhi. Busa, akong gibali ang kanhi kong tinguha sa paghikog ug nakadangat sa pagmahal pag-usab sa kinabuhi!” Nadawat usab ni Marin ang mahigugmaong pagpaluyo sa Kristohanong kongregasyon. Bisan pag baldado gihapon, siya nag-ingon: “Ang akong mga adlaw karon malipayon ug malinawon, ug kini napunog makalipayng mga buluhaton nga buhaton​—sobra kay sa akong panahon alang niana! Kining tanan nautang nako kang Jehova ug sa iyang mga Saksi.”

Ang Swiso nga batan-ong lalaki nga gihisgotan sa sinugdan natabangan usab sa mga Saksi ni Jehova. Karon siya nagpahayag bahin sa “kalulot sa usa ka Kristohanong pamilya” nga nagdawat kaniya sa ilang balay. Siya midugang: “Sa ulahi, ang mga membro sa kongregasyon [sa mga Saksi ni Jehova] nagturnohay sa pagdapit kanako sa pagpangaon sa adlaw-adlaw. Ang nakatabang dili lamang mao ang pagkagiabiabi kondili ang pagkadunay ikaestorya.”

Kining tawhana nadasig pag-ayo sa iyang natun-an diha sa Bibliya, ilabina sa dihang iyang nakat-onan ang bahin sa gugma nga gibati sa matuod nga Diyos, si Jehova, alang sa katawhan. (Juan 3:16) Sa tinuod, si Jehova nga Diyos magpatalinghog kanimo sa dihang imong ‘ibubo ang imong kasingkasing’ sa iyang atubangan. (Salmo 62:8) “Ang iyang mga mata nagalibotlibot sa tibuok nga yuta,” dili aron mangitag sayop sa mga tawo, kondili “aron ipakita ang iyang kusog alang niadtong kansang kasingkasing maoy bug-os alang kaniya.” (2 Cronicas 16:9) Si Jehova nagpasalig kanato: “Ayaw kahadlok, kay ako uban kanimo. Ayaw iliraw ang imong panan-aw, kay ako imong Diyos. Ako magapalig-on kanimo. Ako sa pagkatinuod magatabang kanimo. Ako sa pagkatinuod magahawid kanimo sa akong tuong kamot sa pagkamatarong.”​—Isaias 41:10.

 Mahitungod sa gisaad sa Diyos nga bag-ong kalibotan, ang Swisong lalaki miingon: “Nakatabang kinig dako sa pagpagaan sa kabug-at sa akong gibating kapakyasan.” Ang maong paglaom, nga gibatbat ingon nga “angkla sa kalag,” naglakip sa saad sa kinabuhing walay kataposan sa Paraiso sa yuta.​—Hebreohanon 6:19; Salmo 37:​10, 11, 29.

Ang Imong Kinabuhi Mahinungdanon sa Uban

Tinuod, mahimong ikaw nag-atubang sa mga kahimtang nga mopabati kanimo nga ikaw bug-os nga nag-inusara ug ang imong kamatayon walay bili kang bisan kinsa. Apan, hinumdomi: Adunay dakong kalainan tali sa pagbati nga nag-inusara ug pagkanag-inusara. Sa kapanahonan sa Bibliya ang manalagnang si Elias midangat sa makaguol nga punto sa iyang kinabuhi. Siya miingon kang Jehova: “Ang imong mga manalagna ilang gipamatay pinaagi sa espada, maong ako lamang ang nahibilin.” Oo, gibati ni Elias nga siya bug-os nga nag-inusara​—ug dili ingong walay katarongan. Daghan kaayo sa iyang kaubang mga manalagna gipamatay. Siya gihulga nga patyon, ug siya mikalagiw aron pagluwas sa iyang kinabuhi. Apan tinuod ba nga siya nag-inusara? Dili. Gipahibalo siya ni Jehova nga adunay mga 7,000 ka maunongong katawhan si kinsa, sama kaniya, matinumanong naningkamot sa pag-alagad sa matuod nga Diyos sa maong malisod nga kapanahonan. (1 Hari 19:1-18) Apan, komosta ka man? Posible bang wala ka mag-inusara ingon sa imong gibati?

Adunay mga tawo nga may pagtagad kanimo. Mahimong hunahunaon nimo ang imong mga ginikanan, imong kapikas, imong mga anak, ug imong mga higala. Apan adunay dugang pa. Sa kongregasyon sa mga Saksi ni Jehova, makakaplag kag hamtong nga mga Kristohanon nga interesado kanimo, kinsa magpatalinghog kanimong mapailobon, ug kinsa moampo uban kanimo ug alang kanimo. (Santiago 5:​14, 15) Ug bisan pag pakyason ka tingali sa tanang dili-hingpit nga tawo, adunay Usa nga dili gayod mobiya kanimo. Si Haring David sa kakaraanan  miingon: “Kon ugaling biyaan ako sa akong amahan ug sa akong inahan, si Jehova mismo magsagop kanako.” (Salmo 27:10) Oo, si Jehova ‘may pagtagad kanimo.’ (1 Pedro 5:7) Ayaw gayod kalimti nga ikaw bililhon sa mga mata ni Jehova.

Ang kinabuhi maoy usa ka gasa gikan sa Diyos. Tinuod, may panahong ang kinabuhi daw kabug-at inay gasa. Apan, makahanduraw ka ba kon unsay imong bation kon mohatag kag bililhong gasa sa usa ka tawo nga maglabay niana sa dili pa gayod kana magamit? Kitang dili-hingpit nga mga tawo mao pay pagsugod sa paggamit sa gasa sa kinabuhi. Sa pagkamatuod, ang Bibliya nagpadayag nga ang kinabuhi nato karon dili gani mao ang “tinuod nga kinabuhi” sa mga mata sa Diyos. (1 Timoteo 6:19) Oo, sa dili na madugay ang atong kinabuhi mahimong mas makahuloganon, mas tugob, ug mas malipayon. Sa unsang paagi matuod kana?

Ang Bibliya nag-ingon: “Pagapahiran [sa Diyos] ang tanang luha gikan sa ilang mga mata, ug ang kamatayon mawala na, ni may pagbangotan ni pagtiyabaw ni may kasakit pa. Ang unang mga butang nangagi na.” (Pinadayag 21:​3, 4) Sulayi ang paghanduraw kon unsay kahimtang unya sa imong kinabuhi sa dihang matuman kanang mga pulonga. Ayaw pagdali. Sulayi ang pagmugnag bug-os, buloknong hulagway diha sa hunahuna. Ang maong hulagway dili kay way-pulos nga panghanduraw. Samtang palandongon mo kon giunsa ni Jehova pagpakiglabot sa iyang katawhan sa nangagi, ang imong pagsalig kaniya modako ug ang maong hulagway mahimong mas tinuod alang kanimo.​—Salmo 136:1-26.

Basin gikinahanglan ang taastaas nga panahon aron ang imong tinguha nga mabuhi bug-os nga mapasig-uli. Magpadayon sa pag-ampo ngadto sa ‘Diyos sa tanang paghupay, kinsa nagahupay kanato sa tanan natong kasakitan.’ (2 Corinto 1:​3, 4; Roma 12:12; 1 Tesalonica 5:17) Si Jehova mohatag kanimo sa kusog nga imong gikinahanglan. Ikaw tudloan niya nga ang kinabuhi bililhon.​—Isaias 40:29.

[Kahon/Hulagway sa panid 9]

Sa Unsang Paagi Matabangan Nimo ang Tawong May Kiling sa Paghikog?

Unsay imong buhaton kon may motug-an kanimo nga gusto niyang maghikog? “Magpatalinghog pag-ayo,” mao ang tambag sa U.S. Centers for Disease Control and Prevention (CDC). Pasagdi siyang magpadayag sa iyang gibati. Apan, sa daghang kaso ang tawong lagmit maghikog maoy maulawon ug dili hinulti. Ilha nga dili tiaw ang kagul-anan o kawalay-paglaom nga iyang gibati. Kon imong hisgotan sa malumong paagi nga imong namatikdan ang pipila ka linaing kausaban sa iyang panggawi, basin ikaw makatukbil kaniya sa pagbutyag ug pagtug-an kanimo sa iyang suliran.

Samtang magpatalinghog, ipadayag ang pagkamabination. “Hinungdanon ang pagpasiugda nga ang kinabuhi sa maong tawo bililhon kanimo ug sa uban,” matod sa CDC. Pahibaloa siya nga ang iyang kamatayon makapaguol kanimo ug sa uban. Tabangi ang maong tawo sa pagsabot nga ang iyang Maglalalang may pagtagad kaniya.​—1 Pedro 5:7.

Ang mga eksperto nagsugyot usab sa pagkuha sa bisan unsang butang nga mahimong gamiton sa tawo sa paghikog​—ilabina ang pusil. Kon daw seryoso ang kahimtang, basin gusto nimong awhagon ang maong tawo sa pagkonsultag doktor. Sa grabeng mga kahimtang basin wala ka nay kapaingnan gawas sa pagtawag sa usa ka matang sa emerhensiyang medikal nga serbisyo.

[Kahon sa panid 11]

‘Pasayloon ba Ako sa Diyos Tungod sa Akong Gibati?’

Ang pagpakig-uban sa mga Saksi ni Jehova nakatabang sa daghan sa pagbuntog sa mga hunahuna sa paghikog. Bisan pa, walay usa karong adlawa ang dili maapektahan sa makapaguol nga mga hitabo sa kinabuhi o sa depresyon. Ang mga Kristohanon nga nakahunahuna sa paghikog kasagarang tugawon sa grabeng mga pagbati sa pagkasad-an tungod sa pagbaton sa maong mga hunahuna. Ang pagbati sa pagkasad-an makadugang lang sa ilang gipas-ang kabug-at. Busa sa unsang paagi masagubang ang maong mga pagbati?

Mamatikdan nga ang pipila ka matinumanong mga lalaki ug mga babaye sa kapanahonan sa Bibliya nagpahayag ug negatibo kaayong mga pagbati bahin sa kinabuhi. Si Rebeca, ang asawa sa patriarkang si Isaac, kas-a naguol sa hilabihan tungod sa usa ka suliran sa pamilya nga siya miingon: “Gikasilagan ko kining akong kinabuhi.” (Genesis 27:46) Si Job, kinsa namatyan sa iyang mga anak, nagmasakiton, nawad-an sa iyang bahandi, ug iyang dungog diha sa katilingban, miingon: “Ang akong kalag mibati gayod ug kasilag sa akong kinabuhi.” (Job 10:1) Si Moises kas-a mituaw ngadto sa Diyos: “Palihog patya na lang ako.” (Numeros 11:15) Si Elias, usa ka manalagna sa Diyos, kas-a miingon: “Igo na! Karon, Oh Jehova, kuhaa ang akong kalag.” (1 Hari 19:4) Ug ang manalagnang si Jonas balikbalik nga miingon: “Mas maayo pa nga ako mamatay kay sa ako mabuhi.”​—Jonas 4:8.

Si Jehova nagpahayag ba nga ang maong mga tawo maoy daotan tungod sa ilang gibati? Wala. Iya pa ganing gitipigan ang ilang mga gipahayag diha sa Bibliya. Hinuon, bililhon nga pagamatikdang walay usa nianang matinumanong mga tawo ang nagtugot nga ang ilang pagbati magtukmod kanila sa paghikog. Si Jehova nag-isip kanilang bililhon; gusto niyang mabuhi sila. Ang kamatuoran mao nga ang Diyos nabalaka bisan sa mga kinabuhi sa mga daotan. Siya nag-awhag kanila sa pagbag-o sa ilang mga dalan ug ‘magpadayon gayod nga buhi.’ (Ezequiel 33:11) Pagkalabi pa nga gusto niya nga kadtong mabalak-on sa pag-angkon sa iyang pag-uyon magpadayong buhi!

Ang Diyos nagtagana sa halad lukat sa iyang Anak, sa Kristohanong kongregasyon, sa Bibliya, ug sa pribilehiyo sa pag-ampo. Kini nga linya sa komunikasyon uban sa Diyos​—ang pag-ampo​—bukas gayod kanunay. Ang Diyos makapatalinghog ug magpatalinghog gayod sa tanan nga moduol kaniya uban sa mapaubsanon, sinserong kasingkasing. “Busa, uban ang kagawasan sa pagsulti manuol kita sa trono sa dili-takos nga kalulot, aron makadawat kita ug kaluoy ug makakaplag ug dili-takos nga kalulot ingong tabang sa hustong panahon.”​—Hebreohanon 4:16.

[Kahon sa panid 12]

Nawad-an Ka bag Usa ka Minahal Tungod kay Naghikog?

Sa dihang may maghikog, ang mga membro sa pamilya ug suod nga mga higala makasinatig gubot kaayong hunahuna. Ang daghan magbasol sa ilang kaugalingon sa trahedya. Sila moingon: ‘Kon unta akong nagugol ang dugang panahon uban kaniya niadtong adlawa,’ ‘Kon unta akong gipugngan ang akong dila niadtong higayona,’ ‘Kon unta dako pa ang akong nahimo sa pagtabang kaniya.’ Ang ipasabot mao, ‘Kon unta akong nabuhat kini o kana, buhi pa unta ang akong minahal.’ Apan, makataronganon ba ang pagbasol sa kaugalingon tungod sa paghikog sa laing tawo?

Hinumdomi, sayon kaayo nga maila ang mga ilhanan sa mga pagbati bahin sa kiling sa paghikog human sa hitabo. Lisod kining maila sa dili pa kini mahitabo. Ang Bibliya nag-ingon: “Ang kasingkasing lamang ang nahibalo sa kapaitan niini, ug walay tagagawas ang makaambit sa kalipay niini.” (Proverbio 14:​10, Tanakh) Usahay imposible gayod ang pagsabot kon unsay gihunahuna o gibati sa laing tawo. Ang daghang tawo nga may kiling sa paghikog dili makapahayag nga igo sa ilang kinasulorang mga pagbati nganha sa uban, bisan nganha sa suod nga mga membro sa pamilya.

Ang librong Giving Sorrow Words nag-ingon niini bahin sa mga ilhanan nga tingali ang usa ka tawo may kiling sa paghikog: “Ang tinuod mao nga sagad dili sayong hisabtan ang maong mga ilhanan.” Ang samang libro midugang nga bisan pag imong naila ang pipila ka dayag nga mga ilhanan, kana mismo dili garantiya nga ikaw makapugong sa paghikog. Inay basolon ang imong kaugalingon, ikaw mahupay sa mga pulong sa maalamon nga si Haring Solomon: “Ang mga buhi nasayod nga sila mamatay; apan bahin sa mga patay, sila walay nahibaloan nga bisan unsa.” (Ecclesiastes 9:5) Ang imong minahal wala sakita diha sa kalayonhong impiyerno. Ug ang mental ug emosyonal nga kaguol nga miagak kaniya sa paghikog natapos na. Siya wala na mag-antos; siya yanong nagpahulay.

Labing maayo tingali nga ihatag ang bug-os nga pagtagad karon sa kaayohan sa mga buhi, lakip ang imong kaugalingon. Si Solomon nagpadayon: “Ang tanan nga makaplagan sa imong kamot nga buhaton, buhata uban sa imong kusog mismo” samtang ikaw buhi. (Ecclesiastes 9:10) Magmasaligon nga ang umaabot nga kalaoman bahin sa kinabuhi niadtong naghikog anaa sa mga kamot ni Jehova, “ang Amahan sa malumong mga kaluoy ug ang Diyos sa tanang paghupay.”​—2 Corinto 1:3. *

[Footnote]

[Mga hulagway sa panid 8]

Makigsulti sa laing tawo

[Hulagway sa panid 10]

Ang imong kinabuhi bililhon sa uban