Unsay Ikatudlo sa Langgam sa Usa ka Priso?

SINULAT SA KORESPONSAL SA PAGMATA! SA HABAGATANG APRIKA

SUMALA sa Sunday Tribune sa Durban, Habagatang Aprika, ang mga langgam adunay gidulang papel sa paglukmay sa kasingkasing sa mga priso sa Pollsmoor nga Prisohan. Sa pagkakaron 14 ka binilanggo ang misalmot sa usa ka programa nga naglangkit sa pag-atiman ug mga cockatiel ug lovebird diha sa ilang mga selda.

Sa unsang paagi ang programa nagalihok? Ang matag nagasalmot nga priso adunay inayom-ayom nga incubator diha sa iyang selda. Ang kuyabog ipaatiman sa priso, kinsa maghungit sa way-depensa nga gamayng linalang matag usa o duha ka oras, adlaw ug gabii, sulod sa mga lima ka semana. Dayon ang langgam ibutang sa halwa, nga ibutang usab sa selda. Sa dihang ang langgam dako na, ibaligya kini sa publiko. Ang pipila ka priso nasuod pag-ayo sa ilang mga langgam nga sila mohilak sa dihang mahitabo ang dili-malikayang panagbulag.

Bisan ang pipila ka matig-ag kasingkasing nga mga kriminal namatikdang nahimong mas maluloton ug malumo human sa pagpakigsulti ug pag-atiman sa mga langgam sa adlaw-adlaw. Usa ka priso miingon: “Akong gipaaghop ang mga langgam, apan gipaaghop usab ako niini.” Ang lain miingon nga ang mga langgam nagtudlo kaniya ug pailob ug pagpugong-sa-kaugalingon. Usa ka nahukmang kawatan miingon nga ang pag-atiman sa usa ka langgam nagpaamgo kaniya nga ang pagkaginikanan “maoy usa ka dakong responsibilidad”​—usa ka butang nga iyang gipasagdan maylabot sa iyang kaugalingong mga anak samtang siya gawasnon pa.

Ang pag-atiman niining mga langgama adunay laing benepisyo alang sa mga priso. “Uban sa mga kahanas nga ilang nakat-onan dinhi,” matod ni Wikus Gresse, kinsa maoy nagpasiugda sa programa, “sila makakuhag trabaho sa dihang makagawas sa prisohan ingong tigpasanay ug langgam o beterinaryo.”