HANDURAWA nga Kristohanon ka nga nabuhi sa unang siglo. Bag-o lang nakadawat ug sulat ang inyong kongregasyon gikan kang apostol Pablo. Samtang gibasa kini, namatikdan nimong kadaghan mikutlo si Pablo sa “balaang mga sinulat,” ang Hebreohanong Kasulatan. (2 Timoteo 3:15) ‘Gusto unta nakong makita kon asa niya kini gikutlo,’ moingon ka tingali. Apan dili kana sayon. Ngano man?

Unsa kahay hitsura sa manuskrito sa “balaang mga sinulat” sa panahon ni Pablo? Tan-awa ang sampol dinhi, usa ka tipik sa basahon ni Isaias gikan sa Dead Sea Scrolls. Unsay imong nakita? Puro ra mga sinulat! Walay puntuwasyon. Walay mga kapitulo ug bersikulo kon itandi sa atong gigamit karon.

Wala bahinbahina sa mga magsusulat sa Bibliya ang ilang mensahe ngadto sa mga kapitulo o bersikulo. Gisulat ra nila ang tibuok mensahe nga gihatag sa Diyos aron masabtan sab sa mga tawo ang tibuok mensahe ug dili lang ang mga bahin niini. Dili ba mao pod nay imong gusto kon makadawat kag importanteng sulat gikan sa imong minahal? Basahon nimo ang tibuok sulat, dili lang ang mga bahin niini.

Apan, lisod kay walay mga kapitulo o bersikulo. Dihang magkutlo si Pablo, igo lang siyang moingon nga “ingon sa nahisulat” o “sama sa giingon kanhi ni Isaias.” (Roma 3:10; 9:29) Ug kon dili kaayo ka pamilyar sa tanang “balaang mga sinulat,” malisdan kag pangita kon asa kini gikutlo.

Dugang pa, ang “balaang mga sinulat” dili kay usa ra ka mensahe gikan sa Diyos. Sa hinapos sa unang siglo C.E., kini duna nay 66 ka basahon. Nalipay kaayo ang kadaghanan sa magbabasa sa Bibliya karon nga dunay kapitulo ug bersikulo kay sayon na nilang makit-an ang espesipikong impormasyon, sama sa mga gikutlo ni Pablo sa iyang mga sulat.

Makapangutana ka tingali, ‘Kinsay nagbutang ug mga kapitulo ug bersikulo sa Bibliya?’

Si Stephen Langton, Ingles nga pari ug nahimong Arsobispo sa Canterbury, mao ang giila nga nagbutang ug mga kapitulo aron mabahin ang Bibliya. Gihimo niya kini sa sayong bahin sa ika-13 nga siglo C.E., dihang nagtudlo siya sa University of Paris sa France.

Sa wala pa si Langton, daghang paagi ang gisulayan sa mga eskolar aron mabahin ang Bibliya ngadto sa gagmay nga seksiyon o kapitulo, lagmit aron daling makit-an ang asoy. Di ba mas sayon para nila nga mangitag asoy diha sa usa lang ka kapitulo imbes sa tibuok basahon, sama sa basahon ni Isaias nga dunay 66 ka kapitulo?

Pero, may problema. Managlahi ug dili magkatakdo ang mga eskolar sa pagbutang ug mga kapitulo. Pananglitan, gibahin ang Ebanghelyo ni Marcos ngadto sa mga 50 ka kapitulo, dili sama karon nga 16 ra. Sa panahon ni Langton didto sa Paris, dihay mga estudyante nga gikan sa lainlaing nasod, ug dala nila ang ilang kaugalingong Bibliya. Apan, dili magkasinabot ang mga magtutudlo ug mga estudyante kon unsa nga asoy ang ilang gitumong. Ngano?  Kay managlahig kapitulo ang ilang mga manuskrito.

Busa naghimo si Langton ug bag-ong sistema sa pagbahin sa mga kapitulo. Ug “naangayan kini sa mga magbabasa ug mga eskriba,” matod sa The Book—A History of the Bible, ug “paspas kini nga mikaylap sa Europe.” Ang iyang gihimo mao ang atong makita sa kadaghanang Bibliya karon.

Mga 300 ka tuig sa ulahi, sa tungatunga sa ika-16 nga siglo, ang pagkabahin sa manuskrito mas gipasayon ni Robert Estienne, usa ka French nga iladong tig-imprenta ug usa pod ka eskolar. Tumong niya nga daghan ang magtuon ug Bibliya. Iyang nakita nga mas maayo kon usa lang ka sistema ang sundon sa pagbutang sa kapitulo ug bersikulo.

Dili si Estienne ang nakaideya nga bahinon ang Bibliya ngadto sa mga bersikulo. May naghimo na niana. Pananglitan, daghang tuig kanhi, ang tibuok Hebreohanong Bibliya, o ang seksiyon sa Bibliya nga sagad gitawag ug Daang Tugon, gibahin sa Hudiyong mga tigkopya ngadto sa mga bersikulo apan dili sa mga kapitulo. Sama sa pagbutang ug mga kapitulo, dili sab magkatakdo ang ilang mga sistema.

Gihimoan ni Estienne ug mga bersikulo ang Kristohanon Gregong Kasulatan, o ang gitawag ug Bag-ong Tugon, ug gitapo kini sa nahimo na nga Hebreohanong Bibliya. Niadtong 1553, iyang giimprenta ang unang kompletong Bibliya (sa French) nga halos parehog kapitulo ug bersikulo sa kadaghanang Bibliya karon. Gisaway kini sa uban. Matod nila nga tungod sa mga bersikulo, nagputolputol kuno ang mensahe sa Bibliya ug mora na hinuon nig mga pahayag nga managlahi ug dili konektado. Apan kini nga paagi gidawat ug gigamit dayon sa ubang tig-imprenta.

Morag simple ra nga ideya ang pagbutang ug kapitulo ug bersikulo. Apan tungod niini, ang matag teksto sa Bibliya dunay kaugalingong “adres,” sama sa postal code. Tinuod nga ang pagbutang ug kapitulo ug bersikulo dili inspirado sa Diyos, ug usahay morag balikwaot ang pagkabahin sa teksto sa Bibliya. Pero mas sayon na alang nato ang pagpangitag mga kinutlo ug ang pagpasiugda o pagpaambit ug mga teksto nga makapatandog nato, sama nga markahan nato ang mga pulong diha sa usa ka dokumento o libro nga gusto kaayo natong mahinumdoman.

Bisag dakong tabang ang kapitulo ug bersikulo sa Bibliya, apan hinumdomi nga mas importanteng masabtan nato ang tibuok mensahe sa Diyos. Busa, batasana ang pagbasa sa palibot nga mga teksto imbes sa usa lang ka bersikulo. Kon himoon nimo kana, mas masabtan nimo ang tanang “balaang mga sinulat, nga makahimo kanimong maalamon alang sa kaluwasan.”—2 Timoteo 3:15.