1. Unsay pila ka butang nga mahimong magpahinabog mga pagkabahinbahin sa mga pamilya?

 MALIPAYON kadtong sakop sa mga pamilya nga naglungtad ang gugma, pagsinabtanay, ug kalinaw. Hinaot, ang inyong pamilya ingon niana. Ikasubo, ang dili maihap nga mga pamilya wala mohaom nianang maong kahubitan ug nabahin tungod sa usa o laing katarongan. Unsay nakapabahin sa mga panimalay? Niining kapituloha atong hisgotan ang tulo ka hinungdan. Sa pipila ka pamilya, ang mga membro dili parehog relihiyon. Sa uban, mahimong ang mga anak lainlain ug mga ginikanan. Sa uban pa, ang pagkamas aron mabuhi o ang paninguha alang sa dugang materyal nga mga butang dayag nga nakapugos sa mga membro sa pamilya nga mabahin. Bisan pa, ang mga kahimtang nga nakapabahin sa usa ka panimalay mahimong dili makaapektar sa lain. Unsay hinungdan?

2. Diin naglantaw ang pipila alang sa giya sa kinabuhing pamilyahanon, apan unsa ang labing maayong tinubdan sa maong giya?

² Ang panglantaw maoy usa ka hinungdan. Kon ikaw sinserong maningkamot nga masabtan ang panglantaw sa laing tawo, mas malagmit nga masabtan nimo kon unsaon pagmentinar sa usa ka nahiusang panimalay. Ang ikaduhang hinungdan mao ang inyong tinubdan sa giya. Daghang tawo ang nagsunod sa tambag sa mga kauban sa trabaho, mga silingan, mga kolumnista sa mantalaan, o ubang tawhanong mga giya. Hinunoa, ang pipila nakakaplag kon unsay ginaingon sa Pulong sa Diyos mahitungod sa ilang kahimtang, ug dayon ilang gipadapat ang ilang nakat-onan. Sa unsang paagi ang pagbuhat niini makatabang sa usa ka pamilya aron mamentinar ang kalinaw diha sa panimalay?​—2 Timoteo 3:16, 17.

3. (a) Unsay tambag sa Bibliya labot sa pagpakigminyo sa usa nga lahi ug relihiyon? (b) Unsay pila ka paninugdang mga prinsipyo nga mapadapat kon ang usa ka kapikas magtutuo ug ang lain dili?

³ Ang Bibliya kusganong nagtambag kanato batok sa pagminyo sa usa nga lahi ug relihiyosong tinuohan. (Deuteronomio 7:3, 4; 1 Corinto 7:39) Hinunoa, mahimong nakakat-on ka sa kamatuoran sa Bibliya human sa inyong pagkaminyo apan ang imong bana wala makakat-on niana. Nan komosta na man? Siyempre, ang mga panumpa sa kaminyoon magpabilin. (1 Corinto 7:10) Gipasiugda sa Bibliya ang pagkapermanente sa bugkos sa kaminyoon ug nagdasig sa mga minyo nga sulbaron ang ilang mga suliran inay daganan kini. (Efeso 5:28-31; Tito 2:4, 5) Nan, komosta na man kon ang imong bana kusganong motutol sa imong pagtuman sa relihiyon sa Bibliya? Mahimong sulayan niyag babag ang imong pagtambong sa mga tigom sa kongregasyon, o mahimong moingon siya nga dili niya gustong magbalaybalay ang iyang asawa, aron makighisgot bahin sa relihiyon. Unsay imong buhaton?

4. Sa unsang paagi ang asawa mahimong makapakitag empatiya kon ang iyang bana dili niya parehog relihiyon?

⁴ Pangutan-a ang imong kaugalingon, ‘Nganong ingon man niana ang pagbati sa akong bana?’ (Proverbio 16:20, 23) Kon siya wala gayod makasabot sa imong ginabuhat, mahimong mabalaka siya kanimo. O mahimong gipit-os siya sa mga paryente tungod kay wala ka na makig-ambit sa pila ka kustombre nga mahinungdanon alang kanila. “Sa dihang nag-inusara sa balay, gibati nako nga ako gibiyaan,” matod sa usa ka bana. Kining lalakiha mibati nga nawad-an siyag asawa tungod sa usa ka relihiyon. Bisan pa tungod sa garbo dili siya modawat nga siya gimingaw. Ang imong bana mahimong nagkinahanglag pasalig nga ang imong gugma kang Jehova wala magpasabot nga mas menos na ang imong gugma sa imong bana karon kay sa nangagi. Paneguroha nga mogugol ka ug panahon uban kaniya.

5. Unsang pagkatimbang ang angay huptan sa asawa kansang bana lahi ug relihiyon?

⁵ Hinunoa, usa ka mas importanteng butang ang kinahanglang tagdon aron madumala nimo ang kahimtang sa  maalamong paagi. Ang Pulong sa Diyos nagaawhag sa mga asawa: “Magpasakop sa inyong mga bana, sanglit kini nahiangay diha sa Ginoo.” (Colosas 3:18) Busa, kini nagpasidaan batok sa espiritu sa pagkinaugalingon. Dugang pa, pinaagi sa pag-ingon “sanglit kini nahiangay diha sa Ginoo,” kining kasulatana nagpaila nga sa pagpasakop sa bana kinahanglan usab nga hatagag pagtagad ang pagpasakop sa Ginoo. Kinahanglang adunay pagkatimbang.

6. Unsang mga prinsipyo ang angay huptan sa hunahuna sa usa ka Kristohanong asawa?

⁶ Alang sa usa ka Kristohanon, ang pagtambong sa mga tigom sa kongregasyon ug pagpamatuod ngadto sa uban mahitungod sa pinasikad-sa-Bibliya nga pagtuo sa usa maoy mahinungdanong mga kinaiyahan sa matuod nga pagsimba nga dili isalikway. (Roma 10:9, 10, 14; Hebreohanon 10:24, 25) Nan, unsay imong buhaton kon ang usa ka tawo sa laktod momando kanimo nga dili tumanon ang usa ka espesipikong butang nga gibaod sa Diyos? Ang mga apostol ni Jesu-Kristo mipahayag: “Kinahanglang among sugton ang Diyos ingong magmamando inay kay sa  mga tawo.” (Buhat 5:29) Ang ilang panig-ingnan nagtagana ug sulondan nga mapadapat sa daghang kahimtang sa kinabuhi. Ang gugma ba kang Jehova magpalihok kanimo nga ihatag kaniya ang pagkamahinalaron nga takos kaniya? Sa samang panahon, ang imo bang gugma ug pagtahod sa imong bana motukmod kanimo nga maningkamot sa paghatag ug eksklusibong pagkamahinalaron kang Jehova sa paagi nga dalawaton kaniya?​—Mateo 4:10; 1 Juan 5:3.

7. Unsang determinasyon ang kinahanglang batonan sa usa ka Kristohanong asawa?

⁷ Gipahayag ni Jesus nga kini dili kanunay mahimong posible. Siya nagpasidaan nga tungod sa pagsupak sa matuod nga pagsimba, ang magtutuong mga membro sa pipila ka pamilya mobating nahimulag, nga daw may nag-ulang nga espada tali kanila ug sa ubang membro sa pamilya. (Mateo 10:34-36) Usa ka babaye sa Hapon nakaeksperyensiya niini. Siya gisupak sa iyang bana sulod sa 11 ka tuig. Mabangis siyang gitratar sa iyang bana ug subsob nga gisarhan siya sa gawas sa balay. Apan siya milahutay. Ang mga higala gikan sa Kristohanong kongregasyon mitabang kaniya. Siya wala mohunong sa pag-ampo ug mikuhag mga pagdasig gikan sa 1 Pedro 2:20. Kining Kristohanong babaye kombinsido nga kon siya magpabiling lig-on, usa ka adlaw ang iyang bana basin mokuyog kaniya sa pag-alagad kang Jehova. Ug maoy nahitabo.

8, 9. Sa unsang paagi ang asawa molihok aron dili makabutang ug wala-kinahanglanang mga babag sa atubangan sa iyang bana?

⁸ Daghan kag mahimong praktikal nga mga butang nga makaapektar sa tinamdan sa imong kapikas. Pananglitan, kon ang imong bana tutol sa imong relihiyon, ayaw siyag hatagi ug balidong mga hinungdan sa pagreklamo sa ubang mga bahin. Mentinaha nga hinlo ang balay. Atimana ang imong kaugalingong panagway. Magmadagayaon sa mga kapahayagan sa gugma ug apresasyon. Inay mosaway, magmapaluyohon. Ipakita nga gitan-aw nimo siya ingong ulo. Ayawg panimalos kon gibati nimo nga ikaw gidaogdaog. (1 Pedro 2:21, 23) Hatagig konsiderasyon ang tawhanong pagkadili-hingpit, ug kon may bingkil nga motungha, sa mapaubsanong  paagi unahi sa pagpangayog pasaylo.​—Efeso 4:26.

⁹ Ayawg ipangatarongan ang imong pagtambong sa mga tigom alang sa nalangan niyang mga pagkaon. Mahimo usab nimong pilion nga makig-ambit sa Kristohanong ministeryo sa mga panahon nga ang imong bana wala sa balay. Maalamon alang sa usa ka Kristohanong asawa nga dili sangyawan ang iyang bana sa dihang dili kini maminaw. Hinunoa, iyang sundon ang tambag ni apostol Pedro: “Kamong mga asawa, magpasakop sa inyong kaugalingong mga bana, aron nga, kon aduna may dili masinugtanon sa pulong, sila mangakabig nga walay pulong pinaagi sa panggawi sa ilang mga asawa, ingon nga mga saksing-nakakita sa inyong putli nga panggawi inubanan sa halawom nga pagtahod.” (1 Pedro 3:1, 2) Ang Kristohanong mga asawa maningkamot alang sa mas bug-os nga pagpasundayag sa mga bunga sa espiritu sa Diyos.​—Galacia 5:22, 23.

10. Sa unsang paagi angay molihok ang magtutuong bana kon lahi ug relihiyon ang iyang asawa?

¹⁰ Komosta na man kon ang bana mao ang Kristohanon ug ang asawa lain ug relihiyon? Ang Bibliya naghatag ug direksiyon alang sa maong mga kahimtang. Kini nag-ingon: “Kon si kinsa man nga igsoon ang may asawang dili-magtutuo, apan uyon siyang makigpuyo uban kaniya, ayaw siya pabiyaa kaniya.” (1 Corinto 7:12) Kini usab nagtambag sa mga bana: “Padayong higugmaa ang inyong mga asawa.”​—Colosas 3:19.

11. Sa unsang paagi ikapakita sa bana ang pagsabot ug makapatuman sa mataktikanhong paagi sa iyang pagkaulo ibabaw sa iyang asawa nga lahi ug relihiyon?

¹¹ Kon ikaw bana sa usa ka asawa nga lahi ug relihiyon sa imoha, ilabinang ikaw mag-amping sa pagpakitag pagtahod sa imong asawa ug pagtagad sa iyang mga pagbati. Ingong usa ka hamtong, takos siyag usa ka sukod sa kagawasan aron matuman ang iyang relihiyosong mga tinuohan, bisan pag dili ka mouyon niana. Sa unang higayon nga makigsulti  ka kaniya mahitungod sa imong pagtuo, ayawg damha nga iyang isalikway ang mga tinuohan nga dugay na niyang gihuptan sa pag-uyon sa usa ka bag-ong tinuohan. Inay magdalidali sa pagsulti nga bakak ang mga tulumanon nga gipakahamili niya ug sa iyang pamilya sa dugayng panahon, sa mapailobon paningkamoting mangatarongan kaniya pinasikad sa Kasulatan. Mahimong bation niyang sinalikway kon mogugol ka ug daghang panahon sa mga kalihokan sa kongregasyon. Hayan supakon niya ang imong mga paningkamot nga mag-alagad kang Jehova, apan ang buot ipasabot diay yano lamang nga: “Gikinahanglan ko ang dugang nimong panahon!” Magmapailobon. Pinaagi sa imong mahigugmaong konsiderasyon, ngadtongadto mahimong matabangan siya nga modawat sa matuod nga pagsimba.​—Colosas 3:12-14; 1 Pedro 3:8, 9.

12. Bisan pa kon lainlain ang relihiyon sa bana ug sa iyang asawa, sa unsang paagi ang Kasulatanhong mga prinsipyo mapadapat sa pagbansay sa ilang mga anak?

¹² Sa usa ka panimalay nga wala mahiusa sa pagsimba, ang relihiyosong instruksiyon sa mga bata usahay mahimong suliran. Sa unsang paagi ang Kasulatanhong mga prinsipyo mapadapat? Ang Bibliya naghatag sa amahan ug pangunang kaakohan sa pagtudlo sa mga bata, apan ang inahan usab adunay mahinungdanong papel nga pagadulaon. (Proverbio 1:8; itandi ang Genesis 18:19; Deuteronomio 11:18, 19.) Bisan pa kon siya dili modawat sa pagkaulo ni Kristo, ang amahan gihapon ang ulo sa pamilya.

13, 14. Kon did-an sa bana ang iyang asawa sa pagdala sa mga bata sa Kristohanong mga tigom o sa pagtuon uban kanila, unsay mahimo niyang buhaton?

¹³ Ang pila ka dili-magtutuong mga amahan dili motutol kon ang inahan motudlo sa mga bata bahin sa relihiyosong mga butang. Ang uban tutol. Komosta na man kon ang imong bana dili mosugot nga dad-on nimo ang mga bata sa mga tigom sa kongregasyon o did-an ka pa sa pagtuon sa Bibliya uban kanila diha sa balay? Nianang kahimtanga kinahanglan nimong timbangtimbangon ang ubay-ubayng obligasyon​—ang imong obligasyon kang Jehova nga Diyos,  sa pagkaulo sa imong bana, ug sa imong minahal nga mga anak. Sa unsang paagi nimo kini ipasibo?

¹⁴ Sa walay duhaduha moampo ka labot niining butanga. (Filipos 4:6, 7; 1 Juan 5:14) Apan sa kataposan, ikaw ang kinahanglang modesisyon kon unsang dalan ang pagasubayon. Kon mopadayon ka nga mataktikanhon, nga ipatin-aw sa imong bana nga wala nimo hagita ang iyang pagkaulo, ang iyang pagsupak mahimong momenos ra sa kataposan. Bisan pag did-an ka sa imong bana sa pagdala sa mga bata ngadto sa mga tigom o sa pagdumalag pormal nga pagtuon sa Bibliya uban kanila, makatudlo ka gihapon kanila. Pinaagi sa matag adlaw nimong pakigkabildo ug sa imong maayong panig-ingnan, paningkamoti nga isilsil kanila ang usa ka sukod sa gugma kang Jehova, pagtuo sa iyang Pulong, pagtahod sa mga ginikanan​—lakip sa ilang amahan​—mahigugmaong kahangawa alang sa ubang tawo, ug apresasyon sa matanlagong mga batasan labot sa panarbaho. Sa lakat sa panahon, mahimong mamatikdan sa amahan ang maayong mga sangpotanan ug mahimong makaapresyar sa bili sa imong mga paningkamot.​—Proverbio 23:24.

15. Unsay responsabilidad sa magtutuong amahan labot sa edukasyon sa mga bata?

¹⁵ Kon ikaw nga bana usa ka magtutuo ug ang imong asawa dili, nan kinahanglan nimong pas-anon ang tulubagon sa pagmatuto sa inyong mga anak “diha sa disiplina ug mapasiboong pagdumala-sa-kaisipan ni Jehova.” (Efeso 6:4) Samtang gihimo ang ingon, siyempre, kinahanglang ikaw magmaluloton, magmahigugmaon, ug magmakataronganon sa pagpakiglabot uban sa imong asawa.

16, 17. Unsang mga prinsipyo sa Bibliya ang angay hinumdoman sa mga bata kon modawat sila ug tinuohan nga lahi sa tinuohan sa ilang mga ginikanan?

¹⁶ Dili na talagsaon nga bisan ang minor-de-edad nga mga bata modawat ug relihiyosong mga panglantaw nga lahi sa mga panglantaw sa ilang mga ginikanan. Nahimo ba nimo kana? Kon mao, ang Bibliya adunay ikatambag kanimo.

¹⁷ Ang Pulong sa Diyos nag-ingon: “Magmasinugtanon sa  inyong mga ginikanan kahiusa sa Ginoo, kay kini maoy matarong: ‘Pasidunggi ang imong amahan ug ang imong inahan.’” (Efeso 6:1, 2) Kana naglangkit sa madungganong pagtahod alang sa mga ginikanan. Hinunoa, samtang ang pagsugot sa mga ginikanan mahinungdanon, dili kini angay nga pagabuhaton nga walay pagtagad sa matuod nga Diyos. Sa dihang ang usa ka bata makaabot na sa igong pangedaron nga makasugod na siyag himog mga desisyon, siya magapas-an ug dugang sukod sa responsabilidad alang sa iyang mga lihok. Dili lamang kini tinuod labot sa sekular nga balaod apan ilabina may kalabotan sa hinatag sa Diyos nga balaod. “Ang matag usa kanato manubag alang sa iyang kaugalingon ngadto sa Diyos,” ang Bibliya nagaingon.​—Roma 14:12.

18, 19. Kon lahi ang relihiyon sa mga bata sa relihiyon sa ilang mga ginikanan, sa unsang paagi sila makatabang sa ilang mga ginikanan nga makasabot ug mas maayo sa ilang tinuohan?

¹⁸ Kon ang imong mga tinuohan nakapahinabo nga ikaw mihimog mga kausaban sa imong kinabuhi, paningkamoti nga masabtan ang panglantaw sa imong mga ginikanan. Malagmit nga mahimuot sila kon, ingong sangpotanan sa imong pagkat-on ug pagpadapat sa mga pagtulon-an sa Bibliya, mahimo kang mas matinahoron, mas masinugtanon, mas makugihon sa mga butang nga ilang gipatuman kanimo. Hinunoa, kon ang imong bag-ong tinuohan magpahinabo usab nga imong isalikway ang mga tinuohan ug mga kustombre nga sa personal ilang gipakahamili, mahimong bation nila nga giyatakan nimo ang usa ka panulondon nga buot nilang ihatag kanimo. Mahimong mabalaka usab sila sa imong kaayohan kon ang imong ginabuhat dili popular diha sa katilingban o kon kini mokuha sa imong pagtagad gikan sa mga butang nga gibati nilang makatabang kanimo nga moasenso sa materyal. Mahimong babag usab ang garbo. Hayan ilang bation nga ikaw, sa pagkatinuod, nagaingon nga ikaw husto ug sila sayop.

¹⁹ Busa, sa labing sayo kutob sa mahimo sulayi nga maghimog kahikayan nga mahimamat sa imong mga ginikanan ang pila ka ansiano o ubang hamtong nga mga Saksi gikan sa lokal nga kongregasyon. Dasiga ang imong mga  ginikanan nga moduaw sa usa ka Kingdom Hall aron sa personal makadungog sa ginahisgotan didto ug sa personal makita nila kon unsang matanga sa mga tawo ang mga Saksi ni Jehova. Sa lakat sa panahon, ang tinamdan sa imong mga ginikanan mahimong moarang-arang. Bisan pag ang mga ginikanan supakero gayod, modaot sa literatura sa Bibliya, ug modili sa mga bata nga motambong sa Kristohanong mga tigom, kasagaran may mga kahigayonan nga makabasa sa laing dapit, nga makigkabildo sa isigka-Kristohanon, ug makasangyaw ug makatabang sa uban sa impormal nga paagi. Makaampo ka usab kang Jehova. Ang pila ka batan-on kinahanglang mohulat hangtod sila makaabot sa igong pangedaron nga makapuyo sa gawas sa balay sa pamilya una pa sila makahimo ug labaw pa. Hinunoa, bisag unsa ang kahimtang sa balay, ayawg kalimot sa “pagtahod sa inyong amahan ug sa inyong inahan.” Buhata ang inyong bahin nga makaamot sa kalinaw sa balay. (Roma 12:17, 18) Labaw sa tanan, pangitaa ang kalinaw uban sa Diyos.

20. Unsang mga pagbati ang mahimong mabatonan sa mga bata kon sila may amaama o inaina?

²⁰ Sa daghang balay ang labing dakong hagit maoy dili relihiyosong kasungian apan mga suliran sa pamilyang may hinablos. Daghang panimalay karon naglakip sa mga bata sa kanhing kaminyoon sa usa o duha ka ginikanan. Sa maong pamilya, ang mga anak mahimong makaeksperyensiya ug pangabubho ug kayugot o tingali nagkasumpaki nga mga pagkamaunongon. Ingong resulta, mahimong ayran nila ang sinserong mga paningkamot sa amaama o inaina nga mahimong maayong amahan o inahan. Unsay makatabang aron himoong malamposon ang pamilyang may hinablos?

21. Bisan pa sa ilang linaing mga kahimtang, nganong ang mga amaama o inaina kinahanglang modangop sa mga prinsipyo nga makaplagan diha sa Bibliya alang sa tabang?

²¹ Dawata nga bisan pa sa linaing mga kahimtang, ang mga prinsipyo sa Bibliya nga nagdalag kalamposan sa ubang mga panimalay mapadapat usab dinhi. Ang pagsalikway  nianang mga prinsipyoha mahimong, sa makadiyot, daw makasulbad sa usa ka suliran apan malagmit nga motultol sa kagul-anan sa ulahi. (Salmo 127:1; Proverbio 29:15) Ugmara ang kaalam ug salabotan​—kaalam sa pagpadapat sa diyosnong mga prinsipyo nga gihunahuna ang hataas-ug-epektong mga kaayohan, ug ang salabotan sa pag-ila kon nganong ang mga membro sa pamilya mosulti ug mobuhat sa tinong mga butang. Aduna usay panginahanglan alang sa empatiya.​—Proverbio 16:21; 24:3; 1 Pedro 3:8.

22. Nganong mahimong malisdan ang mga bata nga modawat sa usa ka amaama o inaina?

²² Kon ikaw usa ka amaama o inaina, mahimong mahinumdoman nimo nga ingong usa ka higala sa pamilya, tingali ikaw gihinangop sa mga bata. Apan sa dihang nahimo ka nilang amaama o inaina, ang ilang tinamdan mahimong nausab. Nahinumdom sa tinuod nga ginikanan nga wala na magpuyo uban kanila, ang mga bata mahimong nakigbisog sa panagsumpaki sa mga pagkamaunongon, nga malagmit mobati nga buot nimong ilogon ang pagbati nga ilang nabatonan alang sa wala-na-dihang ginikanan. Usahay, mahimong prangkahan ka nila nga pahinumdoman nga ikaw dili ilang amahan o ilang inahan. Ang maong mga pahayag sakit nga paminawon. Sa gihapon, “dili nimo pagdalidalion ang imong espiritu sa pagpakasuko.” (Ecclesiastes 7:9) Ang salabotan ug empatiya gikinahanglan aron makadumala sa mga pagbati sa mga bata.

23. Sa unsang paagi ang disiplina pagadumalahon diha sa usa ka pamilya nga adunay mga hinablos?

²³ Kanang mga hiyasa mahinungdanon sa dihang ang usa magpahamtang ug disiplina. Ang di-mabalhinon nga disiplina mahinungdanon. (Proverbio 6:20; 13:1) Ug sanglit ang mga bata dili tanan pareho, ang disiplina mahimong lainlain sa matag kaso. Nakaplagan sa pila ka amaama o inaina nga, sa labing menos sa sinugdanan, mas maayo nga ang tinuod nga ginikanan magdumala niining bahina sa pagmatuto sa mga bata. Hinunoa, mahinungdanon nga ang duha ka ginikanan magkauyon sa disiplina ug ituboy kana, nga dili mopabor sa tinuod nga anak kay sa usa ka hinablos. (Proverbio 24:23) Ang pagsugot mahinungdanon,  apan kinahanglang mohatag ug konsiderasyon alang sa dili-kahingpitan. Ayaw paghinobrag sanong. Magdisiplina diha sa gugma.​—Colosas 3:21.

24. Unsay makatabang sa pagsanta sa moral nga mga suliran tali sa mga membro sa kaatbang nga sekso diha sa usa ka pamilyang may hinablos?

²⁴ Ang mga panaghisgot sa pamilya dakog mahimo aron masanta ang kasamok. Kini makatabang sa pamilya nga makahatag ug pagtagad sa labing mahinungdanong mga butang sa kinabuhi. (Itandi ang Filipos 1:9-11.) Makatabang usab sila sa matag usa nga makita ang paagi nga siya makatabang sa pagkab-ot sa mga tumong sa pamilya. Dugang pa, ang prangka nga mga panaghisgot sa pamilya mahimong makasanta sa moral nga mga suliran. Kinahanglang masabtan sa mga batan-ong babaye kon unsaon pagpamiste ug paglihok sa haom nga paagi alirong sa ilang amaama o sa anak nga lalaki sa inaina o amaama, ug ang mga lalaki  kinahanglang tambagan bahin sa haom nga panggawi ngadto sa ilang inaina ug kang bisan kinsang anak nga babaye sa amaama o inaina.​—1 Tesalonica 4:3-8.

25. Unsang mga hiyas ang makatabang sa pagmentinar sa kalinaw diha sa usa ka pamilyang may hinablos?

²⁵ Sa pag-atubang sa linaing hagit sa pagkahimong amaama o inaina, magmapailobon. Nagkinahanglan ug panahon sa pag-ugmad ug bag-ong mga relasyon. Ang pag-angkon sa gugma ug pagtahod sa mga bata kinsa dili nimo tinuod nga mga anak mahimong usa ka dakong buluhaton. Apan posible kini. Ang usa ka maalamon ug masinabtanong kasingkasing, inubanan sa kusganong tinguha nga mapahimut-an si Jehova, mao ang yawi sa kalinaw diha sa usa ka pamilyang may hinablos. (Proverbio 16:20) Ang maong mga hiyas makatabang usab kanimo sa pagsagubang sa ubang mga kahimtang.

26. Sa unsang mga paagi ang mga suliran ug mga tinamdan labot sa materyal nga mga butang makapabahinbahin sa usa ka pamilya?

²⁶ Ang mga suliran ug mga tinamdan mahitungod sa materyal nga mga butang makabahin sa mga pamilya sa daghang paagi. Ikasubo, ang pila ka pamilya nasamok sa mga kasungian tungod sa salapi ug sa tinguha nga madato​—o sa labing menos mas moarang-arang ug diyutay. Ang mga pagkabahinbahin maugmad sa dihang ang bana ug asawa manarbaho sa sekular ug makaugmad ug tinamdang “akoang salapi, imohang salapi.” Bisan pag malikayan ang mga lalis, sa dihang parehong manarbaho ang bana ug asawa hayan makaplagan nila nga wala na kaayo silay panahon alang sa usag usa tungod sa ilang mga eskedyul. Ang nagatubong dagan diha sa kalibotan mao nga ang mga amahan mahilayo sa ilang mga pamilya sa hataas nga mga yugto​—mga bulan o gani mga tuig​—aron makakitag daghang salapi kay sa ilang kitaon sa kaugalingong dapit. Kini mahimong motultol ngadto sa seryoso kaayong mga suliran.

27. Unsay pila ka mga prinsipyo nga makatabang sa usa ka pamilyang naglisod sa salapi?

²⁷ Walay mahimong mga lagda sa pagdumala niining mga kahimtanga, sanglit ang lainlaing mga pamilya kinahanglang moatubang sa lainlaing mga pagpit-os ug mga panginahanglan. Sa gihapon, ang tambag sa Bibliya makatabang. Pananglitan, gipaila sa Proverbio 13:10 nga usahay ang wala-kinahanglanang panag-away mahimong malikayan pinaagi sa “pagkonsultahanay.” Naglangkit kini dili lamang sa pagpahayag sa kaugalingong mga panglantaw sa usa apan sa pagpangayog tambag ug pagdiskobre sa panglantaw sa laing tawo. Dugang pa, ang paghimog usa ka reyalistikong badyet makatabang sa paghiusa sa mga paningkamot sa pamilya. Usahay kinahanglanon​—tingali sa makadiyot​—nga ang bana ug asawa mangempliyo sa gawas sa balay aron maatiman ang dugang nga mga gasto, ilabina sa dihang adunay mga anak o laing mga buhionon. Sa dihang mao kini ang kaso, ang bana makapasalig pag-usab sa iyang asawa nga may panahon pa siya alang kaniya. Siya uban sa mga bata sa mahigugmaong paagi makatabang sa pipila ka buluhaton  nga malagmit naandan na niyang buhaton nga nag-inusara.​—Filipos 2:1-4.

28. Unsang mga pahinumdom, kon tumanon, ang makatabang sa usa ka pamilya nga makadangat sa kahiusa?

²⁸ Hinunoa, hinumdomi nga samtang ang salapi usa ka kinahanglanon niining sistema sa mga butang, dili kini makadalag kalipay. Tino nga dili kini makahatag ug kinabuhi. (Ecclesiastes 7:12) Inay, ang sobrang pagtagad sa materyal nga mga butang makadaot sa espirituwal ug moral nga kahimtang. (1 Timoteo 6:9-12) Labi pang mas maayo nga pangitaon pag-una ang Gingharian sa Diyos ug ang iyang pagkamatarong, uban sa pasalig nga mabatonan ang iyang panalangin diha sa atong mga paningkamot nga mabatonan ang mga kinahanglanon sa kinabuhi! (Mateo 6:25-33; Hebreohanon 13:5) Pinaagi sa pag-una sa espirituwal nga mga intereses ug pinaagi sa pag-agpas ug kalinaw una sa tanan uban sa Diyos, mahimo nimong makaplagan nga ang imong panimalay, bisan pa tingalig nabahin tungod sa pila ka kahimtang, mahimong tinuod nga nahiusa sa labing mahinungdanong mga paagi.