•  Mun na o kɛli ka di mɔgɔ caman ye?

•  I ka kan ka ɲininkali jumɛnw kɛ i yɛrɛ la?

•  Bibulu sariyakolo jumɛnw bɛ se k’i dɛmɛ?

“Ne fɛ n’i y’i fari ci k’a ɲɛgɛn o cɛ ka ɲi kosɛbɛ,” funankɛ dɔ y’o fɔ min tɔgɔ ye ko Ryan.

Kun min na i b’a fɛ ka i fari ci k’a ɲɛgɛn o bɛ se ka nɔ bila i hakilina la ka ɲɛsin o kɛli ma. Misali la, funankɛ dɔ min tɔgɔ ye ko Jillian, o y’a fɔ ko: “Tuma min na ne tun bɛ ta lakɔli la, ne ni denin dɔ tun bɛ to ka kɛ ɲɔgɔn fɛ min ba sara a fitiniman. A kɛlen funankɛ ye, a ye a fari ci ka a ba tɔgɔ ɲɛgɛn a tɔn na. A ye a fari ci k’a ɲɛgɛn kun min na, ne fɛ o ka ɲi kosɛbɛ.”

A kɛli kun mana kɛ fɛn o fɛn ye, i ka kan ka i hakili jagabɔ kosɛbɛ fɔlɔ sani k’a latigɛ ka fɛn ɲɛgɛn i farikolo la min tɛ se ka bɔ bilen. N’i b’a fɛ ka i fari ci k’a ɲɛgɛn, i ka kan ka ɲininkali jumɛnw de kɛ i yɛrɛ la fɔlɔ? Bibulu sariyakolo jumɛnw de bɛ se k’i dɛmɛ ka latigɛli ɲuman kɛ?

Farati jumɛnw bɛ a la kɛnɛya ta fan fɛ? “K’a i fari ci k’a ɲɛgɛn, o tɛ taa i golo sɔgɔli kɔ, o bɛ se ka na ni golola banaw ye ani gɛlɛya wɛrɛw” o fɔra Mayo Clinique ka siti de kan. “Tuma dɔw la, fari bɛ ci ka ɲɛgɛn yɔrɔ min na, o yɔrɔ bɛ se ka funufunu, o funufunu da bɛ wele ko granulomes. Ka i fari ci k’a ɲɛgɛn, o bɛ se ka na ni chéloïdes ye, o ye fari funu dɔ ye min bɛ bɔ jolifɔn bonyali la.” Siti in b’a fɔ fana ko: “Ni fari cira k’a ɲɛgɛn ni minɛnw ye minnu magara joli la banakisɛ bɛ min na, o bɛ se ka kɛ sababu ye ka banaw lase i ma minnu bɛ sɔrɔ joli fɛ.”

O bɛ se ka nɔ jumɛn bila i tɔgɔ kan? A diyara i ye wo, a ma diya i ye wo, i yecogo bɛ se ka tɔw bila ka hakilina dɔ miiri i kan. A bɛ se k’u bila k’a dɔn n’i ye hakilitigi ye walima n’i tɛ o ye, n’i ye dannamɔgɔ ye walima mɔgɔlankolon. “Ni ne ye mɔgɔ dɔ ye min ye a fari ci k’a ɲɛgɛn, ne bɛ o tigi bila yɔrɔnin kelen mɔgɔw fɛ ɲɛnajɛ ni minni ka di minnu ye” funankɛ dɔ y’o fɔ min tɔgɔ ye ko Samantha.

Melanie, min si bɛ san 18 na, o ye hakilina wɛrɛ ye o ko kan: “Ne fɛ ni y’i fari ci k’a ɲɛgɛn, o b’a to i ka cɛɲa tɛ ye ka ɲɛ. Mɔgɔ minnu bɛ u fari ci k’a ɲɛgɛn, a bɛ i n’a fɔ olu t’a fɛ tɔw k’a dɔn u ye mɔgɔ sugu min ye tiɲɛ yɛrɛ la, o de la u bɛ u fari ci k’a ɲɛgɛn.”

Yala a bɛna diya i ye tuma bɛɛ wa? Ni y’i fari ci ka ɲɛgɛnli dɔ kɛ a la, n’i kɔrɔla walima ka bonya kɔfɛ, a cɛ bɛ se ka juguya. “Ne y’a jateminɛ ko ni waati bɛ tɛmɛn, ɲɛgɛnli min bɛ kɛ fari cilen kan, o cɛ bɛ juguya,” funankɛ dɔ y’o fɔ min tɔgɔ ye Joseph.

“Ni y’i fari ci ka fɛn dɔ ɲɛgɛn a kan, o fɛn sanga bɛ se ka burun kɔfɛ” Allen min si bɛ san 21 na ko ten. “Fɛn min nafa ka bon i bolo bi, o bɛ se ka kɛ nafa tan ye i bolo sini.”

Allen ye tiɲɛ fɔ. Ni mɔgɔ bɛ ka kɔrɔbaya, i ka ko yecogow ani i bɛ fɛn minnu kanu, olu bɛ yɛlɛma nka n’a y’a sɔrɔ i y’i fari ci k’a ɲɛgɛn—o tɛ se ka yɛlɛma. “Ni ne ye n’fari ci k’a ɲɛgɛn, o yeli bɛna ne hakili jigin fɛn kuntanw la, ne dun t’a fɛ ka o fara fɛnw kan ne bɛna nimisa minnu na kɔfɛ, “ funankɛ dɔ y’o fɔ min tɔgɔ ye ko Teresa.

Sani a ka latigɛli dɔ kɛ, mɔgɔ hakiliman bɛ waati ta ka kow sɛgɛsɛgɛ kosɛbɛ. (Ntalenw 21:5; Heburuw 5:14) Ka i fari ci k’a ɲɛgɛn, sariyakolo minnu bɛ boli o kan, olu dɔw filɛ nin ye:

• Kolosekaw 3:20: “Denw, a’ ye aw bangebaaw kan minɛ ko bɛɛ la, katuguni o ka di Matigi ye.”

  N’i tɛ i bangebaaw ka laadilikanw lamɛn k’a sɔrɔ i bɛ u ka so, o kɔlɔlɔw bɛ se ka kɛ mun ye?

• 1 Piɛrɛ 3:3, 4: “Aw ka masirili kana kɛ kɔkanna masirili ye, i n’a fɔ kun digili wala sanu masiriw ni fini saramaw donni, nka aw ka masirili ka kɛ kɔnɔna masirili dogolen ye, o ye dusu sumalen sabalilen ye, o ye masiri fɛn tiɲɛbali de ye.”

  E hakili la, mun na Bibulu b’a sinsin “kɔnɔna masirili dogolen” kan?

• 1 Timote 2:9, 10: “Musow ka u masiri cogo bɛnnen na. . .U ka u masiri ni kɛwale ɲumanw ye.”

  N’a fɔra ko “cogo bɛnnen” o kɔrɔ ye di? Ni waatiw bɛ tɛmɛn, mun na ka taama “cogo bɛnnen” na o bɛ diya mɔgɔw ye ka tɛmɛn fari ɲɛgɛnli kan?

• Romɛkaw 12:1: “Ko aw ka aw farikolo bɛɛ di Ala ma saraka ɲɛnama ye, a senuma, o ka di Ala ye. O de ye aw ka batoli hakiliman ye.”

  I bɛ i farikolo minɛ cogo min na, mun na nafa bɛ o la Ala ɲɛkɔrɔ?

Ka kɛɲɛ ni nin ɲɛfɔliw ye, mɔgɔ caman ye a latigɛ k’u ban k’u fari ci k’a ɲɛgɛn. U ye fɛn sɔrɔ ka kɛ min nafa ka bon ni o ye. Teresa min kofɔra ka tɛmɛn, o y’a fɔ ko: “Ni kumasen dɔ ka di i ye kosɛbɛ, taama ka kɛɲɛ ni o kumasen ye walima ni mɔgɔ dɔ nafa ka bon i bolo, a fɔ o tigi ye ko a ko ka di i ye kosɛbɛ. Sani i ka i fari ci k’a ɲɛgɛn, i dalen bɛ fɛn minnu na, taama ka kɛɲɛ ni olu ye.”