1, 2. ?From wanem yumi no mas blemem Jehova from ol trabol we man i kasem? Yu talem wan pijatok.

YU TRAEM tingbaot se yu mared blong plante yia finis. Be wan dei, taem yu kambak long haos, yu luk ol samting oli stap olbaot. Ol jea mo tebel oli kafsaed, oli brobrok, mo evri samting i stap olbaot. Haos blong yu we fastaem i naes gud, naoia i kam olsem wan doti ples nomo. ?Bambae yu mekem wanem? Bambae yu faerap wantaem nomo se: ‘?From wanem woman blong mi i mekem olsem?’ No bambae yu talem se: ‘?Hu i mekem samting ya?’ I sua se bambae yu askem seken kwestin ya. ?From wanem? From we yu yu save se gudfala woman blong yu i no save mekem wan krangke fasin olsem blong spolem.

² Tede, wol i fulap long doti we i stap long win mo solwota, raf fasin, mo ol doti fasin blong man wetem woman. Yumi we yumi stadi long Baebol, yumi save se Jehova i no stamba blong ol problem ya. Hem i mekem wol ya olsem wan gudfala ples blong ol man oli stap long hem. (Jen. 2:8, 15) Hem i lavem ol man. (1 Jon 4:8) Mo tu, yumi luksave se man i stamba blong plante rabis fasin long wol tede. Hemia Setan we i “masta blong wol ya.”—Jon 14:30; 2 Kor. 4:4.

3. ?Tingting blong yumi i save kam nogud olsem wanem?

³ Be yumi no save blemem Setan from evri trabol we yumi kasem. ?From wanem? From we sam long ol trabol we yumi kasem, i kamaot from ol mastik we yumi mekem. (Ridim Dutronome 32:4-6.) Samtaem, yumi luksave se yumi mekem mastik, be sin we i stap long yumi i mekem se tingting blong yumi i kam nogud, nao yumi folem wan rod we i blong ded nomo. (Prov. 14:12) ?Yumi mekem samting ya olsem wanem? Taem yumi kasem wan trabol, maet yumi save stat blong blemem Jehova i bitim we yumi blemem yumi wan, no Setan. Maet yumi kam kros, nao yumi talem se Jehova ‘i stap spolem yumi.’—Prov. 19:3.

4, 5. ?Olsem wanem wan man i save kam kros long Jehova?

⁴ ?I tru se yumi save kros long Jehova mo talem se hem  ‘i stap spolem yumi’? Sipos yumi mekem olsem, bambae yumi lus nomo. (Aes. 41:11) Yumi no save faet agensem Jehova. Maet yumi neva talem long maot blong yumi se yumi kros long Jehova. Be Ol Proveb 19:3 i talem se: “Ol krangke samting we man i mekem, hemia nao we i mekem rod blong hem i fasfas, nao from samting ya hem i agensem Jehova long hat blong hem.” Yes, wan man i save kam kros long Jehova long hat blong hem. Yumi save luksave fasin ya blong man long plante defren rod. Maet hem i kros long Jehova gogo hem i no moa joen wetem ol narafala brata mo sista, hem i no moa go long ol miting, long wok blong prij, mo hem i no moa joen long ol narafala wok blong kongregesen.

⁵ ?Wanem i save pulum yumi blong talem se Jehova ‘i stap spolem yumi’? ?Yumi save mekem wanem blong no foldaon long trap ya? I impoten tumas we yumi save ansa blong ol kwestin ya. From we sipos yumi no lukaotgud, bambae yumi no save fren gud wetem Jehova.

6, 7. ?From wanem ol man Isrel oli stat blong komplen long Jehova?

⁶ Nating sipos wan man i trastem Jehova, be taem hem i kasem trabol, hem i save kam kros mo i blemem Jehova. Bambae yumi tokbaot faef samting we i save pulum man blong i kros long Jehova. Mo bambae yumi luk stori blong sam man, we Baebol i talem se oli foldaon long trap ya blong talem se Jehova ‘i stap spolem olgeta.’—1 Kor. 10:11, 12.

⁷ Toktok we narafala i talem i save spolem yumi. (Ridim Dutronome 1:26-28.) Tingbaot ol man Isrel oli jes kamaot long Ijip, oli fri. Jehova i mekem ten trabol oli kamaot long Ijip mo hem i kilim ded Fero mo ol ami blong hem long Red Si. (Eks. 12:29-32, 51; 14:29-31; Sam 136:15) Ol man blong Jehova oli rere blong go insaed long kantri ya we hem i promes blong givim long olgeta. Be stret long taem ya we oli rere blong go insaed, ol man Isrel oli stat blong komplen long Jehova. ?Wanem i mekem se oli no moa bilif strong long Jehova olsem? Tingting blong olgeta i kam nogud from ol giaman ripot we sam long ol spae ya oli talem. (Nam. 14:1-4) From samting ya i no gat wan long olgeta man Isrel ya i go insaed long “gudfala kantri ya.” (Dut. 1:34, 35) ?Olsem wanem long yumi? ?Samtaem yumi letem ol giaman toktok blong ol narafala i spolem bilif blong yumi, mo i pulum yumi blong komplen from fasin blong Jehova blong lidim yumi?

8. ?Wanem i mekem se ol man Juda oli stat blong blemem Jehova from trabol blong olgeta?

⁸ Ol trabol mo hadtaem oli save mekem tingting blong yumi i foldaon. (Ridim Aesea 8:21, 22.) Long taem blong Aesea, ol man Juda oli fesem wan bigfala trabol. Ol enemi oli stap raon long ples blong olgeta. I no gat inaf kakae mo plante man oli hanggri. Be samting we i moa nogud se, oli no moa lesin long Jehova mo oli no moa fren gud hem. (Amos 8:11) Oli no moa askem Jehova blong i givhan long olgeta. Be oli girap, oli stat blong “singaot trabol” i kam long king, mo tu oli stap tok nogud long Jehova. Yes oli blemem Jehova from ol trabol blong olgeta. Sem mak sipos tingting blong yumi i foldaon taem yumi kasem ol trabol, maet yumi blemem Jehova se hem i no givhan long yumi taem yumi nidim hem.

9. ?From wanem ol man Isrel long taem blong Esikel, oli talem se samting we Jehova i mekem i no stret?

⁹ Yumi no gat evri save long saed blong wan samting. Ol man Isrel long taem blong Esikel oli no gat save long evri samting we Jehova i mekem. From samting ya oli stap talem se ol samting we Jehova i mekem oli “no stret.” (Esik. 18:29) I olsem we oli stap jajem God. Oli ting se fasin blong olgeta i moa gud. Mo oli jajem God folem smol save we oli gat long ol samting we oli hapen. Maet samtaem, yumi tu yumi no kasem save fulwan long wan stori blong Baebol, no long wan samting we i stap hapen long laef blong yumi. Sipos i  olsem, ?yumi stap luk ol fasin blong Jehova se oli “no stret”?—Job 35:2.

10. ?Olsem wanem man i save folem fasin blong Adam?

¹⁰ Yumi blemem narafala from mastik blong yumi. Bifo olgeta, Adam i blemem Jehova from sin blong hem. (Jen. 3:12) Adam i save gud panis we hem i save kasem sipos hem i brekem loa blong Jehova. Nating se i olsem, hem i jusum blong brekem loa mo biaen i blemem Jehova. I olsem we hem i stap talem se Jehova i givim wan rabis woman long hem. Stat long taem ya, sam narafala man oli folem fasin blong Adam. Oli stap blemem God from mastik blong olgeta. I gud yumi askem se: ‘?Taem mi mekem mastik, mi mi kros long Jehova mo mi no moa wantem folem ol loa blong hem?’

11. ?Yumi lanem wanem long stori blong Jona?

¹¹ Yumi tingbaot yumi wan nomo. Jehova i sore long ol man Nineve mo i no spolem olgeta. Ale, profet Jona i kros from samting ya. (Jona 4:1-3) Hem i kros from we Nineve i no lus olsem we hem i bin talemaot. From samting ya, maet hem i harem se samting ya i spolem gudnem blong hem olsem wan profet. Hem i wari moa long nem blong hem, mo i no moa tingbaot fasin sore blong Jehova mo laef blong ol man Nineve. Ating yumi save gat filing olsem Jona. Sipos yumi stap tingbaot yumi wan nomo, bambae yumi no tingbaot laef blong ol narafala man. Maet long plante yia finis, yumi stap talemaot se dei blong Jehova i klosap. Be nao sipos ol man oli stap jikim yumi from dei ya i no kam yet, ?bambae yumi kros long Jehova from?—2 Pita 3:3, 4, 9.

12, 13. Sipos yumi stat blong ting se ol wok blong Jehova oli no stret, ?yumi mas tingbaot wanem?

¹² ?Yumi save mekem wanem sipos yumi stat blong tingting se ol wok blong Jehova oli no stret? Tingting olsem i no stret nating. Ol Proveb 19:3 i talem se krangke fasin blong wan man i spolemgud laef blong hem, mo hem i kros long Jehova. Bambae yumi tokbaot faef samting we oli save givhan long yumi, blong yumi no letem ol trabol blong laef oli mekem yumi kros, nao yumi blemem Jehova.

 ¹³ Yu no mas ting nating long fasin fren blong yu wetem Jehova. Sipos yumi fren gud wetem Jehova, bambae yumi no save letem sin i pulum yumi nao yumi kros long Jehova. (Ridim Ol Proveb 3:5, 6.) Yumi mas trastem Jehova. Yumi no mas ting se yumi waes. (Prov. 3:7; Pri. 7:16) Sipos yumi mekem olsem bambae yumi no blemem Jehova taem yumi kasem trabol.

14, 15. ?Wanem i save givhan long yumi blong no letem toktok we narafala i talem, i spolem yumi?

¹⁴ Yu no mas letem toktok we narafala i talem i spolem yu. Ol man Isrel long taem blong Moses, oli gat plante risen blong bilif se Jehova bambae i lidim olgeta i go insaed long kantri, we hem i promes blong givim long olgeta. (Sam 78:43-53) Be taem ol ten spae ya oli kambak mo oli talem ol giaman ripot, ol man Isrel oli no moa “tingbaot paoa blong [Jehova].” (Sam 78:42) Sipos yumi tingting dip long ol wok blong Jehova, mo yumi tingbaot ol samting we hem i mekem long yumi, bambae yumi gohed blong fren gud wetem hem. Nao bambae yumi no letem ol samting we narafala i talem, i mekem yumi no moa fren gud wetem Jehova.—Sam 77:11, 12.

¹⁵ ?Olsem wanem sipos yumi gat nogud tingting long ol brata mo sista blong yumi? Long taem olsem, bambae yumi no moa fren gud wetem Jehova. (1 Jon 4:20) Taem ol man Isrel oli stap tok agens long Eron, Jehova i talem long olgeta se oli stap tok agens long hem. (Nam. 17:10) Long sem fasin, sipos yumi stat blong komplen mo toktok smol agensem ol man we Jehova i stap yusum blong lidim ogenaesesen blong hem, i olsem we yumi stap komplen long Jehova stret.—Hib. 13:7, 17.

16, 17. ?Yumi mas tingbaot wanem taem yumi kasem trabol?

¹⁶ Yu mas save se Jehova i no stamba blong ol trabol we yu kasem. Nating se ol man Isrel long taem blong Aesea oli gowe long Jehova, be Jehova i wantem yet blong givhan long olgeta. (Aes. 1:16-19) Long sem fasin, nomata se yumi kasem ol trabol, be yumi save harem gud from we Jehova i kea long yumi, mo hem i wantem givhan long yumi. (1 Pita 5:7) Hem i promes blong givim paoa we yumi nidim, blong yumi save stanap strong long taem blong trabol.—1 Kor. 10:13.

¹⁷ Sipos ol man oli mekem i no stret long yumi, no yumi kasem sam trabol olsem man ya Job, yumi mas tingbaot se Jehova i no stamba blong ol trabol blong yumi. Jehova i no laekem nating fasin we i no stret. Hem i laekem stret fasin. (Sam 33:5) I gud we yumi gat tingting olsem Elihu, fren blong Job, we i talem se: “!God i gat olgeta paoa! ?Yufala i ting se hem i save mekem samting we i no stret?” (Job 34:10) Jehova i no mekem trabol i kasem yumi, be hem i givim “evri samting we oli gud mo evri presen we oli nambawan” long yumi.—Jem. 1:13, 17.

18, 19. ?From wanem yumi no mas jajem Jehova folem prapa tingting blong yumi? Yu talem wan eksampol.

¹⁸ Yu no mas jajem Jehova folem prapa tingting blong yu. God i stret gud olgeta, mo ol tingting blong hem oli hae moa long ol tingting blong yumi. (Aes. 55:8, 9) Taswe yumi mas gat tingting daon blong luksave se yumi no gat save long evri samting. (Rom 9:20) Tru ya, yumi no save evri samting long saed blong wan bisnes. Ating yu agri long tok blong Ol Proveb we i talem se: “Taem ol man oli harem fas man we i tok insaed long kot, oli ting se hem i stret nomo, be taem man we i stap tok agens long hem i stat askem kwestin long hem, olgeta oli stap tingting bakegen nao.”—Prov. 18:17.

¹⁹ Yu traem tingbaot se yu gat wan fren we yu trastem hem. Wan dei, fren ya i mekem wan samting we yu no kasem save long hem, mo we yu ting se i no stret. ?Olsem wanem? ?Bambae yu kwik blong jajem hem se hem i mekem i rong? Nogat. Ating bambae yu no mekem from we yu no kasem fulwan save long samting we hem i mekem. Oraet, sipos yumi save trastem ol fren olsem, i moa stret we yumi trastem papa blong yumi long  heven. From we ol tingting blong hem oli hae moa long ol tingting blong yumi.

20, 21. ?From wanem yumi mas luksave stamba blong ol trabol blong yumi?

²⁰ Yu mas luksave stamba blong ol trabol blong yu. ?From wanem yu mas mekem olsem? From we samtaem ol trabol we oli kasem yumi, oli fol blong yumi nomo. Yumi mas luksave se yumi mas kakae frut blong wanem we yumi planem. (Gal. 6:7) Yumi no mas traem blong blemem Jehova from ol trabol we yumi kasem. ?From wanem i no stret blong mekem olsem? Yu traem tingbaot pijatok ya: Wan draeva i spid bitim mak from trak ya i save spid, nao hem i aksiden long wan kona, ?yu ting se i stret blong hem i blemem kampani we i mekem trak ya? Nogat, hem i no save mekem olsem. Long sem fasin, Jehova i wokem yumi wetem fasin ya we yumi fri blong jusum samting we yumi wantem. Be hem i givim ol advaes tu blong yumi save mekem ol desisen we oli waes. Taswe, i no stret nating blong blemem Jehova from ol mastik we yumi mekem.

²¹ I tru, i no olgeta trabol we oli kamaot from ol mastik, no ol rong desisen we yumi mekem. Sam trabol we yumi kasem i kamaot from “samting we yumi no tingbaot i save kamaot long yumi enitaem nomo.” (Pri. 9:11, NW) Antap long ol samting ya, yumi no mas fogetem se Setan i stamba blong olgeta rabis fasin tede. (1 Jon 5:19; Rev. 12:9) !Hem nao i enemi blong yumi, be i no Jehova!—1 Pita 5:8.

22, 23. ?Sipos yumi no glad from yumi gat sam trabol, yumi mas tingbaot wanem?

²² Taem yu stap gotru long wan hadtaem no trabol, yu mas tingbaot eksampol blong Josua mo Keleb. Tufala gudfala spae ya, tufala i no olsem ol narafala ten spae. Tufala i kambak wetem wan gudfala ripot. (Nam. 14:6-9) Tufala i soemaot se tufala i bilif long Jehova. Mo tufala i gohed blong wokbaot wetem ol narafala man Isrel blong 40 yia long draeples. ?Yu ting se tufala i komplen mo kam kros? ?Yu ting se tufala i talem se Jehova i stap spolem tufala? Nogat, tufala i no tingting olsem. Tufala i trastem Jehova. ?Wanem gudfala samting we tufala i kasem? Tufala i go insaed long kantri ya we Jehova i promes blong givim long olgeta, be ol narafala man Isrel oli ded long draeples. (Nam. 14:30) Yes, Jehova i save blesem yumi sipos yumi “no kam slak” blong mekem ol wok blong hem.—Gal. 6:9; Hib. 6:10.

²³ Sipos yumi no glad from we yumi gat sam trabol, no from slak fasin blong ol narafala, no from slak fasin blong yumi, yumi mas tingbaot ol nambawan fasin blong Jehova. Yumi mas putum tingting blong yumi i stap long gudfala laef we hem i wantem givim long yumi long fiuja. I gud blong tingbaot kwestin ya se: ‘?Laef blong mi bambae i olsem wanem sipos mi no save Jehova?’ Yes, yumi mas gohed blong stap klosap long Jehova, mo yumi neva mas talem se, Jehova ‘i stap spolem yumi.’