Ol Gudfala Rul Mo Fasin—?Oli Stap Lus?

“Wan sapa, fiftin man mo woman we oli mared finis oli go long wan miting [blong Katolik Jos], blong kasem advaes long saed blong mared. Long olgeta 30 man we oli stap long miting ya, 3 nomo i talem se trifala i gat bilif.”—La Croix, wan Franis niuspepa blong Katolik Jos.

OL GUDFALA rul mo fasin we ol skul oli tijim man blong tinghae long hem, naoia oli stap lus. Niuspepa ya Newsweek, blong Julae 12, 1999, we i kamaot long plante ples long wol, i askem kwestin ya long faswan pej blong hem se: “?God Hem i Ded?” Folem wanem we niuspepa ya i talem, i luk olsem se hemia nao tingting blong ol man wes Yurop. Long manis Oktoba blong sem yia ya 1999, Katolik Jos i holem wan miting long Rom. Franis niuspepa ya Le Monde, i tokbaot miting ya mo hem i makem se: “Jos i faenem se i hadwok moa blong talemaot mesej blong hem from we ol man oli ‘no moa laekem nating’ mesej ya. . . . Long Itali, ol man Katolik oli no moa joengud aninit long wan bilif nomo. . . . Long Jemani, oli stap raorao from ol ofis we man i stanemap blong givim advaes long ol woman we oli wantem kilim pikinini long bel. Ol man oli wantem fasin fri blong jus, taswe oli no moa lesin long ol strong tok blong pop. Mo sam man oli talem se tingting blong ol man [Netalan] long saed blong ol fasin blong laef mo fasin blong kilim i ded ol sikman we sik blong olgeta i no save kamgud, i kamaot from we oli lego Kristin bilif finis.”

Yes, ol samting ya oli stap hapen long plante ples. Long 1999, Ajbisop blong Canterbury, George Carey, i givim woning ya se “taem ol man we oli laef naoia, oli ded, bambae Anglikan Jos tu i lus.” Wan stori long Franis niuspepa ya Le Figaro, we nem blong hem “Yurop i No Moa Wan Kristin Kantri,” i talem se: “Sem samting i stap hapen long evri ples. . . . Ol man oli gohed blong soemaot se oli no moa agri long ol rul mo tijing [blong jos].”

Oli No Moa Joen Plante Long Jos

Long Yurop, namba blong ol man we oli go long jos i stap godaon bigwan. Long Franis, i no kasem 10 pesen blong ol  man Katolik we oli stap go long Lames evri Sande. Mo long Paris, samting olsem 3 no 4 pesen nomo blong ol man oli stap go long jos oltaem. Long Inglan, Jemani, mo Not Yurop, i sem mak no maet namba ya i daon moa.

Wan samting we ol lida blong jos oli wari tumas from, hemia se smol man nomo oli wantem kam pris. Long laswan handred yia, namba blong ol pris long Franis i godaon bigwan. Bifo, i gat 14 pris we oli lukaot long 10,000 man. Tede, long sam ples, i gat 1 pris nomo we i lukaot long 10,000 man. Long Yurop, bighaf blong ol man we oli pris oli olfala, mo ol kantri olsem Aealan mo Beljiom tu, oli sot long pris. Long sem taem, namba blong ol pikinini we oli joen long ol klas we oli tijim ol bilif blong jos, i stap godaon. Taswe, ol man oli no moa sua sipos Katolik Jos bambae i save gohed blong mekem ol klas ya long fiuja.

I luk olsem se ol man oli no moa trastem ol skul. Tede, 6 pesen nomo blong olgeta man Franis oli bilif se “i gat wan trufala skul nomo.” Namba ya i godaon taem yumi skelem wetem 15 pesen long 1981 mo 50 pesen long 1952. Fasin ya blong no moa kea no intres long skul i stap kasem plante man. Long 1980, 26 pesen blong ol man oli talem se oli no gat skul. Long yia 2,000, namba ya i kam antap kasem 42 pesen.—Les valeurs des Français — Évolutions de 1980 à 2000 (Samting We Ol Franis Man Oli Tinghae Long Hem—Stat Long 1980 Go Kasem 2000).

Ol Fasin Blong Man Oli Jenis Bigwan

Wan narafala samting we i soemaot se ol man oli no moa tinghae long ol rul mo fasin blong jos, hemia se ol man oli lego ol gudfala fasin. Olsem yumi tokbaot antap, plante man we oli go long jos oli no moa agri long ol rul we jos i stanemap long saed blong gudfala fasin. Oli no agri se ol lida blong skul oli gat raet blong stanemap ol rul ya. Ol man oli sapotem tingting blong pop long saed blong ol raet blong man, be long semtaem, oli no wantem harem pop taem hem i stretem laef blong olgeta. Plante man, wetem plante man Katolik tu, oli no agri wetem tingting blong pop agensem ol defren rod we man no woman i folem blong blokem pikinini.

Yes, hemia nao tingting blong plante man, olgeta we oli skul wetem olgeta we oli no skul. Ol man oli agri nomo long ol fasin we Tabu Tok blong God i agensem. Twanti yia bifo, 45 pesen blong ol man Franis oli no agri long fasin we man i slip wetem man. Tede, 80 pesen oli agri long fasin ya. Bighaf blong ol man oli sapotem fasin blong stap tru insaed long mared. Nating se i olsem, i gat 36 pesen nomo blong olgeta man we oli talem stret se fasin slip olbaot i rong.—Rom 1:26, 27; 1 Korin 6:9, 10; Hibrus 13:4.

Ol Defdefren Tingting Mo Bilif

Long ol kantri blong Wes, ol man oli wantem mekemap prapa tingting blong olgeta long saed blong skul. Ol man wanwan oli jusumaot wanem we olgeta nomo oli wantem bilif long hem. Maet oli agri long sam tijing blong jos, be oli sakemaot ol narafala tijing. Sam man oli talem se oli Kristin, be oli bilif se afta we man i ded hem i bon bakegen long wan narafala laef. Sam narafala man bakegen oli go long plante defdefren skul mo oli agri nomo long evri bilif we i stap. (Prija 9:5, 10; Esikel 18:4, 20; Matiu 7:21; Efesas 4:5, 6) Wan buk Les valeurs des Français i soemaot se plante man tede oli stap gowe long rod we jos i tijim olgeta blong folem, mo bambae i no isi blong jos i pulumbak olgeta.

Be, fasin ya we man i folem prapa tingting blong hem long saed blong skul i save karem denja i kam. Jean Delumeau, wan man blong histri we i memba blong Institut de France, i talem se man hem wan i no save mekemap prapa skul blong hem we i no joen wetem wan long ol bigfala skul we i stanap finis. “Man i no save gohed blong holem bilif sipos bilif ya i no stanap long ol tijing [blong wan jos we i stanap finis].” Yes, ol bilif mo fasin we man i save tinghae long hem oli mas laenap gud wetem fasin blong wosip we man ya i folem. ?From we tingting blong ol man i jenis oltaem, weples yumi save faenem bilif mo fasin we i laenap gud wetem fasin blong wosip?

Baebol i talem se God nao i stanemap ol stret rul mo fasin we man i mas folem, be hem i letem man i jusum sipos oli wantem folem olgeta no nogat. I gat plante milian man long wol we oli tinghae long Baebol, mo oli luksave se hem i save givhan long man tede. Olgeta ya oli luk Baebol ‘olsem wan laet we i stap soemaot rod blong olgeta, mo i stap lidim olgeta.’ (Ol Sam 119:105) ?Olsem wanem oli kasem tingting ya? Bambae yumi faenem ansa long kwestin ya long haf we i kam biaen.