Tumona amasambililo ukulingana na mashinte ayaba mu Baibolo. Inte umo na umo alabomfya kampingu yakwe iyo asambilisha na Baibolo ilyo alepingulapo ukubomfya amashinte ya mafunde pamo nga aya pe samba. a

•  Amasambililo yalicindama

•  Tulingile ukwishiba amasambililo ayacilapo ukucindama

•  Amasambililo ya pa muulu kuti yalenga umuntu aleka ukuba ne mibele iisuma kabili kuti yalenga aleka ukuba cibusa wa kwa Lesa

•  Bushe Inte sha kwa Yehova balakwata isukulu lya bana ilya pa Mulungu?

 Ukuya ku sukulu kulalenga umuntu aba na ‘mano yene yene no kulingulula,’ imibele iyo Baibolo itasha sana. (Amapinda 2:10, 11; 3:21, 22) Na kuba, Yesu aebele abasambi bakwe ukuba bakasambilisha ba fintu abebele. (Mateo 28:19, 20) Kanshi tulakoselesha kabili tulafwa abo tupepa nabo ukusambilila, pamo fye no kusambilila ukubelenga, ukulemba, e lyo no kwishiba ifya kulanda na bantu, b ukubikako fye no kwishibako fimo pa mipepele imbi e lyo ne ntambi shalekanalekana.—1 Abena Korinti 9:20-22; 1 Timote 4:13.

 Amabuteko nayo yalimona ubucindami bwa masambililo kabili ilingi line yalabikako amafunde ya kuti abacaice bonse bafwile ukuya ku masukulu ya praimari na sekondari. Tulakonka amafunde ayapala aya pantu yalomfwana na mashiwi ya mu Baibolo aya kuti: “Umuntu onse alenakila ubuteko.” (Abena Roma 13:1) Tulakoselesha abana besu ukubika amano ku sukulu no kulabombesha ilyo bali ku sukulu. c Nga filya fine Icebo ca kwa Lesa citukoselesha ukuti: “Conse ico mulecita, bombeni no mutima onse, nga kuli Shikulu, te ku bantu iyo.”—Abena Kolose 3:23, Baibele wa Mushilo.

 Amasambililo yalatwafwa ukulafwaila ulupwa lwesu ifyo lukabila. Baibolo ilanda ukuti, “umuntu nga tasakamana abantu bakwe, maka maka aba mu ng’anda yakwe, ninshi nakaana icitetekelo kabili abipa ukucisha no ushatetekela.” (1 Timote 5:8) Amasambililo ya ku sukulu kuti yatwafwa ukulasakamana indupwa shesu. Icitabo ca The World Book Encyclopedia cilondolola ukuti ukusambilila kwalicindama pantu “kulalenga abantu mu bwikashi balayafwana . . . pa kuti balebomba ku kutwala pa ntanshi ubuya ntanshi bwa calo.” Calyangukapo umuntu uwasambilila kabili uwaishiba imilimo ukufwaila ulupwa lwakwe ifyo lukabila ukucila umuntu uushasambilila kabili uushaishiba imilimo iili yonse.—Amapinda 22:29.

 Abafyashi balapeela abana babo ifyo bakabila nga balebasambilisha ifyo bakulaikala nga bakula, apaba no kubatwala ku sukulu. (2 Abena Korinti 12:14) Tulakoselesha abafyashi ukutwala abana babo ku sukulu nangu ca kuti bekala mu ncende umo balingile ukulipila pa kubatwala ku sukulu, nga calyafya ukutwala abana ku sukulu, nangu nga ca kuti ku ncende bekalila abantu abengi tabatwala abana ku sukulu. d Na kabili tuleba abafyashi ukulayafwako abana ifya ku sukulu. e

 Tulasala bwino amasukulu ya kuyako. Baibolo ilanda ukuti: “Uushaishiba atetekela fye fyonse ifyo aumfwa, lelo uwacenjela alalolekesha apo alenyanta.” (Amapinda 14:15) Tulabomfya ili shinte lye funde ilyo tulefwaya ukulundapo amasambililo pa numa ya kupwisha isukulu lya ku sekondari, tulatontonkanya pa ndalama shikakabilwa ne fyo lyacindama. Ku ca kumwenako, kwaliba amakoleji uko basambilisha imilimo iingamwafwa mu bumi ukwabula ukupoosa inshita iikalamba pa sukulu.

 Amasukulu ya Bulesa yalicindamapo ukucila amasambililo ya ku sukulu. Amasambililo ya Bulesa yalicila amasambililo ya ku sukulu pantu amasambililo ya Bulesa yakalenga tukabe no mweo nga twaishiba Lesa. (Yohane 17:3) Na kabili yalalenga twakwata imibele iisuma pamo nga “ubulungami no bupingushi no bololoke, e kutila inshila yonse iisuma.” (Amapinda 2:9) Umutumwa Paulo alisambilile sana kabili nga ni muno nshiku cimo no wasambilila ku yuniversiti, lelo alimwene “icuma capulamo ica kwishiba Kristu Yesu Shikulu.” (Abena Filipi 3:8; Imilimo 22:3) Na muno nshiku mwine Inte sha kwa Yehova abengi balisambilila sana, na lyo line balisumina ukuti ukusambilila pa fya kwa Lesa kwalicilapo ukucindama. f

 Ipinda lya mu Baibolo litila: “Uwasalapuka nga amona ububi alabelama.” (Amapinda 22:3) Inte sha kwa Yehova bamona ukuti ificitika ku ma yuniversiti e lyo na ku masukulu yambi apo basambilisha amasambililo ya pa muulu kuti fyalenga umuntu aleka ukuba ne mibele iisuma kabili kuti aleka ukuba cibusa wa kwa Lesa. E mulandu ba Nte abengi bashiila nelyo bashitwalila abana babo ku masukulu ya musango uyu. Bamona ukuti pa masukulu basambilisha amasambililo ya pa muulu, balalenga abantu basumina ifya bufi pamo nga:

•   Ubufi: Indalama shilalenga umuntu aba ne nsansa kabili acingililwa

   Amasambililo ya pa muulu kuti yalenga umuntu asanga incito ya pa muulu, e cilenga abantu abengi balefwaya ukuya mu kusambilila ku yuniversiti pa kuti fye bakakwate indalama ishingi ku ntanshi. Abantu bamo bamona kwati indalama shikalenga bakabe ne nsansa kabili kuti sha bacingilila, lelo Baibolo ilondolola ukuti ukutontonkanya ifyo kwalilubana. (Lukala Milandu 5:10) Na kabili Baibolo ilondolola ukuti “ukutemwa indalama e ntulo ya bubi bwa misango yonse,” kabili shilalenga abantu balufya icitetekelo. (1 Timote 6:10) Inte sha kwa Yehova balabombesha pa kuti ‘bebelelekwa ku fyuma.’—Mateo 13:22.

•   Ubufi: Ukulumbuka no kukwata icifulo ca pa muulu ifyo umuntu akwata nga aya ku masambililo ya pa muulu kwalicindama

   Ku ca kumwenako, ba Nika Gilauri, abali kale bacilolo mukalamba mu calo ca Georgia balembele ifyo abantu bamona ukuya ku masambililo ya ku yuniversiti mu calo cabo, batile: “Abantu ba mu calo ca Georgia bamona ukuti ukukwata ifipepala fya ku yuniversiti lifunde. . . . [Kale] abacaice abashakwete ifipepala fya ku yuniversiti balebamona ukuti baleleta umuseebanya ku lupwa lwabo.” g Lelo Baibolo ilatusoka ukukanafwaya ukulumbuka muli cino calo. Ilyo Yesu ali pano isonde aebele intungulushi sha mapepo abalefwaya ukulumbuka ati: “Bushe kuti mwasumina shani ilyo mulepeelana umucinshi?” (Yohane 5:44) Ukuya ku yuniversiti kulalenga umuntu aba ne cilumba, imibele iyo Lesa apata.—Amapinda 6:16, 17; 1 Petro 5:5.

•   Ubufi: Umuntu umwine alingile ukuipingwilapo icisuma ne cibi

   Inte sha kwa Yehova bakonka ifyo Lesa alanda pa cisuma ne cibi. (Esaya 5:20) Na lyo line, ukulingana ne fyo balembele mu lupapulo lwa Journal of Alcohol and Drug Education, abana be sukulu abengi ku ma yuniversiti balakonkelela ifibusa ica kuti “balacita ifyapusana ne fyo baishiba ukuti fisuma nelyo fibi.” h Ifyo balandile mu lupapulo filomfwana ne shinte lya mu Baibolo ilitila: “Ukwampana pamo na babi kulonaula imibele isuma.” (1 Abena Korinti 15:33) Pa ma yuniversiti, abantu abengi balacita ifyo Lesa apata pamo nga ukunwesha ubwalwa, ukubomfya imiti babinda, e lyo no kulaala no muntu bashaupana nankwe kabili ilingi line balakoselesha na bambi ukucita ifyo fine.—1 Abena Korinti 6:9, 10; 2 Abena Korinti 7:1.

•   Ubufi: Amasambililo ya pa muulu kuti yalenga umuntu awamya ifintu mu calo

   Twalishiba ukuti abengi tabaya ku masambililo ya pa muulu pa mulandu wa kufwaya fye ukukwata ifyuma, ukulumbuka, nelyo ukwangala, lelo bafwaya ukuwamya imikalile yabo no kuwamya ifintu mu calo. Kwena ukucita ifi kusuma, nomba Inte sha kwa Yehova basalapo ukucita ifyapusanako. Nga filya Yesu acitile, na ifwe twashintilila pa Bufumu bwa kwa Lesa ukuti e bukawamya isonde. (Mateo 6:9, 10) Na lyo line tatwikala fye tulelolela Ubufumu ukwisafumyapo amafya pano isonde. Tulebako abantu mwi sonde lyonse ‘mbila nsuma iya bufumu,’ tulafwa abantu abengi nga nshi cila mwaka ukwalula imikalile yabo no kuba abantu abasuma. i—Mateo 24:14.