Ifya Kupwisha Amafya Yaseeka mu Cupo

BAIBOLO tayatila abantu nga baupana tabakalekwata amafya. Ilyo umutumwa Paulo atungulwilwe no mupashi wa mushilo, alembele ukuti abaupana balaba na “macushi ayengi mu bumi bwabo.” (1 Abena Korinti 7:28, Icipangano Cipya) Lelo kwaliba ifyo abaupana bengacita ifingacefyako amafya no kulenga baba ne nsansa mu cupo cabo. Lekeni tulande pa mafya 6 ayaseeka mu cupo, e lyo twalamona ne fyo Baibolo ingatwafwa ukuyapwisha.

1

UBWAFYA:

“Ine na bena mwandi tatwatemwana nge fyo twatemwanene kale.”

IFYO BAIBOLO YALANDA:

“Mwishibe bwino bwino ifyacilapo ukucindama.”—ABENA FILIPI 1:10.

Icupo cenu caba pa fintu ifyacindama nga nshi mu bumi bwenu. E cintu mulingile ukubikako sana amano. E ico, moneni nga ca kuti ifyo mucita filalenga ukuti mu cupo cenu mube ubu bwafya. Mwileka ifyo mucita cila bushiku filenge ukuti mwilakwata inshita ya kuba na bena mwenu. Kwena incito ne fintu fimbi ifyo tushingasengauka kuti fyalenga ukuti limo mwilaba pamo na bena mwenu. Lelo mufwile ukucefyako inshita mupoosa mu kucita ifintu fimbi, pamo nga ukuba ne fibusa nelyo ifintu fimbi ifyo mwatemwa.

 Lelo abaupana bamo balatampa ukubomba incito na imbi nelyo ukulacita ifintu fimbi pa kuti fye belaba pamo na bena mwabo. Teti tutile aba musango yu ‘tabatemwana nge fyo batemwanene kale.’ Aba musango yu ninshi balebutuka fye amafya. Ifi nga e fimucitikila, ninshi mufwile ukwishiba ubwafya ubulenga mwilafwaya ukuba pamo na bena mwenu no kucitapo fimo pa kuti mubupwishe. Nga mulepoosa inshita iikalamba na bena mwenu, e lyo mukatemwana nga nshi kabili e lyo mu cine cine mukaba “umubili umo.”—Ukutendeka 2:24.

Ifyo bamo bacita pa kuti bakonke uku kufunda: Ba Andrew * na ba Tanji, abekala ku Australia, baikala mu cupo imyaka 10. Ba Andrew batile: “Nomba nalishiba ukuti ukupoosa inshita iikalamba ku ncito no kubika fye amano ku kubomba imilimo imbi iingi kuti kwaleta amafya mu cupo. E ico, ine no mukashi wandi tulasangako inshita ya kulanshanya no kulanda ifili ku mutima.”

Ba Dave na ba Jane, abena America kabili abaikala imyaka 22 mu cupo, cila bushiku icungulo balakwatako amamineti 30 aya kulanshanya no kulanda ifili ku mutima. Ba Jane batile: “Iyi nshita yalicindama sana kuli ifwe ica kuti tatuleka icintu nangu cimo ukutupumfyanya.”

2

UBWAFYA:

“Nshilesangamo insansa mu cupo cesu.”

IFYO BAIBOLO YALANDA:

“Mwilafwaya fye ifingamuwamina, lelo mulefwaya ne fingawamina abanenu.”—1 ABENA KORINTI 10:24.

Umuntu uufwaya ifingamuwamina fye mu cupo takabe ne nsansa sha cine cine, nangu akoope nelyo ukuupwa imiku iingi. Mu cupo muba fye insansa nga ca kuti bonse babili babika amano ku kupeela ukucila ukupokelela. Na kuba, ifi fine e fyo Yesu alandile, atile: “Mwaba insansa ishingi mu kupeela ukucila ishaba mu kupokelela.”—Imilimo 20:35.

Ifyo bamo bacita pa kuti bakonke uku kufunda: Ba Maria na ba Martin, aba ku Mexico, baikala mu cupo imyaka 39. Lelo mu cupo cabo mwaliba amafya. Inshita imo balikwete  ubwafya ubukalamba. Ba Maria batile: “Ilyo twaleumana, nalandile amashiwi aya musaalula kuli ba Martin. Balikalipe icine cine. Nalyeseshe ukulondolola ukuti nshaiminine pa kubasaalula, ni co fye nalikalipe. Lelo tabaumfwile.” Ba Martin batile: “Nale-esha na maka ukuti icupo cesu cipwa, nomba ilyo twaleumana natendeke ukutontonkanya ukuti cawama fye tulekane.”

Ba Martin balefwaya balebapeela umucinshi ku bakashi. Ba Maria nabo balefwaya abalume babo ukulakutika nga balelondolola ifili ku mutima. Lelo tapali nangu umo uwalecitila umunankwe ifyo alefwaya.

Bushe bapwishishe shani ubwafya? Ba Martin batile: “Nalekele ubukali bwatontoloka kabili twapingwilepo ukukonka ukufunda kwa mu Baibolo ukulanda pa kuba no mucinshi ne cikuuku. Nomba twaliluka ukuti nangu amafya yafule shani, kuti twayapwisha nga twalomba Lesa ukutwafwa e lyo twakonka no kufunda kwa mu Baibolo.”—Esaya 48:17, 18; Abena Efese 4:31, 32.

3

UBWAFYA:

“Abena mwandi tabacita ifyo balingile ukucita.”

IFYO BAIBOLO YALANDA:

“Ifwe bonse umo umo tukalubulula kuli Lesa.”—ABENA ROMA 14:12.

Ukwabula no kutwishika, abaupana te kuti baleikala bwino nga ca kuti umo fye e ulecita ifingalenga mu cupo mwaba insansa. Lelo ifintu kuti fyacilamo ukubipa nga ca kuti bonse tabalecitapo nangu cimo, balepeelana fye imilandu.

Nga muletontonkanya fye pa fyo umunenu alingile ukulacita tamwakabe ne nsansa nakalya. Kuti cacilamo ukubipa nga mwalenga ifilubo fya bena mwenu ukuba e kabepekesho aka kuti muleke ukucita ifyo mulingile ukulacita. Lelo nga mule-esha ukuba umulume nelyo umukashi umusuma, mu cupo cenu mukaba insansa. (1 Petro 3:1-3) Ne cacindama sana ca kuti mukalanga Lesa ukuti mwalicindika icupo, kabili ifyo mukalacita fikalenga akasekelele.—1 Petro 2:19.

Ifyo bamo bacita pa kuti bakonke uku kufunda: Ba Kim na bena mwabo, abekala ku Korea, baikala mu cupo imyaka 38. Ba Kim batile: “Limo abalume bandi balamfulilwa baleka no kunsosha, e lyo nshishiba ne cilenga. Ici cilenga ndemona kwati tabantemwa nge fyo bantemenwe kale. Kabili limo ntontonkanya ukuti, ‘Mulandu nshi bena bafwaila ukuti ine ndeishiba ifili mu mutima wabo ilyo bena tabafwaya ukwishiba ifili mu mutima wandi?’”

Ba Kim nga balefwaya, kuti baletontonkanya fye pa fyo abena mwabo babakalifya na pa fyo bashicita. Lelo te fyo bacita. Batile: “Mu nshita ya kuba fye uwafulwa, nalisambilila ukuti nine mfwile ukubalilapo ukucitapo cimo pa kuti tutampe ukumfwana. Ne cifumamo ca kuti ubukali bulapwa kabili tulapwisha ubwafya bwino bwino.”—Yakobo 3:18.

 4

UBWAFYA:

“Umukashi wandi tancindika.”

IFYO BAIBOLO YALANDA:

“Umutwe wa mwaume onse ni Kristu.”—1 ABENA KORINTI 11:3.

Umwaume uumona kwati umukashi wakwe tamucindika afwile intanshi ukuibebeta nga ca kutila na o alaitemenwa ukunakila Yesu Kristu, Umutwe wakwe. Umwaume kuti alanga ukuti alanakila Yesu nga alemupashanya.

Umutumwa Paulo alembele ukuti: “Mwe balume, muletemwa abakashi benu, filya na Kristu atemenwe icilonganino no kuipeela pali cena.” (Abena Efese 5:25) Yesu talemona abasambi bakwe “kwati basha.” (Marko 10:42-44) Alebeba bwino bwino ifya kucita no kubalungika nga balufyanya, kabili tali umunkalwe. Ali ne cikuuku kabili tale-enekela bena ukucita ifyo bashingakwanisha. (Mateo 11:29, 30; Marko 6:30, 31; 14:37, 38) Alebika amano ku fyo balefwaya ukucila ukubika amano ku fyo alefwaya.—Mateo 20:25-28.

Umulume alingile ukuipusha ukuti, ‘Bushe nacindamika ifyo intambi shilanda pali bumutwe na pa banakashi ukucila ukufunda kwa mu Baibolo ne fya kumwenako fyabamo?’ Ku ca kumwenako, kuti mwamona shani umwanakashi uuletontonkanya ifipuseneko ne fyo umulume aletontonkanya kabili mucinshi mucinshi alanda ico aletontonkanishisha ifyo? Muli Baibolo, Sara, umukashi wa kwa Abrahamu, aba ca kumwenako ku banakashi pantu alenakila umulume wakwe. (1 Petro 3:1, 6) Na lyo line, limo alelanda ifyo aletontonkanya, nga filya cali ilyo Abrahamu afililwe ukwiluka ifyali no kuleta amafya mu lupwa lwakwe.—Ukutendeka 16:5; 21:9-12.

Abrahamu tacitile ifyatiinishe Sara ica kuti afilwa no kulanda ifyo aletontonkanya. Abrahamu tali munkalwe. E fyo no mulume uukonka ukufunda kwa mu Baibolo afwile ukuba, tafwile ukupatikisha umukashi ukulanakila fyonse fye ifyo alanda. Umulume akalenga umukashi ukulamucindika nga ca kuti ali ne cikuuku kuli ena.

Ifyo bamo bacita pa kuti bakonke uku kufunda: Ba James, aba ku England kabili abaikala mu cupo imyaka 8, batile: “Ndesambilila ukukanalapingula pa fintu ifyacindama ukwabula ukulanshanya no mukashi wandi. Ndesha ukukanalatontonkanya fye pa fyo mfwaya. Mfwaya ukulacita ifyo afwaya ukucila ifyo mfwaya.”

Ba George aba ku United States baikala mu cupo imyaka 59. Batile: “Nshifwaya ukulasunga umukashi wandi kwati wa pa nshi, imumona ukuti munandi uo ningapandishanya nankwe amano.”—Amapinda 31:10.

 5

UBWAFYA:

“Abalume bandi tabatungulula ing’anda.”

IFYO BAIBOLO YALANDA:

“Umwanakashi uwakwata amano ayene yene nakuula ing’anda yakwe, lelo umuwelewele aibongolola ku minwe yakwe.”—AMAPINDA 14:1.

Nga ca kuti abalume benu balashimunuka ukupingula pa fintu nelyo ukutungulula ing’anda, kwaba ifintu fitatu ifyo mwingacita. (1) Lyonse fye kuti mulelanda pa fyo bashicita bwino nelyo (2) kuti mwafwaya ukuti ni mwe muletungululula ing’anda nelyo (3) kuti mulebatasha pa fyo besha ukutungulula ing’anda. Nga mwasalapo ukucita ica kubalilapo nangu icalenga bubili, ninshi mukabongolola ing’anda yenu ku minwe yenu. Lelo nga mwasalapo ukucita icalenga butatu, mukakuula, nelyo ukukosha, icupo cenu.

Abaume abengi balafwaishapo ukubapeela umucinshi ukucila limbi ne fyo mwingabatemwa. E co nga mulecita ifingalenga abalume benu ukulamona ukuti mwalibacindika, e kutila nga baishiba ukuti mulatasha pa fyo besha na maka ukulatungulula ing’anda, bakatendeka ukubomba bwino imilimo yabo. Kwena limo kukalaba ilyo mushakalesuminisha ku fyapingula abena mwenu. Nga cabe fyo, mukalelanshanya nabo. (Amapinda 18:13) Lelo amashiwi mukalabomfya ne nshila mukalalandilamo fikalenga mukakuule nelyo ukubongolola icupo cenu. (Amapinda 21:9; 27:15) Mukalelanda ifyo muletontonkanya mucinshi mucinshi. Nga mulecita ifi, mukalenga abalume benu bakaletungulula ing’anda nga filya fine mufwaya, tabakaleshimunuka ukupingula pa fintu.

Ifyo bamo bacita pa kuti bakonke uku kufunda: Ba Michele, aba ku United States kabili abaikala mu cupo imyaka 30, batile: “Ine na bankashi nandi twakushiwe fye na bamayo. Ici calengele ukuti babe abakosa sana kabili e balepingula ifintu fyonse. Ilingi ndapashanya ifyo bamayo balecita. Kanshi lyonse ndesha na maka pa kuti ndenakila abalume bandi. Ku ca kumwenako, mu nshita ya kuti mpingule fye ifya kucita, nalisambilila ukulalanshanya na bena mwandi.”

Ba Rachel, aba ku Australia kabili abaikala mu cupo na balume babo ba Mark pa myaka 21, nabo inkulilo yabo yalengele ukuti beba no mucinshi. Batile: “Bamayo tabalenakila batata. Lyonse baleumana. Na ine e fyo nalecita mu myaka ya kubalilapo mu cupo. Nomba nalimona ifyo cacindama ukulakonka ukufunda kwa mu Baibolo ukulanda pa kuba no mucinshi. Pali nomba ine na ba Mark twaliba ne nsansa.”

6

UBWAFYA:

“Nintendwa ne misango ya bena mwandi.”

IFYO BAIBOLO YALANDA:

“Muleshipikishanya no kubelelana uluse nga umo ali ne ca kuilishanya ku munankwe.”—ABENA KOLOSE 3:13.

Ilyo mwaleishishanya, mufwile mwalebika fye amano ku mibele iisuma iya bena mwenu ica kuti tamwalemonamo ne filubo. Bushe teti mulecita cimo cine na pali ino nshita? Ukwabula  no kutwishika imisango ya bena mwenu kuti yalenga mwalailishanya. Lelo ipusheni amuti, ‘Misango nshi iya bena mwandi iyo mfwile ukubikako sana amano, iisuma nelyo iyabipa?’

Yesu alilandile icilangililo icisuma sana icitwafwa ukwishiba ukuti tatulingile ukulabika amano ku filubo fya bambi. Aipwishe ukuti: “Nga . . . cinshi ulolesesha akacani akali mu linso lya munobe, lelo taulemona umulando uuli mu linso lyobe?” (Mateo 7:3) Akacani kanono e lyo umulando ukalamba kabili balaubomfya ngo luceshi ulwa kwikasha umutenge wa ng’anda. Cinshi Yesu alelandapo? “Utale ufumye umulando mu linso lyobe, e lyo walamona bwino ifya kufumya akacani mu linso lya munobe.”—Mateo 7:5.

Ilyo Yesu talalanda ici cilangililo abalile asoka abalekutika kuli ena ukuti: “Mwilapingula bambi pa kuti na imwe bemupingula; pantu ifyo mupingula bambi e fyo na imwe bakamupingula.” (Mateo 7:1, 2) Nga mulefwaya ukuti Lesa ekalalolesha pa filubo fyenu, ifyaba ngo mulando uuli mu linso lyenu, ninshi tamulingile ukubika amano ku filubo fya bena mwenu.—Mateo 6:14, 15.

Ifyo bamo bacita pa kuti bakonke uku kufunda: Ba Jenny, aba ku England kabili abaikala imyaka 9 na balume babo ba Simon, batile: “Ico nshatemwako ku balume bandi ca kuti tabapekanishisha libela ifintu, batemwa ukucita ifintu ilyo kwashala inshita iinono. Nomba icimpapusha ca kuti ilyo twaleishishanya, naletemwa ifyo balecita ifintu ukwabula ukupekanishisha kabela. Nomba nalimona ukuti na ine kwaliba ifyo ndufyanya, pamo nga ukufwaya bambi balecita ifintu ukulingana ne fyo ndefwaya. Ine na ba Simon tulesambilila ukukanabika amano ku filubo tucita.”

Ba Curt, abalume ba ba Michele, abo tulandilepo kale, batile: “Nga ulebika fye amano ku filubo fya mwina mobe, fikalamoneka kwati filekulilako fye lyonse. Ine mbika fye amano ku mibele iyalengele ukuti ntemwe Michele.”

Icingalenga mu Cupo Cenu Mwaba Insansa

Ifi ifya kumwenako filelanga ukuti mu cupo mulaba amafya lelo kuti mwayapwisha. Cinshi cingalenga mu cupo cenu mwaba insansa? Mufwile ukutemwa Lesa no kulakonka ukufunda kwaba mu Cebo cakwe, Baibolo.

Ba Alex na ba Itohan, abena Nigeria kabili abaikala mu cupo imyaka ukucila pali 20, basanga ukuti ukucita ifi kulafwa. Ba Alex batile: “Nasanga ukuti abaupana kuti bapwisha ubwafya mupepi no buli bonse nga balekonka ifyo Baibolo yalanda.” Abakashi babo batile: “Twalisambilila ukuti calicindama ukulapepela pamo lyonse no kulakonka ukufunda kwa mu Baibolo ukwa kuti tufwile ukutemwana no kuba abatekanya. Nomba amafya yalicepa ukucila ilyo twaupene fye.”

Bushe kuti mwatemwa ukwishibilapo na fimbi pa fyo ukufunda kwa mu Baibolo kwingafwa ulupwa lwenu? Nga kuti mwatemwa, ebeni Inte sha kwa Yehova ukulanshanya na imwe icipandwa 14 mu citabo citila Bushe Cinshi Baibolo Isambilisha? *

[Amafutunoti]

[Icikope pe bula 4]

Bushe tulasangako inshita ya kuba pamo?

[Icikope pe bula 5]

Bushe ndesha ukulacita ififwaya umunandi ukucila ifyo mfwaya?

[Icikope pe bula 6]

Bushe ndabalilapo ukucitapo cimo pa kuti tupwishe ubwafya?

[Icikope pe bula 7]

Bushe ndalanshanya no mukashi wandi ilyo nshilapingula pa fintu?

[Icikope pe bula 9]

Bushe ndabika amano ku mibele iisuma iya mwina mwandi?