Bushe Kuti Mwa-asuka Ifi Fipusho?

Bushe ca cine utunyelele tulateyanya ifya kulya mu lusuba no kututila ifya kulya mu nshita ya kulobolola?

▪ Pa Amapinda 6:6-8 patila: “Kabiye ku tunyelele, we munang’ani; kamone imibombele ya tuko no kuba na mano. Nangu ca kuti tatwakwata kapitao, nangu kangalila, nangu kateka, tuteyanya ifya kulya fya tuko mu lusuba; tututila ifya kulya mu nshita ya kulobolola.”

Imisango iingi iya tunyelele ilatutila ifya kulya. Utunyelele uto Solomone alandilepo tufwile ni tulya utwaseeka na muno nshiku mu calo ca Israele uto beta ati harvester ant (Messor semirufus).

Icitabo cimo citila, “imicele nga ili bwino, utunyelele beta ukuti harvester ants tulafuma mu mendo umo twikala no kuya mu kufwaya ifya kulya . . . [kabili] inshita yonse iya lusuba, tulalonganika inseke.” Limo tufumya inseke ku miti nelyo pa nshi fye. Utu tunyelele tulemba amendo pa nshi kabili twimbila mupepi na mabala, amatala, apo bapuulila nelyo apengasangwa inseke.

Muli aya yene mendo, e mwaba amatala umo utunyelele tututila ifya kulya. Aya amatala yaba nalimo amasentimita 12 mu bufumo e lyo mu butali nalimo sentimita imo. Batila utu tunyelele kuti twalya ifya kulya twatutila “pa myeshi ukucila pali ine ukwabula ukufwailapo ifya kulya na fimbi nelyo amenshi.”

Finshi fyabimbilwe mu mulimo wa kupeela imfumu ifya kunwa?

▪ Nehemia alebomba umulimo wa kupeela Imfumu ya Persia Artakishashete ifya kunwa. (Nehemia 1:11) Mu masano yaliko kale sana ku Middle East, uwalebomba umulimo wa kupeela imfumu ifya kunwa tali muntu yaweyawe. Lelo ali muntu uwacindikwa uwakwete icifulo icikalamba. Ifyalembwa fya kale ifya baGriki ne fikope ifingi ifyo balenga ifya balebomba umulimo wa kupeela imfumu ifya kunwa, filalenga twaishiba ifingi ifyabimbilwe mu mulimo Nehemia alebomba mwi sano lya ku Persia.

Uwalebomba umulimo wa kupeela imfumu ifya kunwa, alebala anwa mu mwangashi ilyo ashilaupeela ku mfumu pa kuti aicingilile ku munwena. Kanshi uwalebomba uyu mulimo balimucetekele sana ku mfumu. Umuntu umo uwasambilila sana, Edwin M. Yamauchi atile: “Abantu abacetekelwa sana balekabilwa ukubomba kwi sano pantu abengi abalebomba mu masano ya mu Persia tabali ne cishinka.” Na kabili, uwalepeela imfumu ifya kunwa aletemwikwa nga nshi, kabili ali ni mpanda mano ya mfumu. Apo cila bushiku aleba ne mfumu, nalimo e walemona abo engasuminisha ukumonana ne mfumu na bo ashingasuminisha.

Ifyabimbilwe mu mulimo wa kupeela imfumu ifya kunwa, nalimo e fyalengele no kuti imfumu isuminishe Nehemia ukuya ku Yerusalemu mu kukuula ifibumba fya musumba cipya cipya. Imfumu ifwile yalitemenwe sana Nehemia. Baibolo ya The Anchor Bible Dictionary yatila: “Imfumu ya-aswike fye ati ‘Ni lilali ukabwela?’”—Nehemia 2:1-6.

[Ifikope pe bula 9]

Icikope ca mwi sano lyali mu Persepolis, ku Persia

[Icikope]

(Nga mulefwaya ukumona bwino icikope, moneni muli magazini)

Uwalepeela Imfumu ifya kunwa

Imfumu Ahasuerusi

Dariusi Mukalamba

[Abatusuminishe]

© The Bridgeman Art Library International