Ubufi ne Cishinka—Icine Pali Yesu
Ubufi ne Cishinka—Icine Pali Yesu
MULETIPO SHANI? BUSHE IFISUMINO FYAKONKAPO FYA CINE NELYO FYA BUFI?
Yesu afyelwe pa 25 December.
Abaume ba mano batatu baile mu kumona Yesu lintu fye afyelwe.
Yesu takwete bamunyina ne nkashi.
Lesa e waishiile muli Yesu.
Yesu tali fye muntu umusuma.
ABENGI kuti batila aya malyashi yonse ya cine. Bambi kuti batila calyafya ukwishiba icishinka pali aya malyashi nangu kuti batila teti twishibe ne cishinka. Nalimo batontonkanya ukutila nga ca kuti fye walisumina muli Yesu, ukwishiba icishinka pali aya malyashi takwacindama.
Lelo Baibolo te fyo yalanda. Itukoselesha “ukwishiba bwino bwino Shikulwifwe Yesu Kristu.” (2 Petro 1:8) Kuti twaishiba bwino Yesu nga ca kuti tulebelenga amabuuku ya Mbila Nsuma pantu yalalanda icine pali Yesu. Ukuyabelenga kuti kwalenga twaishiba amalyashi ya cine na ya bufi. E co natumone ifyo amabuuku ya Mbila Nsuma yalandapo pali ifi fisumino tulandilepo.
ICISUMINO: Yesu afyelwe pa 25 December.
BUFI.
Baibolo tayalanda ubushiku nelyo umweshi Yesu afyelwemo. Ninshi ni kwi bafumishe ubushiku bwa 25 December? Icitabo ca Encyclopaedia Britannica catila, bamo abaleita ukuti Bena Kristu “balefwaya ukuti ubushiku bube bumo bwine no bushiku ubo abena Roma abasenshi balesefya imitebeto . . . pa nshita akasuba kataluka ku equator, inshita ilyo inshiku shitendeka na kabili ukuleepa kabili ilyo akasuba kaba sana mu muulu.” Ici cine citabo calanda no kuti ifingi ifyo bacita pa Krisimasi fyatuntuka “ku fyo abasenshi balecita pa mitebeto ya fya bulimi no kusefya ukufyalwa kwa kasuba ukwalebako mu nshita ya mpepo (December 17).”
Bushe Yesu kuti asuminishako ukuti balesefya ubushiku bwa kufyalwa kwakwe pa 25 December? Taleni tontonkanyeni pali ifi: Ubushiku Yesu afyelwe tabwaishibikwa. Tapaba apo Baibolo yalanda ukuti tufwile ukulasefya ukufyalwa kwa kwa Yesu, kabili takwaba ne filanga ukuti Abena Kristu ba kubalilapo balesefya ukufyalwa kwakwe. Lelo yalitweba ubushiku Yesu afwile, kabili aebele abasambi bakwe ukuti baleibukisha bulya bushiku. * (Luka 22:19) Ici cilelanga ukuti Yesu talefwaya abantu balecindika ukufyalwa kwakwe, lelo alefwaya balecindika imfwa yakwe.—Mateo 20:28.
ICISUMINO: Abaume ba mano batatu (nelyo ishamfumu nge fyo bamo balanda) baile mu kumona Yesu lintu fye afyelwe.
BUFI.
Nalimo mwalimonapo ifikope balenga nelyo ifipasho ifilanga Yesu ali mu ca kuliilamo ifitekwa nabamushinguluka na ku baume ba mano batatu abali ne fya bupe. Lelo, ifi fyonse fya bufi, te fya cine iyo.
Ca cine ukuti abafumine ku Kabanga balilemona Yesu ninshi ali umwaice. Lelo balya bantu, bali fye baume abalebukila ku ntanda. (Mateo 2:1) Nomba bushe basangile Yesu nabamulaalika mu ca kuliilamo ifitekwa? Iyo; bailemumwena mu ng’anda. Bafwile bafikile ninshi palipita ne myeshi ukutula apo Yesu afyalilwe.—Mateo 2:9-11.
Bushe bali banga, babili, batatu nelyo 30? Baibolo tayalanda impendwa. Nalimo icilenga balelanda ukuti bali batatu, misango itatu iya fya bupe baletele. * (Mateo 2:11) Bamo balanda no kuti aba bantu bafumine mu mishobo itatu. Nomba Baibolo tailandapo ifya musango yu. Lelo nge fyo icitabo cimo icilanda pa mabuuku ya Mbila Nsuma casosa, uwatendeke ubu bufi mwaume “wasambilile pa fyalecitika kale uwale-elenganya fye ifya kwelenganya.”
ICISUMINO: Yesu takwete bamunyina ne nkashi.
BUFI.
Amabuuku ya Mbila Nsuma yalilondolola bwino bwino ukuti Yesu alikwete bamunyina ne nkashi shakwe. Imbila Nsuma ya kwa Luka yatila Yesu ali e “beli” lya kwa Maria, icilanga ukuti Maria alikwete abana na bambi pa numa. * (Luka 2:7) Imbila Nsuma ya kwa Marko yatila bamo mu musumba wa Nasarete balelinganya Yesu ku baice bakwe, icalelanga ukuti balimusuulile. Baipwishe ukuti: ‘Bamunyina bushe te Yakobo na Yosefe na Yuda na Simoni? Bankashi yakwe bushe te aba bene twikala nabo kuno?’—Marko 6:3, Icipangano Cipya; Mateo 12:46; Yohane 7:5.
Nangu cingati amabuuku ya Mbila Nsuma yatila Yesu alikwete abaice bakwe, abasambilila ifya mapepo abengi bena bakosapo fye ukuti takwete. Bamo batila aba beta ukuti bamunyina ne nkashi sha kwa Yesu, bali fye bafyala bakwe. * Bambi batunganya ukuti bali bana ba kwa Maria aba kusangamo. Nomba tontonkanyeni pali ici: Nga ca kuti Yesu takwete bamunyina ne nkashi, bushe abena Nasarete nga balilandile yalya mashiwi? Awe nakalya. Bamo bafwile bali-imwenene na menso ilyo Maria aleba pa bukulu. Balishibe ukuti Yesu ali pa bana abengi abo Maria akwete.
ICISUMINO: Lesa e waishiile muli Yesu.
BUFI.
Icisumino ca kuti Lesa alishile pano calo, aishiile muli Yesu, ico abasumina muli balesa batatu bacindamika nga nshi, ca kale sana. Lelo catendeke ninshi Yesu alifwa kale. Icitabo ca kuti The Encyclopaedia Britannica catila: “Icisumino ca kuti Lesa abamo batatu tacisangwa mu Cipingo Cipya, nangu fye mashiwi ya kuti abene batatu tayasangwamo . . . Ici cisambilisho catendeke fye panono panono kabili imiku iingi kwaleba no kupusaninapo.”
Na kuba amacalici yalasaalula Yesu ilyo yasambilisha ukuti ali ni Lesa mu buntunse. * Bamusaalula shani? Tontonkanyeni pali ici cilangililo. Ababomfi balomba fimo ku mukalamba wabo uwa ncito, nomba abeba ukuti takwete insambu sha kubapeela. Nga ca kuti ifyo alanda fya cine, ninshi cilelanga fye ukuti takwata insambu sha kucita fimo. Lelo, nga nakwata insambu sha kubapeela ifyo balefwaya e lyo akaana, ninshi wa bufi.
Bushe Yesu ayaswike shani ilyo abatumwa bakwe babili balombele ififulo ifikalamba? Abebele ukuti: “Ukwikala ku kulyo kwandi na ku kuso kwandi te ine mpeela, lelo abo Tata apekanishisha e bo bakapeela.” (Mateo 20:23) Nga ca kuti Yesu ali ni Lesa, bushe ninshi tabepele ubufi? Lelo lintu alekeele Lesa uwakwata amaka ukumucila ukuti e wingabapeela, Yesu atulangile imibele ya bufuuke iyo tufwile ukupashanya, kabili alangile ukuti talingana na Lesa.
ICISUMINO: Yesu tali fye muntu umusuma.
CINE.
Yesu alilondolwele bwino ukuti tali fye muntu umusuma. Atile: “Ndi Mwana wa kwa Lesa.” (Yohane 10:36) Kwena umuntu fye onse kuti atila Mwana wa kwa Lesa. Lelo nga ca kuti ifyo Yesu alandile fya bufi, ninshi kuti twatila muntu wa musango nshi? Te kuti tutile muntu umusuma, lelo kuti twatila wa bufi!
Amashiwi Lesa umwine alandile e bushininkisho bukalamba ubwa kuti Yesu Mwana wa kwa Lesa. Imiku ibili, alandile pali Yesu ukuti: “Uyu e Mwana wandi.” (Mateo 3:17; 17:5) Baleni tontonkanyeni pali ici: Baibolo yalandapo fye imiku iinono ukuti ishiwi lya kwa Lesa lyalyumfwikike pano calo, lelo imiku ibili pali iyi, Lesa alelanda pali Yesu ukuti Mwana wakwe! Ubu e bushininkisho ubukalamba ubulanga ukuti Yesu ali Mwana wa kwa Lesa, nge fyo no mwine alelanda.
Bushe cino cipande calondololako fimo pali Yesu ifyo mushaishibe kale? Nga e fyo cili, kuti cawama nga mwabelengele amabuuku ya Mbila Nsuma pa kuti mwishibilepo na fimbi! Mukaipakisha ukubelenga aya mabuuku kabili mukanonkelamo icine cine. Na kuba, Yesu umwine atile ukusambilila icine pali ena na pali Wishi kuti kwalenga mukabe “no mweo wa muyayaya.”—Yohane 17:3.
[Amafutunoti]
^ para. 13 Nga twakonka kalenda ya baYuda, Yesu afwile pa bushiku balesefeshapo Ica Kucilila, nelyo pa Nisani 14.—Mateo 26:2.
^ para. 18 Mateo atila abeni “baiswile umwali ifyuma fyabo” no kupeela Yesu golde, ne fyanunkila, na muri. Ifi fya bupe fya mutengo bafiletele fye pa nshita fyalefwaikwa pantu ulupwa lwa kwa Yesu, ulwali ulupina, lwali no kubutukila ku calo cimbi.—Mateo 2:11-15.
^ para. 21 Maria aimite Yesu mu cisungusho, lelo abana aishilekwata pa numa, abakwete ku mulume wakwe Yosefe.—Mateo 1:25.
^ para. 22 Ici cisumino ico Jerome atendeke mu 383 C.E., caseeka sana kuli balya basumina ukuti Maria atwalilile fye ukuba nacisungu. Pa numa Jerome alishiletwishika ifi fine asosele, lelo abengi, na ba mwi calici lya Katolika, na nomba basumina ukuti Maria atwalilile fye ukuba nacisungu.
^ para. 26 Ifyebo ifyalanda sana pa cisambilisho ca kuti kwaba balesa batatu, kuti mwafisanga muli broshuwa itila Bushe Ulingile Ukusumina Muli Bulesa Butatu? Abalemba iyi broshuwa ni Nte sha kwa Yehova.
[Akabokoshi ne Cikope pe bula 14]
Ifishinka na Fimbi Ifingamupapusha
Bushe Yesu ali shani ilyo ali pano calo? Bushe ali uwa-afya, uwaifinya ica kuti teti abe pamo na bantu yaweyawe? Bamo kuti basumina ukuti e fyo ali. E mulandu wine bapapila nga baishiba ukuti Yesu . . .
• alesangwa ku mitebeto uko balesangalala.—Yohane 2:1-11.
• aletasha bambi.—Marko 14:6-9.
• alitemenwe sana abaice.—Marko 10:13, 14.
• aliloseshe pa cintubwingi.—Yohane 11:35.
• aleumfwila bambi uluse.—Marko 1:40, 41.