IMYAKA ukucila pali 200 iyapita, abantu tabalecetekela fye fyonse ifyo balebelenga mu nyunshipepala. Muno nshiku, te kuti tucetekele fye fyonse ifyo tubelenga no kumona pa Intaneti. Pa Intaneti paliba ifyebo ifingi kabili ifya kupangapanga filalenga tulesanga bwangu ifi fyebo. Ifyebo ifingi ifyabapo fya cine, kuti fyatwafwa kabili tafyabipa, lelo kwaliba ifyebo na fimbi ifingi ifya bufi, ifyabipa kabili ifishingatwafwa. Kanshi tulingile ukulasala ifyo tulebelenga. Abantu bamo nga balebomfya Intaneti batontonkanya ukuti amalyashi yonse ayabapo ya cine pantu fye yali pa Intaneti nelyo pa mulandu fye wa kuti abanabo e bacibatumina meseji pa Intaneti. Kuti bacetekela amalyashi yamo nangu ca kuti yalemoneka fye apabuuta tuutu ukuti ya bufi. Baibolo itusoka ukuti: “Uushaishiba atetekela fye fyonse ifyo aumfwa, lelo uwacenjela alalolekesha apo alenyanta.”—Amapinda 14:15.

Umuwelewele acetekela fye fyonse ifyo aumfwa, lelo uwacenjela ena te fyo aaba. Nga twalicenjela, tatwakulasumina ne fyo tulemona ukuti fya bufi. Tabakatubepe kabili tatwakasumine ilyashi lya bufi ilyo twingabelenga pa Intaneti nangu ca kuti nalishibikwa ku bantu abengi. Finshi mulingile ukucita pa kuti muleba abacenjela? Ica ntanshi, mulingile ukuyipusha amuti: ‘Bushe ili lyashi lifumine pa webusaiti iyacetekelwa? Nelyo bushe lifumine pa webusaiti iya kuti umuntu fye uuli onse kuti alembapo ifyo alefwaya, nangu lifumine ku bantu abashishibikwe na bwino? Bushe webusaiti iyo mwacetekela nailandapo kale ukuti ili lyashi lya bufi?’ * (Belengeni futunoti.) Lyena kuti mwabomfya “amano.” (Amapinda 7:7) Nga ca kuti ilyashi lileumfwika kwati lya bufi, ninshi nalimo lya bufi. Na kabili, nga mwabelenga ilyashi ililelanda ifyabipa pa bantu bamo, muletontonkanya pa bengatemwa ukuti ilyo lyashi lisalangane ne cingalenga bamo bafwaye ukulisalanganya.

Abantu bamo balatuminako abo balanshanya nabo pa Intaneti amalyashi yamo ukwabula no kuti bashininkishe nga ca kuti ayo amalyashi ya cine, nelyo ukutontonkanya pa fingacitika nga batuminako bambi. Nalimo icilenga balecita ifi ni co bafwaya beshibikwe ukuti e bomfwa bwangu amalyashi no kuyasabankanya. (2 Samwele 13:28-33) Lelo umuntu uwacenjela alatontonkanya pa bubi bwingaba mu kucita ifi. Ku ca kumwenako, ukucita ifi kuti kwaonaula ishina lya muntu nelyo icilonganino.

Umuntu uulesabankanya ilyashi ku bantu bambi ilingi line tafwailisha nga ca kuti ilyashi lya cine, pantu ukucita ifi kulasenda inshita. Atontonkanya ukuti abo atumina ili ilyashi e balingile ukufwailisha ifishinka. Lelo nabo bene, balafwaya ukubomfya inshita yabo ku fintu fimbi. (Abena Efese 5:15, 16) Kanshi kuti cawama ukukanalatumina abantu bambi amalyashi ayo tushishibe nga ca kuti ya cine.

Muleyipusha ukuti: ‘Bushe lyonse ndatuminako bambi amalyashi ayo mpokelela pa Intaneti? Bushe nalilombapo ubwelelo ku bantu ndanshanya nabo pa Intaneti pa mulandu wa kubatumina ifyebo fya bufi? Bushe kwaliba abanjebapo ukuti nilatuma amalyashi mpokelela ku bantu bambi?’ Muleibukisha ukuti abanenu nabo balabomfya Intaneti, kanshi nga balefwaya ukwishiba fimo kuti bafisanga abene pa Intaneti. Abantu bamo tabatemwa nga mulebatumina ifintu ifingi pa Intaneti pamo nga malyashi ya kusekesha fye, ama vidio, nelyo ifikope. Tamulingile no kulatuminako bambi ifyebo ifyo mwakopa nelyo ifyebo mwalembele ifyali mwi lyashi lya Baibolo. * (Belengeni futunoti.) Muleibukisha ukuti umuntu nga aifwaila ifyebo, aibelengela Amalembo, nelyo apekanya ifyo akasukapo pa kulongana, alanonkelamo sana ukucila nga mwamutumina fye ifyebo.

Finshi mulingile ukucita nga mwamona ifyebo fimo ifya bufi pa Intaneti ifilelanda pa Nte sha kwa Yehova? Tekwesha ukubelenga ifyo ifyebo nelyo ukuficetekela! Tamulingile no kulaebako abantu bambi ifyo mwabelengele nelyo ukulabepusha ifyo baletontonkanya pali ifyo fyebo, pantu ukucita ifi kuti kwalenga mwalasabankanya ubufi. Nga ca kuti ifyo  mwamona pa Intaneti fyamusakamika, mulelomba Yehova ukuti amupeele amano kabili kuti mwaebako na bamunyinefwe abafikapo. (Yakobo 1:5, 6; Yuda 22, 23) Tatulingile ukupapa nga ca kuti abantu batubepesha ubufi. Na Yesu wine balemubepesha ubufi kabili alyebele abasambi bakwe ukuti abalwani babo bali no kulabacusha e lyo no ‘kubabepesha ubufi bwalekanalekana.’ (Mateo 5:11; 11:19; Yohane 10:19-21) Kanshi nga ca kuti mulelingulula, mwakulaishiba nga ca kuti umuntu alebepa nangu alefwaya fye ukulufya abantu bambi.—Amapinda 2:10-16.

Tatulingile ukulaeba abantu bambi amalyashi ayo twaumfwa pali bamunyinefwe. Inshita shimo kuti cawama ukukanasabankanya ilyashi nangu ca kuti lya cine. (Mateo 7:12) Ku ca kumwenako, te cisuma ukulatandanya ilyashi lyabipa pa bantu bambi. (2 Abena Tesalonika 3:11; 1 Timote 5:13) Amalyashi yamo yalaba aya nkama. Abantu bamo nalimo kuti batemwa ukusokolola aya amalyashi pa nshita imbi. E ico tulingile ukuleka abene e balanda, pa nshita iyo abene balefwaya. Na kuba, te kuti ciwame nga ca kuti twaebako bambi ilyashi ilyo abene bashilaebako abantu bambi.

Muno nshiku, abantu balasalanganya bwangu amalyashi. Aya amalyashi kuti yaba ya cine nelyo ya bufi, kuti yatwafwa nelyo te kuti yatwafwe, kuti yaba ayasuma nelyo ayabi. Nangu mwingatumina umuntu fye umo ilyashi, uyo muntu kuti asabankanya ilyo lyashi ku bantu abengi mu nshita fye iinono. E ico nga mwaumfwa ilyashi, mwilatumina bwangu abantu bonse abo mwaishiba. Nangu ca kuti ukutemwa “kusumina fyonse,” tatulingile ukulasumina fye fyonse ifyo twaumfwa. (1 Abena Korinti 13:7) Tatulingile no kulacetekela ifya bufi nelyo ifintu ifyabipa ifyo bambi bengalanda pa cilonganino ca kwa Yehova e lyo na pali bamunyinefwe abo twatemwa. Muleibukisha ukuti abalanda no kusabankanya aya amalyashi ya bufi, basekesha Satana Kaseebanya, “wishi wa bufi.” (Yohane 8:44) Kanshi tulingile ukucenjela ku fyebo ifingi ifiba pa Intaneti. Baibolo itila, “abashaishiba bakamona ubupumbu, lelo abacenjela bakafwala ukwishiba ku mutwe.”—Amapinda 14:18.