Yehova Ni “Lesa Uupeela Umutende”

“Awe Lesa uupeela umutende abe na imwe bonse.”—ROM. 15:33.

1, 2. Bwafya nshi bwali pali Esau na Yakobo ubwalandwapo mwi buuku lya Ukutendeka ifipandwa 32 na 33, kabili bwapwile shani?

ESAU ali mupepi na ku Penuele, icifulo icali mupepi no mumana wa mukuku uwa Yaboke. Uyu musumba wali ku kabanga ka mumana wa Yordani. Ilyo ali muli uyu musumba aumfwile ukuti Yakobo, mpundu munankwe alebwela uko aile mu kwikala eka. Nangu ca kutila apo Esau ashitishishe ububeli kuli munyina palipitile imyaka 20, Yakobo aletiina ukuti nalimo munyina acili no bukali no kutila kuti amwipaya. Esau asendele abaume bakwe 400 no kuya ukwalefumina Yakobo. Apo Yakobo tale-enekela Esau ukumupokelela bwino, atumiine Esau ifya bupe ifingi, inama 550. Ababomfi ba kwa Yakobo baebele Esau ukuti imikuni ya nama yonse yali bupe bwakwe ukufuma kuli munyina.

² Esau na Yakobo basukile bakumana. Yakobo alishipile, aya apali Esau, no kukontamina pa nshi imiku 7! Ilyo talacita ifi, Yakobo abalilepo ukucita icintu icacindeme sana. Alipepele kuli Yehova ukuti amupokolole kuli Esau. Bushe Yehova alyaswike ipepo lyakwe? Ee. Baibolo itila: “Esau abutukile ku kumukumanya, kabili alimukumbete no kumuwila pa mukoshi no kumutomona.”—Ukute. 32:11-20; 33:1-4.

3. Finshi tusambililako ku lyashi lya kwa Yakobo na Esau?

³ Ilyashi lya kwa Yakobo na Esau litulanga ukuti nga kwaba ubwafya ubwalenga twaleka ukumfwana na munyinefwe mu cilonganino, tufwile ukwesha na maka ukucita icili conse icingalenga twatendeka ukumfwana. Yakobo alicitile icalengele batendeke ukumfwana na Esau, icalengele acite fyo, te kutila ni co  e walufyenye munyina kabili alingile ukulomba ubwelelo. Esau e wasuulile ububeli bwakwe no kubushitisha kuli Yakobo pa mbale imo iya fya kulya. (Ukute. 25:31-34; Heb. 12:16) Na lyo line, ku fyo Yakobo acitile ilyo amonene na Esau, tusambililako ukuti tufwile ukwesha na maka ukucita ifingalenga twasungilila umutende na Bena Kristu banensu. Tusambililako no kuti Lesa wa cine kuti atupaala nga tulecita ifingalenga twaba pa mutende na banensu. Muli Baibolo mwaba ifya kumwenako ifingi sana ifitwafwa ukuba aba mutende.

Ica Kumwenako Icisuma Sana Ico Tufwile Ukupashanya

4. Cinshi Lesa ateyenye pa kupususha abantunse ku lubembu ne mfwa?

⁴ Uo tufwile ukupashanya sana pali bonse nga tulefwaya ukuba no mutende na bambi, ni Yehova, “Lesa uupeela umutende.” (Rom 15:33) Tontonkanyeni pa cintu ubukulu ico Yehova acitile pa kuti tube pa mutende na ena. Apo fwe bana ba kwa Adamu na Efa tuli babembu, “icilambu ca lubembu [lwesu] ni mfwa.” (Rom. 6:23) Na lyo line pa mulandu wa kutemwa kwakwe ukukalamba, Yehova alipekenye ipusukilo lyesu ilyo atumine Umwana wakwe ukufuma mu muulu uwaishilefyalwa uwapwililika. Kabili Umwana wakwe ali-itemenwe ukutulubula. Alisumine ukwipaiwa ku balwani ba kwa Lesa. (Yoh. 10:17, 18) Lesa wa cine alibuushishe Umwana wakwe uo atemwa sana. Kabili pa numa, uyu mwana alipeele Wishi ilambo atuulile ukupitila mu mulopa wakwe uwasuumiwe. Ababembu abalapila bakalubulwa ku mfwa ya muyayaya ukupitila muli ili ilambo.—Belengeni AbaHebere 9:14, 24.

5, 6. Bushe umulopa wa kwa Yesu uwasuumiwe wayafwa shani abantunse ukuba ifibusa fya kwa Lesa?

⁵ Ulubembu lwalengele abantu ukuba abalwani ba kwa Lesa. Lelo bushe icilubula Lesa ateyenye ukupitila mu Mwana wakwe, calenga bucibusa bwabo na Lesa ukuba shani? Pali Esaya 53:5 patila: “Ukukandwa uko akandilwe e kwali no kutuletela umutende, kabili ifilonda fyakwe e fyalenga ukuti tupole.” Abantunse pali nomba kuti baba pa mutende na Lesa. Baibolo isosa no kuti: “Kristu alitulubula ku mulopa wakwe, kabili umulopa wakwe walenga ukuti tubelelwe uluse pa membu shesu.”—Efes. 1:7.

⁶ Baibolo itila: “Lesa amwene ukuti cili bwino ukuti muli Kristu e mo mube ifintu fyonse.” Ne co asalile ukuti cibe fyo, ni co Kristu alicita icintu icikalamba pa kuti ubufwayo bwa kwa Lesa bukafikilishiwe. Bufwayo nshi Yehova akwata? Bwa kuti “ifintu fyonse ifya pano isonde atemwa ifya mu muulu fibwelele kuli ena no kuba no mutende na ena ukupitila mu mulopa Yesu asuumishe pa cimuti.” “Ifintu fyonse” ifyo Lesa alenga ukuti fibe pa mutende na ena, “fya mu muulu” ne “fya pano isonde.” Finshi ifi fine?—Belengeni Abena Kolose 1:19, 20.

7. Bushe “ifya mu muulu” ne “fya pano isonde” ifyo Lesa alenga ukuba pa mutende na ena, finshi?

⁷ Icilubula calilenga Abena Kristu basubwa ‘ukuba no mutende na Lesa’ pantu ‘balilungamikilwa ku citetekelo,’ no kuba abana ba kwa Lesa. (Belengeni Abena Roma 5:1.) Betwa ati “ifya mu muulu” pantu bakayaikala ku muulu kabili “bakaba bashamfumu abakalateka isonde” e lyo kabili bakaba bashimapepo ba kwa Lesa. (Ukus. 5:10) E lyo “ifya pano isonde” bantunse abalapila, abakekala pano isonde umuyayaya.—Amalu. 37:29.

8. Bushe mumfwa shani nga mwatontonkanya pa cintu cishaikulila ico Yehova acita pa kuti tube no mutende na ena?

⁸ Paulo alitashishe sana pa cilubula Yehova apekanya ilyo alembeele Abena Kristu basubwa mu Efese ukuti: “Lesa, uwakwatisha uluse . . . atulengele ukuba aba mweo pamo na Kristu, na lintu fye twali abafwa mu membu—ni ku cikuuku ca kwa Lesa mwapusukila.” (Efes. 2:4, 5) Nampo nga twakwata isubilo lya kwikala ku muulu nelyo ilya kwikala pano isonde,  tulatasha sana pa luse lwa kwa Lesa ne cikuuku cakwe. Na kabili tulatasha sana pa cintu icikalamba ico Yehova acitile pa kuti fye tube no mutende na ena. Nga kwacitika ifyafulunganya umutende mu cilonganino, bushe ukutontonkanya pa fyo Lesa acita te kuti kutwafwe ukuba aba mutende?

Natusambilileko ku Fyacitile Abrahamu na Isaki

9, 10. Bushe Abrahamu alangile shani ukuti ali uwa mutende ilyo abacemi ba fitekwa fyakwe na ba fitekwa fya kwa Lote baumene?

⁹ Baibolo ilanda pali Abrahamu ati: “‘Abrahamu atetekele Yehova, e ico Lesa amumwene ukuti mulungami,’ kabili aishileitwa ati ‘Cibusa wa kwa Yehova.’” (Yako. 2:23) Cimo icalangile ukuti Abrahamu ali wa citetekelo, ni fintu alecita ifyalelenga aba no mutende na bambi. Ku ca kumwenako, ilyo ifitekwa fyakwe fyafulile, abacemi ba fitekwa fyakwe na bacemi ba fitekwa fya kwa Lote batendeke ukuumana. (Ukute. 12:5; 13:7) Abrahamu na Lote balingile ukupaatukana pa kupwisha ubu ubwafya. Bushe Abrahamu ali no kucita shani pali ifi? Tatile ine nalikwata bucibusa bwaibela na Lesa kabili nine ne mukalamba, nalaeba fye Lote ifya kucita. Abrahamu afwaile pabe umutende.

¹⁰ Abrahamu aebele Lote, umwana wa kwa munyina, ati: “Natuleke ukuumana iwe na ine e lyo na bakacema bandi na bakacema bobe, pantu tuli ba bwananyina.” Abrahamu aebele Lote ati: “Bushe impanga yonse iyi te yobe? Kanshi natupaatukane. Iwe nga waya ku kuso, ine ndeya ku kulyo; lelo nga waya ku kulyo, ine ndeya ku kuso.” Lote asalile impanga iya mufundo sana, lelo Abrahamu tamufuliilwe. (Ukute. 13:8-11) Pa numa ilyo Lote bamusendele bunkole ku bashilika bamusanshile, Abrahamu alimine ilyo line no kuyapokolola Lote ku balwani.—Ukute. 14:14-16.

11. Bushe Abrahamu acitile shani pa kuti abe no mutende na baPelishiti?

¹¹ Tontonkanyeni na pa fyo Abrahamu acitile pa kuti pabe umutende pali ena na baPelishiti abali mu calo ca mupepi ica Kanaani. AbaPelishiti “bapokele ku maka,” icishima ca menshi ico ababomfi ba kwa Abrahamu baimbile pa Beere-sheba. Bushe umwaume uwailepokolola umwana wa kwa munyina no kucimfya ishamfumu shine ishamusanshile ali no kucita shani? Abrahamu talwishishe balya bantu pa kuti abapoke icishima, lelo aikele fye tondolo. Mu kupita kwa nshita, imfumu ya baPelishiti yalitandalile Abrahamu pa kuti bapangane icipangano ca kuba pa mutende. Abrahamu alilapile ukuti akulacitila abana ba mfumu ya baPelishiti ifisuma. Pa numa ya kulapa e lyo alandile pa cishima bamupokele. Imfumu yalipapile ukumfwa ico, kabili yalimubweseshe icishima. Awe Abrahamu atwalilile ukwikala mu mutende muli cilya calo ca baPelishiti.—Ukute. 21:22-31, 34.

12, 13. (a) Bushe Isaki apashenye shani ica kumwenako ca kwa wishi? (b) Bushe Yehova apaalile shani Isaki pa kukonkelela umutende?

¹² Isaki umwana wa kwa Abrahamu na o ali no mutende na bantu nga wishi. Ne filanga ici, ni fintu acitile ku baPelishiti. Pa mulandu wa cipowe cali mu calo, Isaki no lupwa lwakwe balikuukile ukufuma mu cifulo ca Beere-lahai-roi, icaba mu citungu caumisha ica Negebu no kuya ku masamba ku Gera mu cifulo ca baPelishiti ukwali umushili wa mufundo. Kulya, Yehova alipaalile Isaki kabili ailekwata ifilimwa ifingi ne nama. AbaPelishiti batendeke ukumufimbila. Apo abaPelishiti tabalefwaya Isaki ukukwata ifyuma sana, balishiikile ifishima ifyo ababomfi ba kwa Abrahamu baimbile muli cilya cifulo. Mu kulekelesha imfumu ya baPelishiti yaebele Isaki ‘ukufuma mu ncende yabo.’—Ukute. 24:62; 26:1, 12-17.

¹³ Ilyo Isaki akukile no kuyaikala ku ntanshi sana, bakacema ba mikuni yakwe balimbile icishima cimbi. Bakacema abaPelishiti batile icishima ici naco cabo. Nga wishi, Isaki na o tafwaile ukukansana nabo pali cilya cishima.  Lelo aebele fye abaume bakwe ukwimba cimbi. AbaPelishiti balimupokele ne ci cine. Pa kuti pabe umutende, Isaki asendele abantu bakwe bonse ne fitekwa no kuya ku cifulo cimbi. Kulya ababomfi bakwe balimbile icishima ico Isaki ainike ati Rehobote. Mu kupita kwa nshita aselele ku cifulo ca Beere-sheba icakwete umufundo sana, uko Yehova amupaalile no kumweba ati: “Witiina, pantu ine ndi nobe, kabili nkakupaala no kufusha abana bobe pa mulandu wa kwa Abrahamu umubomfi wandi.”—Ukute. 26:17-25.

14. Bushe Isaki alangile shani ukuti ali no mutende ku bantu ilyo imfumu ya baPelishiti yaile mu kupangana nankwe icipangano ca mutende?

¹⁴ Isaki afwaya nga alilwishishe no kupoka ifishima ababomfi bakwe baimbile no kulafibomfya. Pantu na kuba imfumu ya baPelishiti na balashi ba iko balilemutandalila ku Beere-sheba no kumweba ukuti bapangane nankwe icipangano ca mutende ilyo batile: “Ukumona natumona ukuti Yehova aba na iwe.” Na lyo line, pa mulandu wa kufwaya ukuba no mutende na bena, imiku iingi fye Isaki alisalilepo ukukuukila ku cifulo cimbi ukucila ukuumana na bambi. Na pali iyi ine nshita Isaki alikonkelele umutende. Baibolo itila: “[Abeni bakwe] abapekanishishe umutebeto kabili baliliile no kunwa. Ubwakonkelepo bacelele ulucelo kabili bonse balilapile umulapo. Pa numa Isaki abalekele baye . . . umutende.”—Ukute. 26:26-31.

Ifyo Twingasambililako ku Mwana Uo Yakobo Atemenwe Sana

15. Cinshi calengele bamunyina Yosefe ukukanalanda nankwe mu mutende?

¹⁵ Isaki, umwana wa kwa Yakobo alikulile no kuba “umuntu uwa kaele.” (Ukute. 25:27) Nga fintu tulandilepo pa ntendekelo, Yakobo alicitile ifyalengele ukuti pali ena na Esau pabe umutende. Ukwabula no kutwishika, Yakobo alisambilileko ku ca kumwenako ca kwa wishi, Isaki. Cinshi twingalandapo pa bana ba kwa Yakobo? Pa bana bakwe bonse 12, Yosefe e o Yakobo atemenwe sana. Yosefe ali mwana wa cumfwila kabili uwa mucinshi, uwalebika sana amano ku fyo wishi alefwaya. (Ukute. 37:2, 14) Lelo bamunyina Yosefe bali na kalumwa sana ica kuti tabalelanda nankwe mutende mutende. Bashitishe Yosefe mu busha no kubepa shibo ati iciswango nacimwipaya.—Ukute. 37:4, 28, 31-33.

16, 17. Cinshi cilanga ukuti Yosefe ali no mutende kuli bamunyina?

¹⁶ Yehova ali na Yosefe. Mu kupita kwa nshita, Yosefe aishileba cilolo mukalamba, uwa bubili kuli Farao mu Egupti. Ilyo icipowe mu Kanaani calengele bamunyina ukwisa ku Egupti, tabamwishibe pantu afwele ifya kufwala fya cina Egupti. (Ukute. 42:5-7) Nga calyangwike sana kuli Yosefe ukulandula pali filya bamunyina bamushitishe na pa fyo babepele wishi! Lelo Yosefe talandwile iyo, alyeseshe ukuba pa mutende nabo. Ilyo camoneke bwino bwino ukuti balilapiile, ali-isokolwele kuli bena ukuti ni Yosefe. Abebele ati: “Mwibipilwa kabili mwikalifiwa pa kunshitisha kuno; pantu ni ku kupususha imyeo e co Lesa antumiine ukuti imutangilile.” Lyena afyompele bamunyina bonse no kulilila pali bena.—Ukute. 45:1, 5, 15.

¹⁷ Ilyo Yakobo, shibo afwile, bamunyina Yosefe bamwene kwati Yosefe alalandula. Ilyo Yosefe aishibe ifyo baletontonkanya, “alukwishe ifilamba” no kubeba ati: “Mwitiina. Ine nakulapeela imwe na bana benu abanono ifya kulya.” Yosefe uwatemenwe umutende, ‘alibasansamwishe no kulanda ifya kukolopeka imitima yabo.’—Ukute. 50:15-21.

“Fyalembelwe ku Kutufunda”

18, 19. (a) Finshi mwasambililako ku bantu ba mutende abo twalandapo muli cino cipande? (b) Finshi tukalandapo mu cipande cikonkelepo?

¹⁸ Paulo alembele ukuti: “Fyonse ifyalembelwe kale fyalembelwe ku kutufunda, pa kuti mu kushipikisha kwesu na mu cisansamushi ca mu Malembo tube ne subilo.” (Rom. 15:4) Bushe twanonkelamo shani mu ca kumwenako  capulamo ica kwa Yehova e lyo na mu Malembo yalanda pali Abrahamu, Isaki, Yakobo, na Yosefe?

¹⁹ Bushe ukutontonkanya pa fyo Yehova acita pa kuti fwe bantunse abashapwililika tube na bucibusa na ena, takulenga twaesha na maka ukuba pa mutende na bambi? Ifyo Abrahamu, Isaki, Yakobo na Yosefe, bacitile filanga ukuti abafyashi kuti balenga abana babo ukubapashanya no kucita ifisuma. Aya malyashi na kabili yatulanga ukuti Yehova alapaala bonse abesha na maka ukuba no mutende na bambi. E mulandu wine Paulo alandile pali Yehova ukuti ni “Lesa uupeela umutende”! (Belengeni Abena Roma 15:33; 16:20.) Icipande cikonkelepo cikalanda pa co Paulo alandilepo sana ukuti tufwile ukulacita ifingaleta umutende e lyo no kuba aba mutende.

Finshi Mwasambilila?

• Bushe ilyo Yakobo ali mupepi no kumonana na Esau cinshi acitile pa kuti babe pa mutende?

• Bushe ifyo Yehova acita pa kuti abantunse babe pa mutende na ena, filenga mwaumfwa shani?

• Finshi mwasambilila kuli Abrahamu, Isaki, Yakobo na Yosefe abali no mutende na bantu bambi?

[Ifipusho]

[Ifikope pe bula 23]

Cikankaala nshi Yakobo acitile pa kuti ena na Esau babe pa mutende?