Ukwikatana Kwaba Pa Bena Kristu Kulalenga Lesa Acindikwa
Ukwikatana Kwaba Pa Bena Kristu Kulalenga Lesa Acindikwa
“Mule-esha nga nshi ukusungilila ukwikatana uko umupashi wamupeela.”—EFES. 4:3.
1. Icilonganino ca kubalilapo ica Bena Kristu calengele shani Lesa ukucindikwa?
UKWIKATANA kwali mu cilonganino ca Bwina Kristu mu Efese kwalengele Lesa wa cine, Yehova ukucindikwa. Muli uyu musumba umwali sana amakwebo, Abena Kristu bamo balikwete icuma na basha, e lyo bambi bali basha kabili nalimo abapiina. (Efes. 6:5, 9) Bambi bali baYuda abasambilile icine mu myeshi itatu ilyo umutumwa Paulo alelanda ku bantu mu masunagoge yabo. Bambi pa kubala balepepa lesa wa bufi Artemi no kucita ifinjelengwe. (Imil. 19:8, 19, 26) Nga fintu twamona, ubuKristu bwa cine bwalengele abantu ba nkulilo shapusanapusana ukwikatana. Paulo alimwene ifyo ukwikatana kwa bali mu cilonganino kwalengele Yehova ukucindikwa. Umutumwa Paulo alembele ukuti: “Kuli ena kube ubukata mu cilonganino.”—Efes. 3:21.
2. Cinshi capene cipwishe ukwikatana kwali pa Bena Kristu mu Efese?
2 Lelo, umutende wali mu cilonganino ca mu Efese wapene upwe. Paulo asokele baeluda muli cilya cilonganino ukuti: “Muli imwe mukema abantu abakalasambilisha ifyanyongana pa kuti bongole abasambi, balebakonka.” (Imil. 20:30) Na kabili, bamunyinefwe bamo balitwalilile ukuba no mupashi wa malekano uo Paulo abasokelepo ukuti, “ubomba mu bana bacintomfwa.”—Efes. 2:2; 4:22.
Kalata Iyalanda Sana pa Kwikatana
3, 4. Bushe kalata Paulo alembele abena Efese yakomaile shani pa kwikatana?
3 Paulo alimwene ukuti Abena Kristu nga balefwaya ukutwalilila ukwikatana, cila muntu afwile ukubombesha ukutungilila ukwikatana. Lesa apeele Paulo umupashi pa kuti alembe kalata ku bena Efese iyalandile nga nshi pa kwikatana. Ku ca kumwenako, Paulo alandile pa bufwayo bwa kwa Lesa ubwa “kulonganya na kabili ifintu fyonse muli Kristu.” (Efes. 1:10) Na kabili alingenye Abena Kristu ku mabwe ayapusanapusana ayo babomfya pa kukuula icikuulwa. Atile: “Icikuulwa conse, pa kulundinkana bwino bwino, cilekuulwa ku kuba itempele lya mushilo ilya kwa Yehova.” (Efes. 2:20, 21) E lyo kabili Paulo alikomaile na pa kwikatana kwali pa baYuda na Bena Kristu abashali baYuda kabili acinkwileko bamunyinefwe ukuti bonse ni Lesa wababumbile. Alandile pali Yehova ukuti ni “Shifwe, kuli uyo ulupwa lonse mu muulu na pano isonde lwainikwako ishina.”—Efes. 3:5, 6, 14, 15.
4 Ilyo twalabebeta Abena Efese icipandwa 4, twalamona umulandu tulingile ukubombesesha pa kuba abaikatana, ne fyo Yehova atwafwa ukuba abaikatana, e lyo ne mibele tufwile ukukwata pa kuti tutwalilile ukwikatana. Pa kuti munonkelemo muli cino cipande belengeni icipandwa 4 conse.
Umulandu Tulingile Ukubombesesha pa Kuti Tube Abaikatana
5. Mulandu nshi bamalaika ba kwa Lesa babela abaikatana, lelo mulandu nshi cishangukila kuli ifwe ukuba abaikatana?
5 Paulo akoseleshe Abena Kristu banankwe mu Efese ukuti bale-esha ‘nga nshi ukusungilila ukwikatana uko umupashi wabapeele.’ (Efes. 4:3) Pa kuti tumfwikishe umulandu tulingile ukubombesesha pa kuba abaikatana, natubale tulande pali bamalaika ba kwa Lesa. Apo takwaba ifintu fibili ifyapalana muli fyonse pano isonde, kuti twatila ne minshipendwa ya bamalaika nabo Yehova abapanga abapusanapusana. (Dan. 7:10) Lelo, balamubombela mu kwikatana pantu balamumfwila no kucita ukufwaya kwakwe. (Belengeni Amalumbo 103:20, 21.) Bamalaika ba cishinka bakwata imibele iisuma iyalekanalekana, na Bena Kristu nabo balikwata iyi mibele lelo bena balikwata ne mibele ya muntu umubembu iyalekanalekana. Ici calenga cilayanguka ukwikatana.
6. Mibele nshi ingatwafwa ukuti tulebombela pamo na bamunyinefwe ababa na mafya ayapusana nayo twakwata?
6 Ilyo abantu abashapwililika balefwaya ukubombela pamo, ilingi line cilafya. Tutile munyina uwafuuka uceelwa sana alebombela Yehova pamo na munyina uushicelwa lelo uufulwa bwangu. Cila muntu pali aba bamunyinefwe babili kuti alemona kwati ifilubo fya munankwe fyacilamo lelo ena nalaba ukuti na o wine ali no bwafya. Bushe aba bamunyinefwe babili kuti babombela shani pamo mu kwikatana? Moneni ifyo ukukwata imibele Paulo alandapo mu mashiwi yakonkapo kwingabafwa. Lyena tontonkanyeni pa fyo iyi mibele ingatwafwa ukuba abaikatana. Paulo alembele ati: “Ndemupapaata ukuti . . . muleicefya nga nshi kabili muleba abafuuka, muleshishimisha no kushipikishanya mu kutemwa. Mule-esha nga nshi ukusungilila ukwikatana uko umupashi wamupeela mu mutende uwikatanya.”—Efes. 4:1-3.
7. Mulandu nshi cacindamina ukulacita ifingalenga twaikatana na Bena Kristu bambi abashapwililika?
7 Ukusambilila ukubombela Lesa mu cumfwano na bantunse banensu abashapwililika kwalicindama pantu kwaba fye ibumba limo ilya bakapepa ba cine. Baibolo itila: “Kwaba umubili umo, no mupashi umo, filya fine mwasubile mwi subilo limo ilyo mwaitilwe; Shikulu umo, icitetekelo cimo, ulubatisho lumo; Lesa umo kabili Wishi wa bantu bonse.” (Efes. 4:4-6) Yehova apeela umupashi wakwe na mapaalo ukupitila muli bamunyinefwe abo Lesa alebomfya. Nangu ca kutila munyinefwe mu cilonganino atukalifya, ni kwi kumbi uko twingaya? Takuli kumbi ukwaba amashiwi ya mweo wa muyayaya.—Yoh. 6:68.
“Ifya Bupe ku Bantu” Balatwafwa Ukwikatana
8. Ni bani Kristu abomfya pa kutukosha ukuti tucimfye imibele yabipa?
8 Paulo alandile pa fyo abashilika ba ku kale batemenwe ukucita pa kulangilila ifyo Yesu apayanya “ifya bupe ku bantu” pa kuti icilonganino cikatane. Umushilika uwacimfya alesendapo pali abo acimfishe umuntu no kumutwala ku ng’anda yakwe pa kuti akaleyafwako umukashi wakwe imilimo. (Amalu. 68:1, 12, 18) Na Yesu apo alicimfya icalo alikwata abasha abengi abafwaya ukubomba umulimo abapeela. (Belengeni Abena Efese 4:7, 8.) Bushe abomfeshe shani abo nalimo twingeta ati abasha? “Apeele ku cilonganino bamo ukuba abatumwa, bakasesema, bakabila ba mbila nsuma, bakacema na bakasambilisha, ku kulungika aba mushilo, ku kubombela bambi, ku kukuula umubili wa kwa Kristu, mpaka bonse twikatane mu citetekelo.”—Efes. 4:11-13.
9. (a) Bushe “ifya bupe ku bantu” batwafwa shani pa kuti tutwalilile ukwikatana? (b) Mulandu nshi Umwina Kristu onse mu cilonganino alingile ukulacita ifingaleta ukwikatana pa babwananyina?
9 Apo “ifya bupe ku bantu,” ni bakacema abakwata ukutemwa, balatwafwa ukusungilila ukwikatana kwesu. Ku ca kumwenako, eluda nga amona ukuti bamunyinefwe babili ‘balesonsombana’ kuti alenga mu cilonganino mwaba ukwikatana nga abafunda, atemwa ‘abalungika no mutima uwafuuka.’ (Gal. 5:26–6:1) Kabili apo ni bakasambilisha, ifi “ifya bupe ku bantu” balatwafwa ukuba ne citetekelo icashimpwa pa fyo Baibolo isambilisha. Kanshi balalenga twaikatana kabili balatwafwa ukuba Abena Kristu bakosa. Paulo atile “pa kuti tube nga bakalamba, ukufika ku ciimo ca kwa Kristu; pa kuti twiba na kabili nga bana abanono, kabili twilasendwa nga ku mabimbi nangu ukutwalwa uku no ku, ku mwela onse uwe sambilisho ku bucenjeshi bwa bantu, ku longolo lwa mapange ayalubana.” (Efes. 4:13, 14) Umwina Kristu onse afwile ukulacita ifingalenga aba bwananyina ukwikatana, nga filya fine cila cilundwa ca mubili cibombela pamo ne filundwa fimbi pa kuti ficite ifilekabilwa.—Belengeni Abena Efese 4:15, 16.
Aluleni Imibele
10. Imibele yabipa kuti yapwisha shani ukwikatana?
10 Bushe namumona ukuti icipandwa 4 ica kalata ya kwa Paulo ku bena Efese cilanga ukuti ukuba no kutemwa kulafwaikwa pa kuti fwe Bena Kristu bakosoka tube abaikatana? Ici cipandwa cilanda na pa fyo ukutemwa kwaba. Ku ca kumwenako, ukutemwa kulalenga umuntu ukukanacita ubulalelale ne fya nsoni fimbi. Paulo aebele bamunyinefwe ukuti “mwilaenda ifyo abena fyalo benda.” Balya bantu bali “abakunkuma icine cine” kabili “baipoosele mu mibele ya nsoni.” (Efes. 4:17-19) Imibele yabipa iyaba mu calo ilelo kuti yapwisha ukwikatana kwesu. Abantu balalanda ifya mipulwe pa bulalelale, balemba na pa bulalelale, balatamba ifya bulalelale, kabili balacita ubulalelale mu bumfisolo na pa lwalaala fye. Lelo, no kusengasenga ukwingalenga umuntu alacita ifya cintemwa ku muntu uo ashilepanga ukuupana nankwe, kuti kwalenga afuma kuli Yehova na mu cilonganino. Mulandu nshi? Pantu ukusengasenga kulalenga umo ukucita ubulalelale. Mu kusengasenga kuti mwafuma ubucende ubwingalenga abaupana balekana no wa cishinka pali bena aculilamo e lyo na bana bene balaikala fye no mufyashi umo. Nga fintu twamona, ukusengasenga kulaleta amalekano! E mulandu Paulo alembele ukuti: “Imwe te fyo mwasambilile Kristu.”—Efes. 4:20, 21.
11. Baibolo ikoselesha Abena Kristu ukwalula shani ubuntu bwabo?
11 Paulo akomaile pa kuti tufwile ukuleka ukutontonkanya pa fyabipa, lelo tufwile ukuba ne mibele isuma iingalenga tuleumfwana na bambi. Atile: ‘Mufuule ubuntu bwa kale ubwalingana ne mibele yenu iya kale kabili ubuleonaika pamo no lunkumbwa lwa buko [ulwa buntu bwa kale] ulwa bucenjeshi; lelo muletontonkanya ifipya, no kufwala ubuntu bupya ubwalengelwe ukulingana no kufwaya kwa kwa Lesa mu bulungami bwa cine na mu cishinka.’ (Efes. 4:22-24) Kuti twacita shani pa kuti ‘tuleke ukutontonkanya ifya kale lelo tuletontonkanya ifipya’? Nga tuletontonkanya sana pa fyo tusambilila mu Cebo ca kwa Lesa na ku Bena Kristu abakosoka, no kulaibikilishako kuti twakwata ubuntu bupya “ubwalengelwe ukulingana no kufwaya kwa kwa Lesa.”
Mube ne Milandile Isuma
12. Bushe ukulanda icine kuti kwaikatanya shani abantu, kabili mulandu nshi bamo bafililwa ukulanda icine?
12 Ukulanda icine kulafwaikwa kuli bonse ababa ifilundwa fya lupwa lumo nelyo ababa mu cilonganino. Ukulanda ukwabula ukupita mu mbali no kuba ne cikuuku kulekatanya abantu. (Yoh. 15:15) Ni shani nga ca kuti umo abepa munyina? Ilyo munyina aishiba ukuti bamubepele fye, kuti aleka ukumucetekela. E co Paulo alembele ukuti: “Mulelanshanya icine, pantu tuli filundwa fya mubili umo.” (Efes. 4:25) Uwatemwa ukubepa ubufi, uwatendeke nalimo ilyo ali umwaice, te kuti cimwangukile ukutampa ukulanda icine. Lelo Yehova akatemwa ukumona ukuti alebombesha ukuleka ukulanda ubufi kabili akamwafwa.
13. Pa kuti umuntu aleke umusaalula, finshi alingile ukucita?
13 Pa kutusambilisha ukuba aba mucinshi kabili abaikatana mu cilonganino na mu lupwa, Yehova alibikako ifya kutwafwa ukulama sana imilandile yesu. Baibolo itila: “Mwileka amashiwi yabola yafume mu kanwa kenu . . . Mwilaba ne mpatila ku banenu, muleke icipyu no bukali no kootoka no musaalula pamo no bubi bonse.” (Efes. 4:29, 31) Cimo icingalenga ukuti twilalanda ifingakalifya bambi kuba no mucinshi kuli bena. Ku ca kumwenako, umwaume uusaalula umukashi wakwe nga asambilila ukuti Yehova alicindika abanakashi, afwile ukuba no mucinshi kuli ena. Lesa alasuba abanakashi bamo no mupashi wa mushilo, ukubapeela ishuko lya kuteka na Kristu. (Gal. 3:28; 1 Pet. 3:7) Nangu fye mwanakashi uwatemwa ukotokela umulume wakwe alingile ukuleka ukumotokela ilyo asambilila ukuti Yesu aleilama nga bamukalifya.—1 Pet. 2:21-23.
14. Mulandu nshi icipyu cabipila?
14 Icilenga umuntu ukuba no musaalula kufilwa ukulama icipyu. Ici na co kuti caleta amalekano pa bantu ababa kwati filundwa fya mubili umo. Icipyu caba kwati mulilo. Kuti twafilwa ukucilama kabili kuti caleta amafya. (Amapi. 29:22) Uwatemwa ukuipokolola nga acita fimo pa mulandu wa cipyu afwile ukulama icipyu cakwe pa kuti tonawile bucibusa bwacindama. Abena Kristu balingile ukusambilila ukwelela no kusuulako e lyo no kukanashimikila bambi pa ficitike. Tabafwile ukulasunga icikonko ku mukoshi. (Amalu. 37:8; 103:8, 9; Amapi. 17:9) Paulo aebele Abena Efese ukuti: “Kalipeni, lelo mwibembuka; mwileka akasuba kawe mucili abakalipa, kabili mwipeela Satana Kaseebanya apa kwikala.” (Efes. 4:26, 27) Nga twafilwa ukulama icipyu Kaseebanya kuti aleta amalekano no kukansana mu cilonganino.
15. Finshi fingafuma mu kusenda ifintu fya bene?
15 Ukukanasenda ifipe fya bene kuti kwalenga mwaba ukwikatana mu cilonganino. Baibolo itila: “Uwibile eiba na kabili.” (Efes. 4:28) Abantu ba kwa Yehova balicetekelana. Umwina Kristu nga asenda icintu ca bene, kuti afulunganya ukwikatana twakwata ukulenga tuleba ne nsansa.
Ukutemwa Lesa Kulatwikatanya
16. Ukulanda ifingakuula bambi kuti kwatwafwa shani ukwikatana sana?
16 Icalenga tube abaikatana mu cilonganino ca Bwina Kristu ni co ukutemwa Lesa kulatwafwa ukutemwa bambi. Ukutasha pa cikuuku ca kwa Yehova kulenga tulekonka sana ukufunda ukutila: “[Mulelanda] amashiwi ayasuma aya kukuula ukulingana no kukabila, pa kuti yengakuula abaleumfwa. . . . Mubelane icikuuku, mube aba mitima ya nkumbu, abaitemenwa ukubelelana uluse filya na Lesa aitemenwe ukumubelela uluse muli Kristu.” (Efes. 4:29, 32) Yehova pa mulandu wa cikuuku cakwe aleleela abantu abashapwililika nga ifwe. Bushe na ifwe te kuti tule-eleela bambi ilyo twamona ifilubo fyabo?
17. Mulandu nshi tufwile ukubombesesha pa kuti tube abaikatana?
17 Ukwikatana kwa bantu ba kwa Lesa kulalenga Yehova acindikwa. Umupashi wakwe ulatwafwa ukucita ifingi ifingalenga twaba abaikatana. Tatwakakaane nangu panono ukutungululwa no mupashi wa kwa Lesa. Paulo alembele ukuti: “Mwilalenga umupashi wa mushilo uwa kwa Lesa ubulanda.” (Efes. 4:30) Ukwikatana cintu icacindama sana ico tufwile ukucingilila. Abantu abaikatana balaba ne nsansa kabili balalumbanya Yehova. “E ico, mulepashanya Lesa, apo muli bana bakwe abo atemwa, kabili muletemwana.”—Efes. 5:1, 2.
Kuti Mwayasuka Shani?
• Mibele nshi iilenga Abena Kristu ukwikatana?
• Finshi tushifwile ukulacita pa kuti mu cilonganino mube ukwikatana?
• Bushe imilandile yesu kuti yatwafwa shani ukwikatana na bambi?
[Ifipusho]
[Icikope pe bula 17]
Abantu aba nkulilo shalekanalekana balikatana
[Icikope pe bula 18]
Bushe mwalishiba amafya yaba mu kusengasenga?