Amano ya kwa Yehova Yamonekela mu fyo Abumba

“Imibele yakwe . . . bailukila ku fyo abumba.”—ROM. 1:20.

1. Bushe ciba shani ku bakonka amano ya muli cino calo?

“AMANO” ya muli cino calo te mano yene yene. Bamo batila umuntu uwasambilila sana ninshi e wa amano. Lelo, aba mano ba muli cino calo, tabapanda amano yene yene ayengabalenga abantu baishiba ico babela pa calo. Kabili, abakonka aya mano “[basendwa] nga ku mabimbi nangu ukutwalwa uku no ku, ku mwela onse uwe sambilisho.”—Efes. 4:14.

2, 3. (a) Mulandu nshi Yehova abela “uwa mano eka”? (b) Bushe amano ayafuma kuli Lesa yapusana shani na mano ya muli cino calo?

2 Lelo abakwata amano yene yene, ayafuma kuli Yehova Lesa, bena balipusanininako fye! Baibolo itweba ukuti Yehova e “wa mano eka.” (Rom. 16:27) Alishiba ifintu fyonse, ifyo fyapangilwe ne nshita fyapangilwe. Amafunde ayo ifyabumbwa fikonka—ayo na bantu abafwailisha ifya kufwayafwaya bashintililapo—yonse yafumine kuli Yehova. E mulandu wine ashingapapila nga amona abantu bafika apatali mu fya kupangapanga, kabili nangu fye mano ya muli cino calo ayo abengi balumbilisha, tayamupapusha nangu panono. “Amano ya ici calo buwelewele kuli Lesa.”—1 Kor. 3:19.

3 Baibolo itweba ukuti Yehova “e upeela amano” ku babomfi bakwe. (Amapi. 2:6) Ukupusanako na mano ya muli cino calo, amano ayafuma kuli Lesa mano yene yene. Yalenga umuntu ukulatontonkanya bwino kabili yesako ilyo umuntu aishiba Lesa bwino bwino kabili nga aleiluka no kwiluka. (Belengeni Yakobo 3:17.) Amano Yehova akwata yalipeseshe umutumwa Paulo amano. Alembele ati: “Iye amapaalo ubwingi ayafuma kuli Lesa! Yangu ifyo akwatisha amano! We fintu ubwingi ifyo aishibisha! Takuli nangu umo uwingeluka ubupingushi bwakwe ne mibele yakwe!” (Rom. 11:33) Apo ni Yehova fye eka e wakwatisha amano, twalicetekela ukuti amafunde yakwe yabelako ukuti yaletutungulula mu nshila ishisuma. Na kuba, Yehova alishiba bwino ifyo tukabila pa kuti tube ne nsansa ukucila umuntu uuli onse.—Amapi. 3:5, 6.

Yesu E “Waishibisha Imilimo”

4. Ni nshila nshi imo iyo twingelukilamo amano ya kwa Yehova?

4 Kuti twamwena amano ya kwa Yehova, pamo ne mibele yakwe imbi iisuma nga nshi, ku fyo abumba. (Belengeni Abena Roma 1:20.) Ifyo Yehova abumba, ifikalamba nelyo ifinono, filasokolola imibele yakwe. Konse uko twalolesha—nampo nga ni ku fyaba mu muulu nelyo ifyaba mu mushili—tulasangako ubushininkisho ubwingi ubwa kuti Kabumba alikwatisha amano kabili alikwata no kutemwa. Nga twabika amano ku fyo abumba kuti twasambililako ifingi pali Kabumba wesu.—Amalu. 19:1; Esa. 40:26.

5, 6. (a) Nani abombeele pamo na Yehova mu mulimo wa kupanga fyonse ifyabapo? (b) Finshi twalalandapo, kabili mulandu nshi twalafilandilapo?

5 Yehova tali eka ilyo “apangile umuulu e lyo ne sonde.” (Ukute. 1:1) Baibolo itila ilyo ifintu fyonse fyali tafilapangwa, Lesa apangile umuntu uwakwata umubili uushimoneka kabili muli uyu wine emo apangiile “ifintu fyonse.” Uyu muntu e Mwana uwafyalwa eka uwa kwa Lesa—“e beli pa fibumbwa fyonse”—e waishileba umuntunse no kwikala pano calo kabili balemwita ati Yesu. (Kol. 1:15-17) Filya Yehova akwata amano, e fyo na Yesu aba. Na kuba, yalya mano yalondololwa ngo muntu mu Amapinda icipandwa 8, ni Yesu. Mu cipandwa cimo cine alondololwa no kuti e mubomfi wa kwa Lesa “uwaishibisha imilimo.”—Amapi. 8:12, 22-31.

6 Kanshi, ifyabumbwa filasokolola amano Yehova akwata e lyo na yakwata Yesu, umubomfi wakwe Uwaishibisha Imilimo. Muli ifi fyabumbwa mwaba amasambililo yacindama ayo twingasambililako. Katulandeko fye pa fibumbwa 4 ifyo balondolola pa Amapinda 30:24-28 ukuti “fya mano ku cifyalilwa fye.” *

Ifyo Twingasambilila ku Tunyelele Utubombesha

7, 8. Fyebo nshi pa tunyelele ifyamupapusha?

7 Nangu fye ni ku fintu ifyo twingatila “ifyacepesha pano isonde,” kuti twasambililako fimo nga twaceeceeta umusango fyapangilwamo ne fyo fibomba. Taleni tontonkanyeni pa mano ya cifyalilwa ayo utunyelele twakwata.—Belengeni Amapinda 30:24, 25.

8 Abafwailisha bamo batila utunyelele twingi sana ica kuti nga kwakanya pa muntu umo umo, cila muntu kuti akwata utunyelele ukucila pali 200,000, kabili tonse tulabombesha ilyo tuli pa muulu wa mushili na lintu tuli mu mushili. Utunyelele twaba mu mabumba, kabili mu mabumba ayengi musangwa imisango itatu iya tunyelele: utukota, utulume, e lyo no tubomfi. Ibumba limo na limo lyalikwata incito libomba ku kwafwilisha umushi onse uwa tunyelele. Ku South America kwalibako umusango umo uwa tunyelele uto beta ati Mateja, uto twingapashanya kuli kalapashi mu bulimi. Utu tunyelele tulabika umufundo mu mushili, tulabyala, no kutungwila ifya kulya fya tuko pa kutila filetwala sana. Abafwailisha basanga ukuti utu “tukalapashi mu bulimi” tubomba ukulingana ne fya kulya filekabilwa mu mushi wa tuko. *

9, 10. Kuti twapashanya shani ukubombesha kwa tunyelele?

9 Ico twingasambililako ku tunyelele ca kuti nga tulefwaya mu fyo tulebomba mukafume ifisuma tufwile ukubombesha. Baibolo itweba ati: “Kabiye ku tunyelele, we munang’ani; kamone imibombele ya tuko no kuba na mano. Nangu ca kuti tatwakwata kapitao, nangu kangalila, nangu kateka, tuteyanya ifya kulya fya tuko mu lusuba; tututila ifya kulya mu nshita ya kulobolola.” (Amapi. 6:6-8) Yehova na Yesu, umubomfi wakwe Uwaishibisha Imilimo, balabombesha. Yesu atile: “Tata acili alebomba, na ine ncili ndebomba.”—Yoh. 5:17.

10 Apo tupashanya Lesa na Kristu, na ifwe bene tufwile ukulabombesha. Te mulandu no mulimo tulebomba mu cilonganino ca kwa Lesa, ifwe bonse tufwile ukuba “abacincila . . . mu mulimo wa kwa Shikulu.” (1 Kor. 15:58) E ico, tufwile ukukonka ifyo Paulo afundile Abena Kristu ba mu Roma ukuti: “Mwilawayawaya mu mulimo wenu. Lekeni umupashi umulenge ukucincila. Bombeleni Yehova.” (Rom.  12:11) Ukubombesha tubombesha mu mulimo wa kwa Yehova te kwa fye, pantu Baibolo itulaya ati: “Lesa taba uushalungama, takalabe umulimo wenu no kutemwa uko mwalangile kwi shina lyakwe.”—Heb. 6:10.

Ukucingilila Bucibusa Bwesu na Lesa

11. Londololeni ifyo ka pati kaba.

11 Akanama na kambi ako twingasambililako amasambililo yacindama ni ka pati. (Belengeni Amapinda 30:26.) Ka pati kamoneka kwati kalulu akakalamba, lelo kena kakwata amatwi ayepi ayamoneka ayabulungana na molu ayepi. Ka pati kekala mu fimabwe. Apo amenso ya kako yalamona sana, kalamona bwangu ubusanso no kubelama, kabili ifiswango filafilwa ukukekata pantu kekala mu mendo yaba mu fimabwe umwayafya ukufika. Ka pati takakula bwino nga kali fye keka, e co kekalila pamo no tunankwe, kabili nga tuli pamo tulaicingilila, na mu nshita ya mpepo tuba fye utwakaba. *

12, 13. Finshi twingasambilila kuli ka pati?

12 Finshi twingasambililako kuli ka pati? Ica kubalilapo ca kuti, aka kanama takaitwala apali ubusanso. Apo amenso ya kako yalamona bwangu ifili ukutali, kalamona bwangu ifiswango ilyo ficili fye ukutali, kabili kaba mupepi na mendo kekalamo pa kuti nga kwamoneka iciswango bwangu bwangu kabutukilamo. Na ifwe bene tufwile ukukwata amenso ya mampalanya ayamwena apatali pa kutila tulemona bwangu ifintu fyabipa ifyaba mu calo ca kwa Satana. Umutumwa Petro asokele Abena Kristu ukuti: “Beni abalola, cenjeleni. Umulwani wenu, Satana Kaseebanya, endauka nge nkalamo iilebuluma, iilefwaya untu ingalya.” (1 Pet. 5:8) Ilyo Yesu ali pano calo, ali uwalola, alemona bwangu ifyo Satana alebombesha ukufwaya ukuti amulenge ukubembukila Lesa. (Mat. 4:1-11) Ifyo Yesu acitile e fyo na basambi bakwe bafwile ukulacita!

13 Ukwikalilila mu bucingo bwa kwa Yehova e nshila imo iyo twingalangilamo ukuti tuli abalola. Tatufwile ukuba no mulele wa kusambilila Icebo ca kwa Lesa no wa kulasangwa ku kulongana. (Luka 4:4; Heb. 10:24, 25) Kabili, filya fine ka pati katemwa ukusangwa apali utunankwe pa kutila kakule bwino, e fyo na ifwe tufwile ukulasangwa pa Bena Kristu banensu pa kutila ‘baletukoselesha e lyo na ifwe tulebakoselesha.’ (Rom. 1:12) Nga tulecita fyonse ifikabilwa pa kuti Yehova atucingilile, ninshi tulesuminishanya na kemba wa malumbo Davidi,  uwalembele ati: “Yehova e cilibwe candi kabili e uncingilila kabili e wa kumpokolola. Lesa wandi e cilibwe candi. E mo nakulauba.”—Amalu. 18:2.

Ukukanabwelela Inuma na Lintu Baletukaanya

14. Nangu ca kuti makanta fye umo tapali ifyo ali, ciba shani nga bali abengi?

14 Kuti twasambililako na kuli makanta. Makanta umo, uwalepa fye amasentimita 5, te cintu ico tubikako na mano, lelo nga bali abengi, awe cipesha amano. (Belengeni Amapinda 30:27.) Apo makanta aishibikwa ukuti akwata insala iishipwa, nga bali abengi awe ni sotambe ifyo basha baonaula amabala umuli ifisabo ifili mupepi no kusombolwa. Baibolo ipalanya iciunda ca kwa makanta, ku ciunda ca maceleta na ku ciunda ca mulilo uuleoca icani. (Yoele 2:3, 5) Abantu nga bamona uko makanta aleisa balakosha umulimo pa kuti bamoce, lelo nangu bacite ifi baicusha fye. Mulandu nshi? Bamakanta abo ulubingu lwa mulimo loca balaponena pa mulilo wine uyo no ku-ushimya, e lyo abashala balakonkanyapo ukwabula ica kubacilinganya icili conse. Nangu ca kuti makanta takwata imfumu nelyo intungulushi, alabombela pamo no kucimfya conse icili mu nshila yakwe. *—Yoele 2:25.

15, 16. Bushe abashimikila pa Bufumu muno nshiku bapala shani makanta?

15 Kasesema Yoele alingenye imibombele ya babomfi ba kwa Yehova kuli makanta. Alembele ati: “Abutuka nge mpalume. Anina ifibumba nga baume ba bulwi. Kabili umo umo aya mu nshila yakwe, kabili tafumamo mu nshila yakwe. Kabili tabasunkana no munankwe. Enda ngo mwaume wine wine mu nshila yakwe; kabili ilyo bamo bawa ku fyanso, abashala tabeminina.”—Yoele 2:7, 8.

16 Uku kusesema kulalondolola bwino ifyo abashimikila pa Bufumu bwa kwa Lesa baba! Takuli “ifibumba” fya mampalanya ifyabalesha ukushimikila. Lelo, bapashanya Yesu, uushanenwike ukucita  ukufwaya kwa kwa Lesa nangu ca kuti abengi balimusuulile. (Esa. 53:3) Ca cine, Abena Kristu bamo ‘baliwa ku fyanso’ e kutila ukubepaila pa mulandu wa fyo basuminamo. Na lyo line, umulimo wa kushimikila uleilako fye pa ntanshi, e lyo bakabilisha ba Bufumu nabo balefulilako fye. Na kuba, ukucusha abantu ba kwa Lesa kwalenga ukuti imbila nsuma ifike na ku bantu abashali no kumfwapo imbila ya Bufumu. (Imilimo 8:1, 4) Bushe na imwe pa lwenu, ukupala makanta, tamubwelela inuma mu mulimo wa kushimikila nangu ca kuti abantu tabalebikako amano nelyo balemukaanya?—Heb. 10:39.

“Ikatisheni Icisuma”

17. Mulandu nshi amakasa ya kwa mulinso yekatila na ku fyatelela pamo nga maglasi?

17 Cimoneka kwati amaka yatintila ifintu pa nshi tayakwata amaka pali ka mulinso. * (Belengeni Amapinda 30:28.) Na kuba, basayantisiti balipeshiwa amano pa maka ka mulinso kakwata aya kunina ifibumba no kwenda mu mutenge ukwabula ukupona. Bushe cinshi cilenga ukuti kelapona? Te kutila nalimo kalikwata glu, iyo. Lelo, icilenga ca kuti ku tukondo tonse utwa ka mulinso kwaba inkanda iyakalabana kabili kuli iyi nkanda kwaba no twaba kwati bupipi utwingi nga nshi. Kuli kamo na kamo aka utu tuntu utwaba ngo bupipi na ko kwaba utuntu utwingi utwaba ngo bufufu kabili ku mpela ya tuko tumoneka nge mbale inono. Amaka yaba muli utu tuntu e yalenga mulinso ukukanapona te mulandu nangu alepita mu mutenge nelyo pe glasi ilyatelela! Abafwailisha ifya kufwailisha balipeshiwa amano pali aya maka mulinso akwata, ica kuti batila nga balisangile ifyo bengabomfya pa kupanga glu ukupashanya amakasa ya kwa mulinso, iyo glu kuti ileikata sana. *

18. Kuti twacita shani pa kuti lyonse ‘tuleikatisha icisuma’?

18 Finshi twingasambilila kuli ka mulinso? Baibolo itukoselesha ukuti: “Patisheni icabipa, ikatisheni icisuma.” (Rom. 12:9) Ifintu fyabipa ifili fye mpanga yonse mu calo ca kwa Satana kuti fyalenga twalekako ku mafunde ya kwa Lesa. Natulangilile: Ukwangala na bantu abashikonka amafunde ya kwa Lesa—nampo nga ni ku sukulu nelyo ku ncito nelyo ukupitila mu fya kutambatamba—kuti kwalenga twafilwa ukutwalilila ukucita icalungama. Mwikaleka ica musango yo cikamucitikile! Icebo ca kwa Lesa citusoka ukuti: “Wiba uwa mano mu menso yobe we mwine.” (Amapi.3:7) Kanshi, mulekonka ukupanda amano uko Mose aebele abantu ba kwa Lesa aba ku kale ati: “Muletiina Yehova Lesa wenu. E o mulebombela, kabili kuli ena e ko mulelambatila.” (Amala. 10:20) Nga twalambatila kuli Yehova, tukalapashanya Yesu, uo balandilepo ati: “Watemenwe ubulungami, no kupata ifyabipa.”—Heb. 1:9.

Ifyo Tusambilila ku Fyabumbwa

19. (a) Mibele nshi iya kwa Yehova iyo imwe pa lwenu mumona mu fyabumbwa? (b) Bushe amano yafuma kuli Lesa kuti yatwafwa shani?

19 Twasambilila ukuti imibele ya kwa Yehova imonekela mu fyo abumba, kabili ku fyo abumba tulasambililako amasambililo ayacindama. Ilyo tuleya tuleishibilako ifyo Yehova abumba, e lyo tusangilako ukuti wa mano icine cine. Nga twabika umutima wesu pa mano ayafuma kuli Lesa, tukaba ne nsansa pali nomba kabili amano yakwe yakatulenga ukwisaipakisha ubumi busuma ku ntanshi. (Luk. Mil. 7:12) Ca cine, tukaimwena no kusanga ukuti amashiwi yaba pa Amapinda 3:13, 18 ya cine. Yatila: “Alipaalwa umuntu uwasanga amano, no muntu uwiluka. Yena muti wa mweo ku bekatililako, na bakonenako balapaalwa.”

[Amafutunoti]

Bushe Muleibukisha?

Finshi tusambilila . . .

• ku tunyelele?

• kuli ka pati?

• kuli makanta?

• kuli mulinso?

[Amepusho]

 [Icikope pe bula 16]

Bushe mulabombesha ukupala utunyelele?

[Ifikope pe bula 17]

Kapati kacingililwa nga kali pa tunankwe. Bushe na imwe e fyo mucita?

[Ifikope pe bula 18]

Ukupala makanta, bakasankanya ba Bufumu tababwelela inuma

[Icikope pe bula 18]

Filya mulinso ekatisha pa kutila epona, e fyo na Bena Kristu bekatisha icisuma

[Abatusuminishe]

Stockbyte/Getty Images