Icebo ca kwa Yehova ca Mweo

Ifyo Twingafwaisha Ukwishiba mwi Buuku lya Amapinda

IMFUMU SOLOMONE iya muli Israele wa ku kale “yashikile amapinda amakana yatatu.” (1 Ishamfumu 4:32) Bushe ni kwi twingasanga ifi fyebo ifya amano? Kuti twafisanga mwi buuku lya mu Baibolo ilya Amapinda, ilyo bapwile ukulemba mupepi na 717 B.C.E., e mwaba amapinda ayengi aya kwa Solomone. Ifipandwa fye fibili ifya kulekelesha e fyashimikwa ukuti fyalembelwe na Aguri mwana Yake ne mfumu Lemuele. Nangu cibe fyo, bamo batontonkanya ukuti Lemuele lishina na limbi ilya kwa Solomone.

Ifyebo fyapuutwamo ifyaba mwi buuku lya Amapinda fitusambilisha ifintu fibili, e kutila “ukulenga umuntu ukwishiba amano no kusalapula.” (Amapinda 1:2, NW) Ifi fyebo filatulenga ukuba na mano, icipilibula ukwishiba ifintu bwino bwino no kubomfya uko kwishiba pa kuti tupwishe amafya. Ukubomfya ifi fyebo fyapuutwamo, kuti kwalenga twasalapulwa, nelyo ukusambilila imibele isuma. Kanshi ukulakonka ukufunda kwa aya mapinda no kumfwila ukupanda amano ukwabamo kuti kwatulenga ukuba na mano, kuti kwatuletela insansa, kabili kuti kwalenga twalaikala bwino.—AbaHebere 4:12.

‘NONKA AMANO IKATISHO KUSALAPULA’

(Amapinda 1:1–9:18)

Solomone atila: “Amano ya cine yabilikisha mu musebo.” (Amapinda 1:20, NW) Mulandu nshi tulingile ukukutikila kwi shiwi lya mano ilyumfwika bwino bwino? Icipandwa ca bubili calanda pa bunonshi ubwingi ubwaba mu kunonka amano. Ifyo twingacita pa kupalama kuli Yehova fyaba mu cipandwa calenga butatu. Solomone nomba atila: “Ukutendeka kwa mano—nonka amano; kabili muli conse ico wanonka nonko mucetekanya; Ikatisho kusalapula kwandi, witompokako.”—Amapinda 4:7, 13.

Cinshi cikatwafwa ukusengauka inshila sha lubembu isha mu calo? Icipandwa 5 citila: Kubomfya ubupanda, no kwishiba ifyo icalo cingatubeleleka. Tontonkanyeni na kabili pa mafya ayakalamba ayengafuma mu kucita ulubembu. Icipandwa cakonkapo cilatusoka pa mibele ne micitile iingonaula bucibusa bwesu na Yehova. Icipandwa calenga 7 calondolola imibele  ya kwa cilende. Icipandwa 8, calanda pa fyo amano yacindama ne fyo yawama. Ifyebo fyaba mu cipandwa 9, ifisondwelela bwino sana amapinda yaba mu fipandwa fya kubalilapo, fyaba kwati cilangililo icisuma sana icitulenga ukufwaisha ukunonka amano.

Amasuko ku Mepusho ya mu Baibolo:

1:7; 9:10—Ni mu nshila nshi ukutiina Yehova kwabela “kutendeka kwa kwishiba” kabili “e ca kubalilapo ca mano”? Nga tuletiina Yehova, kuti twanonka ukwishiba, pantu e Kabumba wa fintu fyonse kabili e Kalemba wa Baibolo. (Abena Roma 1:20; 2 Timote 3:16, 17) Aba e Ntulo ya kwishiba kwine kwine konse. Kanshi ukutiina Yehova e kutendeka kwa mano. Ukutiina Lesa na kabili kwaba e kutendeka kwa mano pantu nga tatukwete ukwishiba te kuti tube na mano. Na kabili, umuntu uushitiina Yehova takabomfye ukwishiba akwata ku kucindika Kabumba.

5:3—Mulandu nshi cilende e tilwa “umwanakashi umweni”? Amapinda 2:16, 17 yalondolola “umwanakashi umweni” ukuti muntu ‘uwalabe cipingo cakwe ica kuli Lesa.’ Bonse abalepepa balesa babufi nelyo abalesalapo ukukanaumfwila Ifunde lya kwa Mose, ukusanshako fye na bacilende, balebeta ukuti umuntu umweni.—Yeremia 2:25; 3:13.

7:1, 2—Finshi fyasanshiwamo mu “ifyebo fyandi” na “malango yandi”? Ukulunda pa fyo Baibolo isambilisha, fimbi ifyasanshiwamo mafunde ya lupwa, nelyo ifipope ifyapangwa na bafyashi pa kuti ulupwa lulenonkelamo. Abana bafwile ukulakonka aya mafunde ne fipope fya mu Baibolo ifyo abafyashi babo babasambilisha.

8:30, NW —“Cibinda wa mulimo” nani? Umuntu uo balondolola nga amano aita umwine ukuti cibinda wa mulimo. Uku takuli kulondolola fye kwa fyo amano yaba, lelo mu mampalanya kulosha na ku Mwana mwaume ibeli lya kwa Lesa, Yesu Kristu ilyo ashilaisa pe sonde ngo muntunse. Kale sana ilyo ashilaisa pe sonde, ali ‘uwa ntanshi uwa kulenga kwa kwa Lesa.’ (Amapinda 8:22) Ilyo ali “cibinda wa mulimo,” ali uwacincila ukubombela pamo na Wishi pa kubumba ifintu fyonse.—Abena Kolose 1:15-17.

9:17—Bushe “amenshi ya kwiba” cinshi, kabili mulandu nshi yabela “ayatalala [‘ukumfwika bwino,’ NW]”? Apantu Baibolo ipashanya ubusuma bwaba mu kupanga icupo ukwa baupana ku kunwa amenshi ayasuma ayatapilwe mu cishima, amenshi ya kwiba yapilibula ubulalelale. (Amapinda 5:15-17) Nalimo icilenga aya menshi ukumfwika bwino ni co ubulalelale bucitwa mu bumfisolo kabili ababucita batontonkanya ukuti tabakabasangilishe.

Ifyo Twingasambililako:

1:10-14. Tulingile ukucenjela sana pa kuti ababembu tabatubeleleke ukulakonkelesha inshila shabo ishabipa ilyo batulaya ukuba ne cuma.

3:3. Tulingile ukuba aba luse ne cishinka no kuleka bambi bafimone nga fintu fye ubulungu bwa mu mukoshi ubwa mutengo nga nshi bumoneka kuli bambi. Kabili tulingile ukulenga fyene ukulembwa pa mitima yesu, no kulaficita lyonse.

4:18. Ukwishiba Icebo ca kwa Lesa kuya kulefulilako panono panono. Pa kutwalilila ukwenda mu lubuuto tulingile ukuba abaicefya kabili abafuuka.

5:8. Tulingile ukutaluka ku fintu ifilanda pa bulalelale pamo nge nyimbo, ifyangalo fya kusekesha, ifyebo fya pa intaneti, ifitabo na bamagazini.

5:21. Umuntu uwatemwa Yehova te kuti atemwe ukonaula bucibusa bwakwe na Lesa pa kucita icintu icingamuletela insansa pa nshita fye iinono. Pantu icilenga ukuti tutwalilile ne mibele isuma ni co twalishiba ukuti Yehova alamona imibele yesu kabili tukalubulwilapo pa fyo tucita.

6:1-5, NW. Ala mwandini muli ifi fikomo mwaliba ifyebo fya kufunda ifisuma ifyalanda pa bubi bwaba mu ‘kuba iciikatilo,’ nelyo ukulaya umunenu ukuti mukamucitilako fimo ukubomfya indalama shenu! Nga ca kuti pa numa ya kutontonkanyapo bwino mwailuka ukuti tamulingile ukucite fyo, ilyo line fye mulingile  ‘ukuyainasha no kupaapaata sana umunensu’ pa kuti mwingapwisha ubufya.

6:16-19. Muli ili lembo mwalumbulwa ifintu cinelubali (7) ifisanshamo imembu mupepi na shonse. Kanshi tulingile ukufipata.

6:20-24. Ukukansha umwana ukufuma ku bwaice ukubomfya Baibolo kuti kwalenga acingililwa ku citeyo ca bulalelale. Abafyashi tabalingile ukuba no mulekelesha, lelo balingile ukubomfya Baibolo pa kukansha abana.

7:4. Tulingile ukutemwa amano no mucetekanya.

AMAPINDA YAMO AYATWAFWA

(Amapinda 10:1–29:27)

Amapinda yashala ayo Solomone asosele yepi yepi lelo kuti yatusambilisha ifingi. Ayengi yomfwika kwati alecilanya nelyo ukulinganya ifintu kabili yalatusambilisha pa mibele isuma.

Ifipandwa 10 ukufika ku 24 fyalanda sana pa bucindami bwa kutiina Yehova. Amapinda ayasangwa mu fipandwa 25 ukufika ku 29 yayambwilwe na “bantu ba kwa Hisekia imfumu ya kwa Yuda.” (Amapinda 25:1) Aya mapinda yatusambilisha ifya kushintilila pali Yehova e lyo mwaba na masambililo yambi ayacindama.

Amasuko ku Mepusho ya mu Baibolo:

10:6, NW—Bushe akanwa ka babifi, ‘kafisa shani amapange ya bubifi’? Imilandile ya kuiwaminisha iya bantu babipa ilafisa amapange yabo ayabipa, bamoneka kwati tabalefwaya kucita ububi ku banabo. Nelyo limbi kuti capilibula ukuti apo ababifi balabapata, filya babacusha filenga batalala tondolo.

10:10—Ni mu nshila nshi “uushinisha ku linso” alungulushisha? “Umuntu icinangwa” ‘tapondamika fye akanwa’ lelo na kabili aleesha ukuifungushanya mu fyo acita, pamo nga ‘ukushinisha ku menso.’ (Amapinda 6:12, 13) Ukufinsha kwa musango yu kulenga abo alecitilako ifyo ukumfwa ububi.

10:29, NW—Bushe “inshila ya kwa Yehova” e cinshi? Ili lembo lipilibula ifyo Yehova asunga abantunse, talilanda pa mikalile iyo tulingile ukulakonka. Lesa alacingilila abalungami e lyo alakanda ababifi.

11:31—Mulandu nshi umubifi apeelelwa iciyene ukucila uwalungama? Iciyene icilelandwapo pano caba kusalapulwa uko umo umo apokelela. Umulungami nga abembuka, iciyene apokelela ciba kusalapulwa pa lubembu acitile. Umubifi acitila ulubembu ku mufulo kabili tafwaya no kulapila. E mulandu wine bamukandila icabipisha.

12:23—Bushe umuntu ‘afimba shani pa kwishiba’? Ukufimba pa kwishiba tacipilibula ukuti umuntu talingile ukulangisha ukwishiba uko akwata nelyo panono. Lelo cipilibula ukuti alingile ukuba uwashilimuka pa kulangisha uko kwishiba, te kulaitakisha nelyo ukuituntumba.

14:17, NW—Ni mu nshila nshi ‘uulingulula bamupatila’? Ishiwi lya ciHebere ilyapilibulwa ukuti “ukulingulula” kuti limbi lyapilibula ukushilumuka nelyo ukulatontonkanya pa kucita icabipa. Umuntu wa mapange yabipa, balamupata. Nangu fye muntu uwashilimuka, uulingulula, no kusalapo ‘ukukanaba uwa pano calo,’ na o balamupata.—Yohane 15:19.

18:19, NW—Ni mu nshila nshi ‘munyina uo babembukile acilila umusumba wakosa’? Ngo musumba uwakosa uo bashingile ku balwani, umuntu uo babembukile kuti limbi akaninina fye ukulekelela umunankwe. Kabili ulubuli  lwingaba pali wena no umubifishe kuti lwakula no kuba kwati “mipindo ya ng’anda ya malinga.”

Ifyo Twingasambililako:

10:11-14. Nga tulefwaya ukuti tulekoselesha bambi ku fyebo fyesu, tulingile ukwishiba bwino Icebo ca kwa Lesa, ukuba no kutemwa kwa cine, kabili amano yalingile ukutulenga ukwishiba ifyo tulelanda.

10:19; 12:18; 13:3; 15:28; 17:28. Tulingile ukulatontonkanya pa kulanda, kabili tatulingile ukulalanda sana.

11:1; 16:11; 20:10, 23. Yehova afwaya ifwe ukuba aba cishinka ilyo tulecita amakwebo.

11:4. Tatufwile ukulekelesha ukubelenga Baibolo, ukusangwa ku kulongana, ukupepa, no kushimikila pa mulandu fye wa kufwaya icuma.

13:4. ‘Ukulakumbwa’ amashuko yamo mu cilonganino nelyo umweo wa muyayaya mu calo cipya te kufwaikwa fye. Tulakabila ukubombesha sana no kuba no mukoosha pa kuti twingafikapo ukupeelwa ifi fyonse.

13:24; 29:15, 21. Umufyashi uwatemwa umwana taleka umwana wakwe ukonaika kabili tafilwa ukumusalapula. Lelo, wishi nangu nyina aleesha sana ukwafwa umwana ukuleka imibele yabipa ilyo ishilaba cibelesho.

14:10. Abantu te kuti batusansamushe muli fyonse pantu te kuti beshibe fyonse ifyo tuleyumfwa. Kuti twashipikisha fye amafya yamo nga twashintilila sana pali Yehova.

15:7. Tatulingile ukweba umuntu fyonse ifyo twaishibe pa muku umo, nga fintu fye umulimi ashitulika imbuto pa ncende imo. Umuntu wa mano atandanya ukwishiba kwakwe panono panono ukulingana ne fyo cakabilwa.

15:15; 18:14. Nangu tuli na mafya, kuti twaba ne nsansa nga tuli ne subilo.

17:24. Pa kuti tupusaneko no “muwelewele” uo amenso na matontonkanyo filulumba fye mu nshita ya kubika amano ku fyacindama, tulingile ukuba no mucetekanya pa kuti twingacita ifintu mano mano.

23:6-8. Tatulingile ukuba no bumbimunda pa kulanga icilela.

27:21. Ukututasha kuti kwasokolola ifyo twaba. Ukuicefya kulamoneka nga ca kuti ilyo batutasha tuleibukisha ukuti na ifwe tulingile ukutasha Yehova no kutwalilila ukumubombela. Ukukanaicefya kuti kwamoneka nga ca kuti twatendeka ukuitumika ilyo bambi batutasha.

27:23-27. Ukubomfya icilangilio ca kwa kacema, aya mapinda yakomaila pa bucindami bwa kuba ne mikalile iya-anguka no kuteka umutima ku fyo tukwata pa numa ya kubombesha. Aya mapinda yalingile ukutwafwa ukuti lyonse tuleshintilila pali Lesa. *

28:5. Nga ‘twafwaya Yehova’ ukupitila mwi pepo no kusambilila Icebo cakwe, ‘tukeluka fyonse’ ifikabilwa pa kuti tulemubombela bwino.

‘UBUKOMBE BWACINDAMA’

(Amapinda 30:1–31:31)

Ibuuku lya mu Baibolo ilya Amapinda lyasondwelela no ‘bukombe ubwacindama’ bubili. (Amapinda 30:1;31: 1) Ukubomfya ifilangililo umo alecilanya ifintu ica kuti fyalenga umuntu ukulantonkanya, Aguri alanga ifyo twingafilwa ukupwisha ubufunushi, ne fyo limo cafya ukwishiba inshila sha mwaume uulebeleleka umukashana. * Aya Amapinda na kabili yaletusoka pa kuibililika no kusasuka.

Mu bukombe bwacindama ubo Lemuele asambilile kuli banyina mwaba ifyebo fya mano ifilanda pa mwangashi ne fya kunwa fikola e lyo na pa kupingula mu bulungami. Ubulondoloshi bwa mukashi umusuma bwasondwelela na mashiwi ya kuti: “Umupeele ifisabo fya minwe yakwe; uleke imilimo yakwe imutashishe mu mpongolo.”—Amapinda 30:1–31:31.

Nonka amano, pokelela ukusalapula, uletiina Lesa, shintilila pali Yehova. Mwandini tulasambililako ifingi kuli aya mapinda ayapuutwamo! Kanshi tulingile ukubomfya ifyo yatusambilisha pa kuti tukaipakishe amapaalo ayesa pa “muntu uutiina Yehova.”—Amalumbo 112:1.

[Amafutunoti]

[Ifikope pe bula 16]

Yehova e Ntulo ya kwishiba kwa cine konse

[Icikope pe bula 18]

Cinshi cipilibula ‘ukutandanya ukwishiba’?