Bushe Ububi Bwalicimfya?

UKUTONTONKANYA pa kulwishanya kukalamba ukwa mu myulu ukwa maka yasuma na yabi kwalicincisha ukutunganya kushaifulila ukwa bakalemba na ba mano ya pano nse ukutula kale na kale. Lelo, kwaliba ibuuku ilyakwate lyashi lya kale ilyalungika pa kulwishanya kwa kwa Lesa na Kaseebanya. Ilyo buuku ni Baibolo. Lilanda pa milandu yakuma uku kulwishanya kabili lilanda ifyo twingeshiba uwacimfya icine cine.

Pa numa fye ya kubumbwa kwa mwaume wa ntanshi no mwanakashi, icibumbwa ca mupashi icishimoneka, Satana Kaseebanya, asonsombele ukuteka kwa kwa Lesa. Akusonsombele shani? Pa kulondolola bucenjeshi bucenjeshi ukuti Lesa atanine ububumbo bwakwe ifisuma no kuti abantunse bali no kwikala bwino nga balaiteka abene.—Ukutendeka 3:1-5; Ukusokolola 12:9.

Pa numa, mu nshiku sha cikolwe Yobo, Satana aimishe umulandu na umbi. Pa kufwaya ukutoba bumpomfu bwa kwa Yobo kuli Lesa, Satana atile: “Inkanda pa nkanda; conse ico umuntu akwata kuti apeelela pa mweo wakwe.” (Yobo 2:4) Mwandi uko kwali kutunga kwa cinkumbawile! Pa kubomfya ishiwi lya cinkumbawile ilya kuti “umuntu” ukucila ukulumbula ishina lya kuti Yobo, Satana atwishike bumpomfu bwa muntu onse. Kanshi ico aletunga ca kuti: ‘Umuntu akacita ico akafwaya ku kupususha ubumi bwakwe. Nsuminisheni, kabili kuti nayalula umuntu onse ukufuma kuli Lesa.’

Pa kwishiba uwacimfya ukulwishanya pali Lesa na Kaseebanya kano ukwasuka ifi fipusho fibili: Bushe umuntu alitunguluka ukuiteka? Bushe Kaseebanya alyalula abantu bonse ukufuma kuli Lesa wa cine?

Bushe Abantunse Kuti Batunguluka Ukuiteka?

Pa myaka iingi, abantu balyesha imisango yalekanalekana iya kuteka. Imisango yalekanalekana iya kuteka, pamo nga ukuteka kwa cifumu, ubuteko bukankaala, imitekele ya demokrasi, ubuteko bwa muntu umo, ubwa Fascism, no bwa ciKomyunisimu yalyeshiwa pa nshita yapita. Bushe icishinka ca kuti kwaliba ukukabila kwatwalilila ukwa kwesha imitekele tacilanga ukuti ishi nshila shalekanalekana isha kutekelamo tashafikapo?

H. G. Wells alemba mu citabo citila A History of the World, icasabankanishiwe mu 1922, ukuti: “Abena Roma bapulikilwe fye baleeshaesha sana ifya kwangalila ubuteko.” Asosa no kuti: “Bwalealuka lyonse, tabwatalile abushikatala. Ukweshaesha ukuteka kwalifililwe. Ukweshaesha takwapwa, kabili ku Bulaya na ku America lelo bacili balepikulula amafya ya mitekele ingawama mu calo conse pa kubala ayashingwene na bantu ba mu Roma.”

Ukweshaesha ifya kuteka kwalitwalilile ukufika mu nshiku shesu. Ku kupwa kwa myaka ya ba1900 abengi balitemenwe nga nshi imitekele ya demokrasi ukucila kale. Batila imitekele ya demokrasi isanshamo abantu bonse. Lelo bushe ubuteko ubusalwa na bantu bwalilanga ukuti umuntu kuti atunguluka ukuiteka ukwabula Lesa? Uwali kale cilolo mukalamba uwa ku India, Jawaharlal Nehru, asosele ukuti ubuteko ubusalwa na bantu busuma lelo asosele no kuti: “Nasose ci pantu imitekele imbi yalibipa.” Uwali kale kateka wa ku France Valéry Giscard d’Estaing atile: “Tulaimwena amafya ya beminishi ba buteko busalwa na bantu.”

Nangu ni mu myaka ya ba400 B.C.E., umuGriki wa mano ya pano nse Plato alimwene ubunake mu mitekele ya buteko busalwa na bantu. Ukulingana ne citabo ca A History of Political  Theory, asuushishe “ubutuutu no kukanafikapo kwa bapolitishani mu buteko, icaba e bubi bwa mitekele ya demokrasi.” Abengi bapolitishani ba ndakai balalilishika pa lwa bwafya bwa kusanga abantu bafikapo ukubomba mu buteko. Inyunshipepala ya The Wall Street Journal yatile abantu “balakalifiwa ku ntungulushi abamoneka abashafikapo ilyo kwaisa amafya yakalamba.” Yatile no kuti: “Balakalifiwa ku kukanashikatala kwabo no kubulwa bucishinka ilyo balefwaya ubutungulushi.”

Nomba bebeteni ukuteka kwa Imfumu Solomone iya mu Israele wa pa kale. Yehova Lesa apeele Solomone amano yapulamo. (1 Ishamfumu 4:29-34) Bushe uluko lwa Israele lwali shani mu kuteka kwa myaka 40 ukwa kwa Solomone? Baibolo yasuka ati: “Abena Yuda na bena Israele bali abengi ngo musensenga wa pali bemba ku bwingi; ukulya no kunwa no kusamwa.” Ubulondoloshi busosa no kuti: “Abena Yuda na bena Israele baikele umutelelwe, umuntu onse mwi samba lya mwangashi wakwe kabili mwi samba lya mukunyu wakwe, ukufuma kuli Dani no kufika ku Beere-sheba, inshiku shonse sha kwa Solomone.” (1 Ishamfumu 4:20, 25) Ukubateka kwa mfumu ya mano pamo ngo mwiminishi uumoneka uwa kwa Kateka Wapulamo uushimoneka, Yehova Lesa, kwalengele uluko ukuipakisha nga nshi ukushikatala, ulubanda, ne nsansa.

We kupusana ulakula pa kuteka kwa bantu no kwa kwa Lesa! Bushe cine cine umo kuti asosa ukuti Satana alicimfya uyu mulandu wa kuteka? Awe, pantu kasesema Yeremia asosele bwino bwino ati: “Mwe Yehova, ninjishibo kuti te kwa muntunse ukwenda kwakwe; te kwa muntu uuleya ukushikimika amatampulo yakwe.”—Yeremia 10:23.

Bushe Satana Kuti Ayalula Abantu Bonse Ukufuma Kuli Lesa?

Bushe Satana alitunguluka mu kutunga kwakwe ukwa kuti kuti ayalula abantu bonse ukufuma kuli Lesa? Mu cipandwa 11 mwi buuku lya mu Baibolo ilya AbaHebere, umutumwa Paulo alumbula amashina ya baume na banakashi aba busumino abaliko ilyo kushilaba ubuKristu. Lyena atila: “Inshita kuti yancepela nga nati nkonkanyepo ukushimika ulwa kwa Gideone, Baraki, Samsone, Yefta, Davidi na Samwele na bakasesema bambi.” (AbaHebere 11:32) Paulo atila fye aba babomfi ba cishinka aba kwa Lesa ‘likumbi lya nte ilyakula.’ (AbaHebere 12:1) Ishiwi lya ciGriki ilyabomfiwa pano ati “ikumbi” lipilibula, te kumbi ilyaishibikwa bwino ubukulu, lelo ikumbi ilikulu ilyakupa umuulu ilyo ubukulu bwa liko bushaishibikwa bwino. Ici nacilinga pantu ababomfi ba busumino aba kwa Lesa aba ku kale bali abengi nga nshi ica kuti baba kwati likumbi ilikulu ilyakupa umuulu. Ca cine, pa myaka iingi, cinkupiti ashingapendwa uwa bantu balibomfya bwino amaka yabo aya kuisalila  kabili balisala ukubombela Yehova Lesa muli bucishinka.—Yoshua 24:15.

Cinshi twamona pali lelo? Impendwa ya Nte sha kwa Yehova mu calo conse yalicila pa mamilioni 6 te mulandu ne fyo bapakeswe icabipisha no kubalwisha mu myaka ya ba1900. Impendwa na imbi napamo amamilioni 9 babishanya nabo, kabili abengi pali aba balepingulapo ukupanga bucibusa bwa pa mutima na Lesa.

Icasuko cacindamisha ku kutunga kwa kwa Satana ukwa kuti kuti ayalula abantu ukufuma kuli Yehova capeelwe no Mwana wa kwa Lesa wine, Yesu Kristu. Nangu kushikitika kwa pa cimuti ca kucushiwilwapo takwatobele bumpomfu bwakwe. Ilyo Yesu aleleka umweo, abilikishe ati: “Mwe Tata, mu minwe yenu e mo natuula umupashi wandi.”—Luka 23:46.

Satana abomfya fyonse ifili mu maka yakwe—e kutila ukutendekela ku matunko ukufika ku kupakasa mu kulungatika—ukwesha ukutungulula abantu. Abomfya “ulunkumbwa lwa mubili no lunkumbwa lwa menso, na mataki ya fya mikalile ya bantu” ku kutunka abantu, afwaya ukubafumya kuli Yehova nelyo ukubongola pa kuti bafumeko. (1 Yohane 2:16) Na kabili Satana “apofwisha amatontonkanyo ya bashasumina, ku kulesha ukubalika muli bene ulubuuto lwa mbila nsuma ya bukata bwa kwa Kristu.” (2 Abena Korinti 4:4) Kabili Satana tashingashinga ukuleta icintiinya no kutiina bantu ukupwishishisha ubufwayo bwakwe.—Imilimo 5:40.

Lelo ababa ku lubali lwa kwa Yehova, tabacimfiwa na Kaseebanya. Balishiba Yehova Lesa no ‘kumutemwa ne mitima yabo yonse, ne myeo yabo yonse, no kutontonkanya kwabo konse.’ (Mateo 22:37) Ca cine, bucishinka bushipungaila ubwa kwa Yesu Kristu no bwa mintapendwa ya bantu bushinina ukuti Satana Kaseebanya alicimfiwa nga nshi.

Cinshi Cikacitika ku Ntanshi?

Bushe ukweshaesha kwa bantu mu fya kuteka kukatwalilila? Kasesema Daniele asobele ati: “Mu nshiku sha shamfumu ishi Lesa wa mu muulu akemyo bufumu ubushakonaulwe umuyayaya, no bufumu bwa buko tabwakashiilwe ku bantu bambi; bukashonaula no kupesha aya mabufumu yonse, kabili bukeminina umuyayaya.” (Daniele 2:44) Ubufumu ubo Lesa wa ku muulu akemya buteko bwa ku muulu ubutungululwa na Yesu Kristu. Bufumu bumo bwine Yesu asambilishe abakonshi bakwe ukupepela. (Mateo 6:9, 10) Ubo Bufumu bukonaula amabuteko yonse aya bantu mu “nkondo [ileisa] ya bushiku bukalamba bwa kwa Lesa Uwa maka yonse” kabili bukateke sonde lyonse.—Ukusokolola 16:14, 16.

Cinshi cikacitikila Satana? Baibolo ilondolola icikamucitikila ku ntanshi ati: “[Malaika wa kwa Yehova] aikete icing’wena, icisoka ca pa kutendeka, e Kaseebanya kabili Satana, no kucikaka imyaka ikana limo (1,000). Kabili acipoosele mu muyenge no kwisalapo no kukakatikapo pa muulu wa ciko, ukuti ciilufya kabili inko mpaka imyaka ikana limo (1,000) ikapwe.” (Ukusokolola 20:1-3) Mpaka fye Satana akapooswe mu muyenge wa kukanabomba e lyo Ukuteka kwa kwa Yesu Kristu ukwa Myaka 1,000 kukatendeka.

Mwandini lino isonde likaba cifulo cayemba! Ububifi bukafumapo pamo pene na balenga bwene. Baibolo yalaya ati: “Incitatubi shikafitwa . . . Lelo abalanda bakapyaninine calo, no kuilemeno bwingi bwa mutende.” (Amalumbo 37:9-11) Takwakabe icili conse icikalatiinya umutende wabo—napo nga muntu nelyo inama. (Esaya 11:6-9) Nangu mamilioni abafwile kale sana ninshi tabaishibapo nangu kamo kabili abashakwete ishuko lya kwishiba Yehova, abaali ku lubali lwa kwa Kaseebanya bakabuushiwa kabili bakasambilishiwa amasomo ya bulesa.—Imilimo 24:15.

Pa numa ya Kuteka kwa Myaka 1,000, isonde likasanguka paradise, kabili abantunse abakabapo bakaba abapwililika. Lyena Satana akakakulwa “inshita inono,” pa numa akonaulwa pe na pe pamo na bonse abakaanya ukuteka kwa kwa Lesa.—Ukusokolola 20:3, 7-10.

 Bushe Mukaba Ku Lubali lwa kwa Nani?

Mu myaka yapita iya ba1900 e nshita Satana aonaula sana isonde. Lelo, ukucilo kulanga ukuti alicimfya, imibele ya pe sonde ipanga icishibilo ca kuti tuli mu nshiku sha kulekelesha isha cino calo cibifi. (Mateo 24:3-14; Ukusokolola 6:1-8) Ukufula kwa bubifi pe sonde ne fyo abengi basuminamo te filanga ukwishiba uwacimfya. Ifilanga uwacimfya kwishiba uwingateka bwino bwino kabili nga ca kuti kwaliba umuntu onse uwabombela Lesa mu kutemwa. Ifi fyonse fibili, fyalanga fye ukuti uwacimfya ni Yehova.

Nga ca kuti inshita Lesa asuminisha kale kale yalishinina Satana ukuti aliluba, mulandu nshi Lesa alekela ububifi ukutwalilila? Yehova alitekanya “pantu tafwaya umuntu nangu umo ukonaulwa lelo afwaya bonse bafike ku kulapila.” (2 Petro 3:9) Ubufwayo bwa kwa Lesa bwa “kuti abantu ba misango yonse bakapusuke no kufika ku kwishiba bwino bwino icine.” (1 Timote 2:4) Shi mulebomfya inshita isheleko ku kusambilila Baibolo no ‘kwishiba Lesa wa cine eka no yo atumine, Yesu Kristu.’ (Yohane 17:3) Inte sha kwa Yehova shikatemwa ukumwafwa ukunonka uko kwishiba pa kuti na imwe mwingailunda ku mamilioni abaiminina ndi ku lubali ulwacimfya.

[Ifikope pe bula 5]

Pa kuba na bumpomfu, Inte sha kwa Yehova bushininkisho bwa kuti Satana alicimfiwa

[Icikope pe bula 7]

Yehova alikwata aba cishinka abengi ku lubali lwakwe