1, 2. Mulandu nshi Inte sha kwa Yehova balandila sana pa mashiwi ayaba pa Abena Roma 5:12?

BUSHE nga mulefwaya ukulemba amalembo ayo Inte sha kwa Yehova baishiba bwino kabili ayo babomfya sana kuti mwabikapo na ilembo lya Abena Roma 5:12? Tontonkanyeni pa miku ubwingi iyo mwabomfyapo ili ilembo apaba amashiwi ya kuti: “Filya ulubembu lwaingilile mu muntu umo pano calo ne mfwa yaingilile mu lubembu, e fyo ne mfwa yasalanganine ku bantu bonse pantu bonse balibembwike.”

² Ili ilembo balilibomfya sana mu citabo ca Bushe Cinshi Baibolo Isambilisha? Mufwile mulabomfya ili ilembo ilyo mulesambilisha umwana wenu nelyo umuntu umbi icipandwa 3, 5, na 6 muli ici icitabo. Mulalibomfya ilyo mulelondolola ico Lesa abumbiile abantu, umulandu icilubula cacindamina, e lyo ne fyo umuntu aba nga afwa. Lelo bushe mulatontonkanyapo pa fyo ilembo lya Abena Roma 5:12 lyakuma bucibusa bwenu na Yehova, ifyo mucita, ne fyo mukekala ku ntanshi?

3. Cishinka nshi tulingile ukwishiba pa lubembu?

³ Kwena bonse tulingile ukusumina ukuti tuli babembu. Tulalufyanya  cila bushiku. Na lyo line, twalishiba ukutila Lesa alebukisha ukuti tuli lukungu kabili alatubelela uluse. (Amalu. 103:13, 14) Yesu atusambilishe ukulalomba Lesa ukuti: “Tweleleni imembu shesu.” (Luka 11:2-4) Kanshi tatulingile ukutwalilila fye ukulaumfwa ububi pa filubo ifyo Lesa atwelela kale. E ico natusambilile pa fyo Yehova atubelela uluse.

4, 5. (a) Finshi fyalenga tumfwikishe umwalola ifyalembwa pa Abena Roma 5:12? (b) Bushe “icikuuku cakwe [Lesa]” icalembwa pa Abena Roma 3:24 calola mwi?

⁴ Ifyaba mu fipandwa fimbi ifye buuku lya Abena Roma filatwafwa ukumfwikisha ilembo lya Abena Roma 5:12, maka maka ifyaba mu cipandwa 6. Muli ifi fipandwa mwaba amashiwi ayalatwafwa ukwishiba ifyo Yehova acita pa kutubelela uluse. Mu cipandwa 3 tubelenga ukuti: “Bonse babembu . . . , kabili ni ku luse fye balelungamikilwa ku cikuuku cakwe mu cilubula ca kwa Kristu Yesu.” (Rom. 3:23, 24) Bushe amashiwi ayo Paulo alandile aya kuti “icikuuku cakwe [Lesa]” yalola mwi? Abomfeshe ishiwi lya ciGriki ilyo icitabo cimo calandapo ukuti lilosha ku “kucitila umuntu ifisuma ukwabula amalipilo nelyo ukwenekela uyo muntu ukucitapo fimo.” E lyo ninshi tapali nangu cimo ico uyo muntu acitile pa kuti bamucitile ifisuma.

⁵ Uwasambilila ifya mu Baibolo John Parkhurst alandile ati: ‘Nga babomfya ili ishiwi lya ciGriki pa kulanda pali Lesa nelyo Kristu, ilingi line balosha ku cikuuku cabo ico balangile pa kulubula no kupususha abantu.’ Kanshi calilinga ifi bapilibula ili ishiwi muli Baibolo ya Amalembo ya Calo Cipya ukuti “icikuuku ca kwa Lesa.” Lelo bushe Lesa alangile shani icikuuku cakwe? Na kabili, bushe icikuuku cakwe cakuma shani isubilo mwakwata e lyo na bucibusa bwenu na Lesa? Natumone.

6. Bushe abantu kuti banonkelamo shani mu cikuuku ca kwa Lesa?

⁶ Mu “muntu umo” Adamu e mo ulubembu ne mfwa ‘fyaingilile pano calo.’ Kanshi ‘ku kulufyanya kwa muntu umo e ko imfwa yatekele.’ Paulo alandile no kuti “icikuuku ca kwa Lesa” camonekele “mu muntu umo, Yesu Kristu.” (Rom. 5:12, 15, 17) Ici icikuuku ca kwa Lesa calenga abantu bonse banonkelamo. Baibolo itila, “mu cumfwila ca muntu umo [Yesu] e mo abengi bakalengelwa abalungama.” Na kuba, icikuuku ca kwa Lesa cikatwala abantu “ku mweo wa muyayaya muli Yesu Kristu.”—Rom. 5:19, 21.

7. Mulandu nshi icilubula cabela bupe ubo Lesa atupeela pa mulandu wa cikuuku cakwe?

⁷ Yehova afwaya, nga tatumine Umwana wakwe pano isonde ku kulubula abantu. Na kuba, abantu ababembu tabacitile icintu nangu cimo pa kuti Yehova na Yesu babapeele icilubula, ni pa mulandu fye wa cikuuku cabo e co bacitile ifyalengele abantu balubulwe ku lubembu ne mfwa. Kanshi icikuuku ca kwa Lesa e calenga tuleelelwa imembu no kuti tukwate isubilo lya kwikala umuyayaya. E ico tulingile ukulamona icikuuku ca kwa Lesa ukuti calicindama sana kabili cila bushiku tulingile ukulacita ifilanga ukuti tulatasha.

8. Finshi ifyo abantu bamo batontonkanya pa membu bacita?

⁸ Apo tatwapwililika, ilingi line tulalufyanya. Na lyo line, tatulingile ukusangula icikuuku ca kwa Lesa ukuba akabepekesho ka kucitilamo ifyapiba no kulamona ukuti Lesa akalatwelela nangu twacita imembu ishikalamba. Ku ca bulanda, Abena Kristu bamo  abaliko ninshi na batumwa tabalafwa e fyo balecita. (Belengeni Yuda 4.) Kwena nalimo te kuti tucite ica musango uyu, lelo nalimo kuti tuletontonkanyapo nelyo kuti twatendeka ukukonkelela abacita ifya musango uyu.

9, 10. Bushe Paulo na bambi balubwilwe shani ku lubembu na ku mfwa?

⁹ Paulo aebele Abena Kristu ukuti tabalingile ukulatontonkanya ukuti Yehova akalabelela nangu batwalilila ukucita imembu. Mulandu nshi? Pantu Paulo alandile ukuti Abena Kristu ‘balifwile ku lubembu.’ (Belengeni Abena Roma 6:1, 2.) Ni mwi Paulo aloseshe ilyo aebele Abena Kristu ukuti ‘balifwile ku lubembu’ apo pali ilya nshita ninshi bacili abomi?

¹⁰ Lesa alibelele Paulo na Bena Kristu bambi uluse pa mulandu wa cilubula. Yehova alibabelele uluse pa membu shabo, alibasubile no mupashi wa mushilo kabili alibetile ukuti bana bakwe. E ico balikwete isubilo lya kuya ku muulu. Nga ca kuti balitwalilile ukuba aba cishinka, baali no kuya ku muulu no kulateka pamo na Kristu. Lelo ilyo Paulo alandile amashiwi ya kuti ‘balifwile ku lubembu’ ninshi aba Bena Kristu baali aba mweo kabili balebombela na Lesa pano isonde. Paulo alingenye ificitika ku Bena Kristu abasubwa ku fyo cali ilyo Yesu afwile. Ilyo afwile alibuushiwe no mubili wa ku muulu uushifwa, ‘imfwa tayakwete amaka pali ena na kabili.’ Abena Kristu abasubwa nabo balemona ukuti ‘balifwile ku lubembu lelo baali aba mweo kuli Lesa muli Kristu Yesu.’ (Rom. 6:9, 11) Balilekele ukucita ifyo balecita kale. Balilekele ukukonkelela ulunkumbwa lwa mubili. Baalifwile ku mibele yabo iya kale iyabipa.

11. Bushe abakwata isubilo lya kwikala mu Paradaise ‘bafwa shani ku lubembu’?

¹¹ Bushe na ifwe twafwa shani ku lubembu? Ilyo tushilaba Abena Kristu ilingi line twalebembuka, nalimo tatwaishibe ne fyo Lesa aleumfwa pa membu isho twalecita. Twali “abasha ba kukowela na kuli bumpulamafunde.” Kuti twatila fye twali “abasha ba lubembu.” (Rom. 6:19, 20) Ilyo twaishibe ifyo Baibolo ilanda, twalyalwike, twaliipeele kuli Lesa, kabili twalibatishiwe. Ukutula ilya nshita, tulafwaisha ukuba ne “cumfwila ica kufuma ku mutima” ku fyo Lesa atusambilisha na ku mafunde yakwe. ‘Twalilubuka ku lubembu,’ kabili ‘twaishileba abasha ba bulungami.’ (Rom. 6:17, 18) Kanshi na ifwe bene kuti twatila ‘twalifwa ku lubembu.’

12. Cinshi bonse tulingile ukusalapo ukucita?

¹² Paulo atile: “Mwileka ulubembu luleteka mu mibili yenu iifwa pa kuti mulenakila ifya lunkumbwa fya iko.” (Rom. 6:12) Kanshi kuti ‘twaleka ulubembu luleteka’ nga tulecita fyonse ifyo imibili yesu iishapwililika ilefwaya. Apo kuti twasalapo nampo nga kuleka ulubembu luletuteka nelyo iyo, tulingile ukuyipusha atuti: ‘Bushe ndafwaya ulubembu lulenteka? Bushe ndakonkelela ulunkumbwa lwa mubili? Nelyo bushe nalifwa ku lubembu? Bushe ncita ifilanga ukuti naliba no mweo kuli Lesa muli Kristu Yesu?’ Amasuko kuli aya mepusho kuti yalenga twaishiba nga tulatasha pa cikuuku ca kwa Lesa nelyo iyo.

13. Finshi filanga ukutila kuti twaleka ukucita ifyabipa?

¹³ Abantu ba kwa Yehova balileka ukutwala “ifisabo” ifyo baletwala ilyo bashilamwishiba, ilyo bashilamutemwa kabili ilyo bashilatendeka ukumubombela. Nalimo pa fintu ifyabipa ifyo balecita kale pali na ‘ifintu ifyo nomba bomfwilapo ne nsoni’ kabili nga fyalilenge bafwa. (Rom. 6:21) Lelo balilekele ukucita  ifi fintu. E fyo Abena Kristu abengi abali mu Korinti abo Paulo alembeele kalata bali. Bamo balepepa utulubi, bali bacende, abaume bamo balelaala na abaume banabo, bali bapuupu, bali ni bacakolwa, kabili balecita ifyabipa na fimbi. Lelo ‘balisambilwe, kabili balisangulwilwe.’ (1 Kor. 6:9-11) Nalimo ifi fine e fyo na bali mu cilonganino ca mu Roma baali. Paulo abalembeele ati: “Mwilatuula imibili yenu ku lubembu ukuba ifyanso fya kucitilako ifishalungama, lelo ituuleni mwe bene kuli Lesa nga ba mweo ababuushiwa ku bafwa, mutuule ne mibili yenu kuli Lesa ukuba ifyanso fya bulungami.” (Rom. 6:13) Paulo alicetekele ukuti aba bwananyina bali no kutwalilila abasanguluka kabili bali no kulanonkelamo mu cikuuku ca kwa Lesa.

14, 15. Finshi tulingile ukutontonkanyapo nga tulefwaya ukuba na “icumfwila ica kufuma ku mutima”?

¹⁴ Ifi fine e fyo caba na muno nshiku. Aba bwananyina bamo nalimo balecita ifyabipa nga filya fine abali mu Korinti balecita. Lelo balyaluka. Balileka ukucita imembu kabili ‘balisambwa.’ Nampo nga twalecita imembu nelyo iyo, bushe bucibusa bwesu na Lesa bwaba shani pali ino nshita? Apo Lesa alitwelela imembu pa mulandu wa cikuuku cakwe, tatulingile ‘ukulatuula imibili yesu ku lubembu.’ Lelo tulingile ‘ukuituula fwe bene kuli Lesa nga ba mweo ababuushiwa ku bafwa.’

¹⁵ Pa kuti tuituule kuli Lesa nga ba mweo, tatulingile ukulacita imembu ishikalamba isho bamo mu Korinti balecita. Nga twacita ifi e lyo twingalanga ukuti tulatasha pa cikuuku ca kwa Lesa no kuti ‘ulubembu talwakwata amaka pali ifwe.’ Na lyo line, tulingile ukulaesha na maka ukuba na “icumfwila ica kufuma ku mutima” pa kuti twilacita imembu isho bamo bamona ukuti ni membu ishinono.—Rom. 6:14, 17.

16. Twaishiba shani ukuti ukuba Umwina Kristu kwalicila pa kuleka fye ukucita imembu ishikalamba?

¹⁶ Natulande pa mutumwa Paulo. Kwena Paulo talecitako imembu isho Baibolo yalandapo pali 1 Abena Korinti 6:9-11, lelo umwine alandile ukuti alecita imembu. Atile: “Nkonkelela ififwaya umutima wandi, ndi musha wa lubembu. Pantu ico ncita nshacishiba. Pantu ico mfwaya, te co ncita; lelo ico napata e co ncita.” (Rom. 7:14, 15) Aya amashiwi yalelanga fye ukuti kwali fimo ifyo Paulo alecita ifyo alemona ukuti ni membu kabili alefwaisha ukuleka ukuficita. (Belengeni Abena Roma 7:21-23.) Kanshi bonse natulebombesha pa kuti tuleba ne “icumfwila ica kufuma ku mutima.”

17. Cinshi tulingile ukubela abafumacumi?

¹⁷ Twalishiba ukuti Abena Kristu bonse balingile ukuba abafumacumi. (Belengeni Amapinda 14:5; Abena Efese 4:25.) Satana “e wishi wa bufi.” Anania no mwina mwakwe Safira balifwile pa mulandu wa bufi. Tatulingile ukulabepa nga filya aba bacitile. (Yoh. 8:44; Imil. 5:1-11) Lelo pa kuba abafumacumi tatufwile ukupelela fye pa kukanalanda ubufi. Na kuba, nga tuli abafumacumi ninshi tulatasha pa cikuuku ca kwa Lesa.

18, 19. Mulandu nshi ukuba umufumacumi kushipelela fye pa kubepa mu kulungatika?

¹⁸ Umuntu kuti aba uwa bufi nangu ca kuti tabepele mu kulungatika. Lelo Yehova tafwaya abantu bakwe balebepa. Aebele abena Israele ati: “Muleba aba mushilo, pantu ine ne Yehova Lesa wenu ndi wa mushilo.” Lyena abebele ifyo balingile ukulacita pa kuti babe aba mushilo. Abebele ati: “Mwilaiba, kabili mwilabepa, kabili mwilacenjesha abanenu.” (Lebi 19:2, 11) Na lyo line, umuntu te kuti  abepe mu kulungatika lelo nga alanda icine e lyo abikamo no bufi ninshi te mufumacumi.

¹⁹ Tutile umuntu aeba umukalamba wa ncito nelyo abo abomba nabo ukuti ubushiku bukakonkapo takaye ku ncito pantu akaya ku cipatala nangu abeba ati alainukako bwangu pa kuti aye ku cipatala. Lelo uko alefwaya ukuya ni mu kushita fye umuti nelyo ku cipatala ku kulipila fye dokota. Ico ashilefwaila ukuya ku ncito ni co alefwaya ukwima bwangu pa bulendo apekenye nelyo alefwaya ukuya no lupwa lwakwe mu kwangala. Nalimo ca cine ukuti alefwaya ukuya ku cipatala, lelo bushe kuti twatila alilandile icishinka nelyo alebepa fye? Ifyo uyu muntu alandile kuti fyalenga bambi bamona kwati alelanda icine. Nalimo ico abantu babepela ni co tabafwaya ukubakanda nelyo ni co balafwaya ukumwenamo fimo. Nangu ca kuti umuntu tabepele mu kulungatika, Lesa alitweba ukuti tatulingile ‘ukulabepa.’ Ilembo lya Abena Roma 6:19, na lyo litila: “Tuuleni ifilundwa fyenu ku kuba abasha ba bulungami pa kuti mube aba mushilo.”

20, 21. Finshi tulingile ukulacita pa kuti tulelanga ukuti tulatasha pa cikuuku ca kwa Lesa?

²⁰ Icishinka ca kuti, nga tulatasha pa cikuuku ca kwa Lesa tatwakulacita ubucende, tatwakulakolwa, nelyo ukulacita imembu shimbi isho bamo mu Korinti balecita. Nga tulatasha pa cikuuku ca kwa Lesa tatwakapelele fye pa kukanacita ubulalelale lelo tukataluka ne fyakuleseshamo icitendwe umwaba ubupulumushi. Nga tuletuula ifilundwa fyesu ukuba abasha ba bulungami tatwakulanwa ubwalwa ica kuti no kukolwa twakolwa. Pa kuti tuleke ukucita ifyabipa tulingile ukubombesha; ne cawamako ca kutila kuti twaleka ukucita ifyabipa.

²¹ Tufwile ukulaesha na maka yesu yonse ukukanalacita imembu ishikalamba e lyo ne shinono. Kwena tacayanguka ukukanacita imembu shonse. Na lyo line, tulingile ukuibikilishako nga filya fine Paulo alecita. Aebele aba bwananyina ati: “Mwileka ulubembu luleteka mu mibili yenu iifwa pa kuti mulenakila ifya lunkumbwa fya iko.” (Rom. 6:12; 7:18-20) Nga tulelwisha ukukanacita imembu shonse ninshi tulelanga ukuti tulatasha sana pa cikuuku ico Lesa atulanga ukupitila muli Kristu.

22. Mapaalo nshi ayo abacita ifilanga ukuti balatasha pa cikuuku ca kwa Lesa bakapokelela?

²² Lesa alitwelela imembu shesu kabili akatwalilila ukutwelela pa mulandu wa cikuuku cakwe. Kanshi pa kuti tulelanga ukuti tulatasha, tulingile ukulabombesha pa kuti twilacita imembu isho abantu bamona ukuti shinono. Paulo alandile pa mapaalo ayo tukakwata, atile: “Nomba, apo mwalilubuka ku lubembu no kuba abasha ba kwa Lesa, ifisabo mwakwata ni bumushilo bwenu, ne mpela mweo wa muyayaya.”—Rom. 6:22.