Baibolo itila, Galyati “alepele nalimo amamita yatatu.” (1 Samwele 17:4) Abantu bamo batila nalimo ifi te fyo Galyati alepele. Nomba tontonkanyeni pali ici, pali ino inshita, umuntu batila e walepesha pa bantu bonse, alepa amamita 2.7. Bushe Galyati kuti afilwa ukucilako uyu muntu amamita 0.15? Galyati ali mwina Rafa kabili aba bantu bali abatali icine cine. Icalembwa cimo ica muli ba 1400 B.C.E, ico basangile mu Egypt calandile ukuti mu fitungu fya Kanaani mwaliba abashilika aba maka abalepa ukucila amamita 2.4. Kanshi nangu ca kuti abantu abalepa nga Galyati tabafula, ifyo Baibolo yalanda pali ena fya cine.

Pa nshita imo abasambilila sana bamo baleti, Imfumu Davidi muntu wa kwelenganya fye. Nomba takwaba ifishinka ifilanga ifyo. Abashula ifintu mu mushili balisangile icintu apalembelwe amashiwi ya kuti “ing’anda ya kwa Davidi.” Na kabili Yesu alandile ukuti Davidi muntu wa cine cine. (Mateo 12:3; 22:43-45) Na kabili imitande ya lupwa umwafumine Yesu, uwaishileba Mesia ilangilila ukuti Imfumu Davidi yali cikolwe cakwe. (Mateo 1:6-16; Luka 3:23-31) Kanshi twamona ukuti ca cine Davidi e ko ali.

Baibolo itila balwilile mu mupokapoka wa Ela. Ilanda no kuti abaPelishiti bapangile inkambi pa lupili, pa kati ka musumba wa Soko no wa Aseka. Abena Israele bali ku lupili ulwali ku lubali lumbi ulwa mupokapoka. Bushe ishi incende eko shali?

Moneni ifyo uwatandalile iyi incende nomba line alandile. Atile: “Uwaletutungulula tapepa ukuli konse, na lyo line, alitutwele ku Mupokapoka wa Ela. Twalininine pa muulu wa lupili. Ilyo twalelolesha mu mupokapoka, alitwebele ukuti tubelenge 1 Samwele 17:1-3. Lyena asontele ku lubali lumbi ulwa lupili no kutila: ‘Palya epaali umusumba wa Soko,’ asonta kumbi no kutila ‘e lyo palya epaali umusumba wa Aseka. AbaPelishiti bapangile inkambi pa kati ka iyi imisumba ibili pa lupili ulo mulemona. Kanshi pano twiminine nalimo epo abena Israele bapangile inkambi.’ Nalyelengenye Shauli na Davidi nabeminina palya pene naiminine. Ilyo twatentemwike ulupili, twalipitile apaali akamulonga umushali menshi ayengi, lelo umwali sana amabwe. Nalyelengenye ukuti apa epo Davidi akonteme no kutoola amabwe 5 ayatelela, kabili limo pali ayo amabwe elyo aipayileko Galyati.” Uyu uwaile mu kutandala, alipapile pa fyo Baibolo ilondolola bwino ifintu kabili ifya cishinka nga fintu na bantu bambi bapapa.

Takwaba ifishinka ifingalenga twalatwishika nga ca kuti ili ilyashi lya cine. Abantu abo lyalandapo ba cishinka kabili lyalilanda na pa fifulo ifya cine. Ne cacilapo ukucindama ca kuti lyaba mu Cebo ca kwa Lesa, kanshi Lesa “uushingabepa” e walenga ukuti lilembwe.—Tito 1:2; 2 Timote 3:16.