Icilumba kuti calenga twasuula abantu. Umuntu uwaba ne cilumba amona kwati alicindama ukucila ifyo aba. Na kuba, amona kwati alicila abanankwe. Umuntu fye onse kuti akwata icilumba. Icitabo ca Encyclopædia Britannica citila: “Mwi sonde fye lyonse abantu abengi bamona kwati imikalile yabo, ifya kulya fya ku mwabo, ifyo bafwala, ifyo bacita ifintu, ifyo basuminamo, e lyo ne fintu fimbi fyalicila ifya bantu bambi.” Kuti twacita shani pa kuti twiba ne cilumba?

“Mwali-icefya pantu mumona bambi ukuti balimucila.”—ABENA FILIPI 2:3.

Bushe ili ilembo lyalola mwi? Pa kuti twiba ne cilumba tulingile ukulaesha na maka ukuba abaicefya. Ukuicefya kulalenga twaishiba ukuti abantu fye bonse balitucilako muli fimo. Takwaba ibumba lya bantu ilyacila bonse mu fintu fye fyonse.

Natulandeko pali ba Stefan. Bakuliile mu calo icaletekwa no buteko bwa Komyunisti kabili balisuulile abantu abaleikala mu fyalo ifishaletekwa na ba Komyunisti. Batile: “Nalimona ukuti nga ulemona bambi ukuti balikucila, te  kuti ube na kapaatulula kabili te kuti ubasuule. Te fintu fyonse naishiba. Kwaliba ifyo ningasambililako ku muntu uuli onse.”

Mwilaibika apo mushaba, kabili muleibukisha ukuti kwaliba ifyo mushicitamo bwino. Mufwile ukwishiba ukuti abantu fye bonse balimucilako muli fimo. Mwilamona kwati abantu nga baba mwi bumba limo ninshi ne fyo bashicitamo bwino fimo fine.

Mu nshita ya kusuula umuntu pa mulandu fye ne bumba abamo, muleyipusha amuti:

• ‘Bushe imibele uyu muntu akwata iyo napata yalibipa nelyo yapusana fye ne mibele yandi?’

• ‘Bushe kwaliba ifyo ncita ifyo na o engapata?’

• ‘Bushe ni muli finshi acita bwino ukuncila?’

Nga mwa-asuka aya amepusho mu bufumacumi, kuti mwaleka ukusuula abantu kabili kuti mwamona ukuti umuntu fye onse alikwata imibele iisuma.