Abena mwenu balanda fimo nelyo bacita fimo ifyo mushitemenwe, e lyo mwasunga fye ubukali mu mutima ukwabula ukulanga ukuti namufulwa. Lelo abena mwenu bailuka ukuti pali ifilengele mukalipe e ico batendeka ukumwipusha. Kabili ifi fyalenga mwakalipa sana. Finshi mufwile ukucita pa kuti mulame ubukali ilyo ifya musango uyu nga fyacitika?

•  Ifyo mulingile ukwishiba

•  Ifyo mwingacita

•   Ukukalipa kuti kwalenga mwalwala. Abafwailikisha pa fintu basanga ukuti ukukanalama ubukali kuti kwalenga umuntu alwala ubulwele bwa kubutukisha umulopa, ubulwele bwa ku mutima, ukulasakamikwa sana, e lyo no kulwala mu mala. Basanga no kuti ukukalipa e kulenga bamo ukulwala stroko, ukufufiwa utulo, e lyo na malwele ya pa mubili. E mulandu wine Baibolo ilandila ukuti: “Leka ubukali . . . , pantu ukukalipa kulenga umuntu ukucita ifyabipa.”​—Amalumbo 37:8.

•   Ukusunga ubukali kuti kwaleta amafya yambi. Ukutwalilila ukuba no bukali kwaba kwati bulwele ubuya buleipaya umuntu panono panono. Ku ca kumwenako, kuti mwatendeka ukulamona fye ifibi mu bantu. Nomba ukuba ne iyi mibele kuti kwalenga abantu balatiina ukwikala na imwe kabili kuti kwalenga mwaba na mafya mu cupo cenu.

•   Mulemona imibele iisuma iyo abena mwenu bakwata. Lembeni ifintu fitatu ifyo mwatemwa ku bena mwenu. Ilyo abena mwenu bakalanda nelyo bakacita ifikamukalifya, mukatontonkanye pa fisuma ifyo mwalembele. Ukucita ifi kukamwafwa ukulama ubukali.

   Ishinte lye funde: “muletootela.”​—Abena Kolose 3:​15.

•    Muleelela. Ica kubalilapo, muleesha ukumona ifintu nge fyo abena mwenu bafimona. Ukucita ifi kukamwafwa ukulacita ifyo Baibolo ilanda, e kutila ‘ukulangulukilana.’ (1 Pet. 3:8) Lyena yipusheni amuti, ‘Bushe icilengele nkalipe cikalamba sana ica kuti umwina mwandi te kuti imweleele?’

   Ishinte lye funde: “Umuntu wa mano . . . atemwa ukusuulako fye ku filubo.”​—Amapinda 19:11.

•    Mulelanda ifyo muleumfwa mu nshila iisuma kabili muleba ne cikuuku. Mwilapeela abena mwenu imilandu ilyo mulelanshanya. Ku ca kumwenako, mu nshita ya kulanda ati, “Nga tamuntumine foni ku kunjeba uko muli, mulanga fye ukuti tamwabika amano kuli ine.” Kuti mwatila, “Ndasakamana sana nga bwaila kabili nshishiba ne fyo muli.” Ifyo mulelanda nga mwafilanda mu nshila iisuma mukalama ubukali.

   Ishinte lye funde: “Imilandile yenu yonse ibe iisuma, iyalungwamo umucele.”​—Abena Kolose 4:6.

•    Muleba aba mucinshi ilyo mulekutika. Nga mwalanda ifyo muleumfwa, muleleka abena mwenu nabo balanda ukwabula ukubacilima. Abena mwenu nga bapwa ukulanda, pitulukeni mu fyo balanda pa kuti mumone nga mwacumfwikisha ifyo bacilanda. Nga ca kuti mulekutika ilyo abena mwenu balelanda, cikamwafwa ukulama ubukali.

   Ishinte lye funde: “Umuntu onse abe uwayanguka ukumfwa, uukokola ukulanda”​—Yakobo 1:19.